વિચાર લહેરી

હકીકત અને વાતોમા કેટલો ફરક હોય છે એનો અનુભવ મને કાલે થયો. કોઈ વસ્તુ ટીવી કે સીનેમા ના પરદા પર જોઈએ કે કોઈ દશ્ય વિશે પુસ્તકમા વાંચીએ અને રૂબરૂ જોઈએ એમા કેટલો તફાવત હોય છે.
ઘણી વાર આપણે ટીવી કે સીનેમા મા પોલીસ કોઈની પાછળ પડે કોઈ દાણચોરની ગાડી અટકાવે, સામે બંદુક તાણીને ઊભા રહે એવું જોતા હોઈએ છીએ. જોઈને બે ઘડી થોડો રોમાંચ કે ઘડીભર ભયની ધ્રુજારી, પણ તરત ભુલી જઈ આપણા રોજીંદા વ્યવહારમા પરોવાઈ જઈએ.
ગઈકાલની સાંજ મારા માટે એક જીવતી જાગતી હકીકત હતી. સાંજના સાત નો સમય હતો ને હું ફીએસ્ટા ગ્રોસરી સ્ટોરમાથી મારી ગ્રોસરી લઈને બહાર નીકળી ને બધો સામાન ગાડી મા મુકી રહી હતી અચાનક મારી બાજુમાથી પોલીસની સાયરન સંભળાઈ અને હું નજર ફેરવીને જોવું તો પોલીસની ગાડી એક સફેદ ગાડીની પાછળ ધસી આવી. આગળ ની ગાડી જરા આગળ જઈને ઊભી રહી કારણ આગળ જવાનો રસ્તો જ નહોતો. હજી હું મનમા વિચારૂં કે ભાઈ સ્ટોપ સાઈન પર ઊભા નહિ રહ્યા હોય, પણ ત્યાંતો ધડાધડ બીજી બે પોલીસ કાર બે બાજુથી ધસી આવી ને બન્ને ગાડીના ઓફીસર કારને બે બાજુથી ઘેરી વળ્યા હાથમા ગન સાથે. હકીકતમા આવું થતાં મે પહેલી વાર જોયું. ડરના માર્યા મારા તો પગ પાણી પાણી થઈ ગયા. ફટાફટ બધો સામાન ગાડીમા નાખી, ગાડીમા બેસી પહેલું કામ ગાડી લોક કરવાનુ કર્યું અને તરત ઘરભેગી થઈ ગઈ.
સાચ્ચે જ આજે મને અનુભવ થયો કે હકીકત અને વાતોમા કેટલો ફરક હોય છે.

શૈલા મુન્શા. તા ૦૫/૧૭/૨૦૧૧.

હમણા ૮ મી મે ના દિવસે અમેરિકા અને દુનિયા મા બધે માતૃદિન ઉજવવા મા આવ્યો અને વળી જુન મહિના મા પિતૃદિન પણ ઉજવાશે. ભારત જેવા દેશમા તો બાળકોને રોજ માતૃદેવોઃ ભવઃ ને પિતૃદેવોઃ ભવઃ હોય છે પણ ક્યારેય કોઈને એવો વિચાર ના આવ્યો કે પુત્રદિન પણ ઉજવાય જ્યારે માબાપ પુત્રને પણ એટલા જ પ્રેમથી નવાજે. કોઈ મારી વાત નો ખોટો અર્થ ના કરે. માબાપ ને મન પોતાના સંતાનથી વિશેષ કાંઈ નથી જ નથી. દિકરી તો પરણીને સાસરે જતી રહે પણ દિકરો તો સાથે જ હોય, જો કે આજે પરિસ્થિતી જુદી છે. નોકરી કે વ્યવસાય ના કારણે બધા દેશ પરદેશ રહેતા થઈ ગયા છે.
બાળક અને મા એકબીજા ના અવિભાજ્ય અંગ. મા પોતાના બાળકને સમજી શકે એટલું કોઈ ના સમજી શકે અને દિકરો કે દિકરી પણ માના દિલને સમજે એટલું કોઈ ના સમજે. દિકરો મોટો થાય અને એનો પ્રેમ વહેંચાય એનો અર્થ એ નથી કે એ માબાપથી દુર થાય છે પણ ઘણીવાર માબાપ ની જ અપેક્ષા વધી જાય છે. તેઓ માનવા તૈયાર નથી કે દિકરો મોટો થયો, પોતાની જવાબદારી સમજતો થયો, એને હજી પણ પોતાની રીતે જ જીવાડવા માંગે છે અને જો ધાર્યું ના થાય તો વાંક દિકરાનો નીકળે છે. નવી વહુ ઘરમા આવે એના પણ કાંઈ ઓરતા હોય, વિચાર ફેર હોય આ બધા વચ્ચે એક દિકરા ને જ સંતુલન રાખવું પડે છે. દર વખતે દિકરા નો જ વાંક હોતો નથી. ક્યારેક એવું પણે બને છે કે એની જરૂરિયાત એની માંદગી વખતે એ ઇચ્છે કે માનો હાથ મારા માથે હોય પણ મા પહોંચી ના શકે એ વેદના મા ને દિકરા સિવાય કોઈ સમજી ના શકે.
દિકરાને પાસે રહી કે દુર રહી એજ પ્રેમ સતત આપતા રહેવાની એક રીત આપણે પુત્ર દિન પણ ઉજવીએ અને એના પ્રેમ ને નવાજીએ. દિકરો પણ આખર એ જ તો ઈચ્છે છે. નાનકડાં બે શબ્દો બધા બંધનો ની કડી મજબુત કરે છે.

શૈલા મુન્શા. તા૦૫/૧૨/૨૦૧૧.

દીમાન્તે દશ વર્ષનો છે. એટલાન્ટા દાદી સાથે રહેતો હતો કારણ, માબાપ અલગ થયા અને માએ બીજા લગન કર્યા. થોડા વખત પહેલા દાદી ગુજરી ગઈ અને દીમાન્તે હ્યુસ્ટન આવ્યો એના બાપ પાસે. દીમાન્તે મંદબુધ્ધિનો બાળક તો છે જ પણ સાથે એનુ વર્તન પણ આક્રમક છે. થોડા દિવસ પહેલા એ અમારા “Life skill” ના ક્લાસમા આવ્યો. મંદબુધ્ધિના બાળકો જ્યારે અમારા ક્લાસમાથી(PPCD) Life skill ના ક્લાસમા જાય ત્યારે ત્યાં પહેલા ધોરણથી પાંચમા ધોરણ સુધી એક જ ક્લાસમા હોય. એ ક્લાસમા છ વર્ષથી માંડી ને દશ અગિયાર વર્ષના બાળકો હોય. દર વર્ષે એમની વય પ્રમાણે એમની ફાઈલ બદલાતી જાય અને લેબલ બદલાતું જાય કે ભાઈ હોસે હવે પહેલા માથી બીજા ધોરણ મા આવ્યો પણ ક્લાસ ના બદલાય.
દીમાન્તે જ્યારે એ ક્લાસમા આવ્યો ત્યારે દશ બાળકો પહેલેથી જ ક્લાસમા હતા ને જુદી જુદી વયના હતા. બેચાર દિવસ તો દીમાન્તે નુ વર્તન બહુ ચિંતાજનક નહોતુ. એ નવો અને એને માટે વાતાવરણ પણ નવું, પણ છેલ્લા ત્રણ દિવસથી એના તોફાને માઝા મુકી છે. ક્લાસમા કબાટ પર ચડી જાય, ખુરશી ઉપાડીને છૂટ્ટો ઘા કરે, ચીસાચીસ કરી મુકે. પહેલે દિવસે જેવો એ ટેબલ પર ઊભો થઈ કબાટ પર ચડ્યો કે બીજા બધા બાળકો ડરના માર્યા અમારા રૂમમા ધસી આવ્યા. અમારા બે ક્લાસ વચ્ચે કોમન દરવાજો છે. અમારા નાના બાળકો પણ આ કોલાહલથી ગભરાઈને રડવા માંડ્યા. અમારો દમાની આમ પણ ઘરમા એકનો એક, બહુ ઘોંઘાટ સહન ના કરી શકે એ તો આવીને મારી સોડમા ભરાઈ ગયો.
છેલા ત્રણ દિવસ થી જાણે ભૂકંપ કે સુનામી આવેને લોકો નાસભાગ કરે એવી હાલત થઈ છે. સાયકોલોજીસ્ટ ને social worker, Special Ed Dept. head બધાનો શંભુમેળો ભેગો થાય પણ તકલીફ એ થાય કે જ્યારે બધા આવ્યા હોય તો દીમાન્તે સામાન્ય બાળકની જેમ શાંતિથી પોતાનુ કામ કરતો હોય.
આ દેશની એક ખુબી છે બધું કામ પધ્ધતિસર થવું જોઈએ. દીમાન્તે માટે આટલા બધા બાળકો સાથે હોય એવો ક્લાસ યોગ્ય નથી. અણજાણતા એ કોઈ ને અથવા પોતાને હાનિ પહોંચાડી બેસે પણ આ બધું સાબિત થવું જોઈએ. એ કાગળીયાં કરવામા જ એટલો બધો સમય જાય દરમ્યાન જો કાંઈ થાય તો વાંક બધો શિક્ષકનો આવે.
દીમાન્તે નો પણ કાંઈ વાંક નથી. એ અબુધ બાળકને ખ્યાલ પણ નથી કે એ શું કરી રહ્યો છે, ઉપરાંત એટલાન્ટા મા એ ખાસ ક્લાસમા હતો જ્યાં બે થી ત્રણ બાળકો ક્લાસમા હોય અને બે શિક્ષક ધ્યાન રાખનારા હોય. અચાનક એ પણ બેત્રણ ને બદલે દશ બાર છોકરાઓના ક્લાસમા આવી ગયો જ્યાં એની ઊમરના પણ ત્રણ ચાર બાળકો છે અને થોડા ધમાલિયા પણ છે.
આપણે કહીએ છીએ ને કે સરકારી ઓફીસોમા માણસો જેમ જુના થાય તેમ ખાઈ બદે. સરકારના જમાઈ બની જાય ને દાદાગીરી કરતાં થઈ જાય તેમ આ બાળકો પાંચ વર્ષ એક જ ક્લાસમા હોય એટલે જાણે એમને પણ થોડો માલિકી ભાવ આવી જાય અને પોતાનુ ધાર્યું કરવાનો પ્રયત્ન કરે. સમજ તો બહુ હોય નહિ અને અનુકરણ જલ્દી શીખી જાય આ બધું દીમાન્તે ને ઉશ્કેરવા માટે પુરતું હતું.
ભગવાન કરે ને દીમાન્તે ને યોગ્ય વાતાવરણ મળી જાય અને એનો એના પ્રમાણમા વિકાસ થઈ શકે.

શૈલા મુન્શા. તા. ૦૫/૦૪/૨૦૧૧

નટખટ અને જમાદાર એમી ને બસ ક્લાસમા એનાથી ચઢિયાતું કોઈ ના હોવું જોઈએ. હમણા થોડા દિવસ પહેલા અમારા ક્લાસની બીજી છોકરી લેસ્લી ની વર્ષગાંઠ હતી. લેસ્લી છ વર્ષની થઈ.એની વર્ષગાંઠ ઉજવી એટલે એમી નારાજ થઈ ગઈ, મારી વર્ષગાંઠ કેમ નહિ અને હું ચાર વર્ષની કેમ? એને કેટલું સમજાવ્યું પણ બેન માનવાને તૈયાર નહિ. કોમ્પ્યુટર પર “હું કોણ છું” ની રમત રમાડીએ તો એમી ચાર ને બદલે છ મીણબત્તી જ પોતાની કેક પર મુકે.એની વર્ષગાંઠ જુન મા આવે છે ત્યારે એ પાંચ વર્ષની થશે પણ અત્યારે તો એ અમારા બધાની દાદી છે.
આજે એના રૂવાબનો એક નવો નમુનો જોવા મળ્યો. અમારા બાળકો નાના છે એટલે રોજ બપોરે એમને એક કલાક સુવાડી દઈએ. આજે એ બહેન ધમાલ ના મુડમા હતા. પોતે સુવાને બદલે આજુબાજુ સુતા બાળકોને પણ અવાજ કરી સુવા ના દે, હસ્યા કરે, જાતજાતના ચાળા કરે. છેવટે મીસ મેરીએ ગુસ્સો કરી એને ત્યાંથી ખસેડીને રૂમના બીજા ખુણે એકલી સુવાડી. હું ત્યારે જમવા ગઈ હતી. જ્યારે પાછી આવી તો એમી ને અલગ જગ્યાએ જોઈ ને સમજી ગઈ કે એણે કાંઇ કર્યું લાગે છે. મેરીએ મને બધી વાત કરી પણ એમી તો રડું રડું થતી સુતી હતી.
અમે બન્ને ટીચર જ્યારે આવું ક્લાસમા બને તો એકે ગુસ્સો કર્યો હોય તો બીજું મનાવી લે. એટલે મે એમી ને જુદા સુવાનુ કારણ પુછ્યું અને સમજાવી પટાવી પાછી એની મુળ જગ્યાએ સુવા જવાનુ કહ્યું. મેરીએ પણ એને બોલાવી પણ હજી એનો ગુસ્સો મેરી પરથી ઉતર્યો નહોતો. બીજી બાજુ મોઢુ કરી ને એ સુવા જતી રહી. કલાક પછી ઉઠવાનો સમય થયો અને નાસ્તાનો સમય થયો. મેરીએ એમીને નાસ્તો કરવા બોલાવી તો ના કહીને બેસી ગઈ.
આટલી નાની છોકરી ને પણ જાણે સ્વમાન કેટલું વહાલું છે કે બસ મને ગુસ્સો કર્યો જ કેમ? જો કે બે મીનિટ મા બધાને બીસ્કીટ ખાતા જોઇ નાસ્તાના ટેબલ પર આવી ગઈ અને પાછી અમારી રમતિયાળ એમી બની ગઈ.
આ બાળકો સાથે કામ કરવાની એજ મઝા છે. એમની રીસ પણ લાંબી ટકતી નથી અને એમનો ગુસ્સો પણ લાંબો ટકતો નથી.
આ બાળકોને ભલે બીજી બહુ લાંબી સમજ નહિ હોય પણ એટલું એમને ખબર છે કે ટીચર એમને ખુબ વહાલ કરે છે અને મને પણ એજ સંતોષ આ બાળકો સાથે કામ કરીને મળે છે. રીસાયા પછી પણ દોડતાં આવીને વળગી પડે એનાથી વિશેષ શું જોઈએ.

શૈલા મુન્શા. તા ૦૫/૦૨/૨૦૧૧.

દમાની આ વર્ષે આવ્યો છે. પાંચ વર્ષનો દમાની આફ્રિકન અમેરિકન છોકરો છે. વાંકડિયા વાળ અને ચહેરે મોહરે સામાન્ય બાળક જેવો જ લાગે પણ મંદ બુધ્ધિ બાળક મા એની ગણતરી થાય. ઘરમા એકનો એક એટલે જલ્દી રમકડાં કે કોઇ વસ્તુ બીજા સાથે હળીમળી ને રમી ના શકે. ઘરમાં તો એ ચાલે પણ સ્કુલમાં એમ ના થાય. ધીરે ધીરે અમે એને બધા સાથે મળીને રમવાની ટેવ પાડી.
આ પ્રકારના બાળકોની એક ખાસિયત હોય. એકનો એક સવાલ એ દરરોજ કરે. ક્લાસમાં આવતાની સાથે પુછે ઘરે ક્યારે જવાનુ? અમે કહીએ ત્રણ વાગે, એટલે બીજો સવાલ પુછે બપોરે ઊંઘીને પછી જવાન? બારી બહાર જો તડકો દેખાય તો ખુશ પણ જો વાદળિયું વાતાવરણ હોય તો એને ના ગમે.
અમે દરરોજ બધા બાળકોને એમના નામના અક્ષરો ઓળખતા શીખવાડીએ. દરરોજ એક ના એક અક્ષર પણ તોય આ બાળકો ને યાદ ના રહે. દમાની માંડમાંડ એના નામના અક્ષર ઓળખતા શીખ્યો હતો.એના નામમાં “Damani” આ આલ્ફાબેટ આવે. આજે બપોરે અમે બાળકોને A B C D મોટા સ્માર્ટ બોર્ડ પર કરાવતા હતા. અચાનક જ્યારે “u” અક્ષર આવ્યો તો દમાની બોલી ઉઠ્યો આતો ઊંધો “n” છે.
એની આ નિરક્ષણ શક્તિ પર હું અને મેરી ખડખડાટ હસી પડ્યા. કોણ કહે આ બાળકો મંદબુધ્ધિના છે?

શૈલા મુન્શા. તા. ૦૪/૧૨/૨૦૧૧.

ચપળ અને ચબરાક એમી, ક્યાંથી વાત પકડી લે તેનો કોઇ ભરોસો નહી.
હમણા ક્લાસમા અમે બાળકો ને ઈમરજન્સીમા શું કરવાનુ તેના પાઠ શિખવાડીએ છીએ.આગ લાગે તો શું કરવાનુ,બહુ વરસાદ પડે અને પાણી ભરાઈ જાય તો શું કરવાનુ વગેરે વગેરે.
દુનિયામા બધે આવી બધી સેવા માટે ખાસ ઈમરજન્સી ફોન નંબર હોય છે. અહીં અમેરિકામાં ૯૧૧ નંબર છે. બાળકો પાસે અમે સરસ મજાનો જાડા પેપર પર ફોન બનાવડાવ્યો, જાણે મોબાઈલ ફોન લાગે. બધા નંબર અને કોલ બટન બધું જ. સાથે એના ગીતની સીડી પણ ખરી.
આજે બપોરે અમે એ રમત રમતા હતા અને એક બાજુ સીડી વાગતી હતી. બાળકો જાણે સાચે જ ૯૧૧ ડાયલ કરતાં હોય એવો અભિનય કરતાં હતા અને અચાનક એમી બોલી ઉઠી મીસ મુન્શા મારે “I-phone” જોઈએ છે. હું ને મેરી તો જોતા જ રહી ગયા. દુનિયા કેટલી ઝડપથી આગળ વધી રહી છે કે આટલાં નાના બાળકો ને પણ “I-phone” એટલે શું તે ખબર છે.
એમી ની ચબરાકી જોઈને મે મેરી ને કહ્યું કે આપણે આ બાળકોને ૯૧૧ ડાયલ ઈમરજન્સી મા કરવાનુ શીખવાડીએ છીએ પણ આ મારા બેટા હાથમાં મા બાપનો મોબાઈલ ફોન આવતાં ની સાથે ગમે ત્યારે ૯૧૧ ડાયલ કરી ને પોલીસ બોલાવી દે એમ છે.
બાળકો સામે બોલતાં બહુ ધ્યાન રાખવું પડે અને શીખવેલી વસ્તુનો સાચો ઉપયોગ થાય તેનુ પણ ધ્યાન રાખવું પડે., નહિ તો અર્થનો અનર્થ થતાં વાર લાગે નહિ.

શૈલા મુન્શા તા. ૦૩/૩૦/૨૦૧૧

અમારી નાનકડી નટખટ અને જમાદાર એમી ને તો તમે બધા ઓળખો જ છો. હોશિયારી ને ચપળતા મા બધાથી આગળ. રૂવાબમા પણ એટલી જ આગળ. એની હોશિયારી ને કારણ હવે સવારે સ્કુલ મા આવે એવી સીધી એ regular Pre K ના ક્લાસમા જાય અને ૧૨.૦૦ વાગે બપોરે અમારા ક્લાસમા (PPCD-pre primary children with disability) આવે. સવારે જ્યારે એ બીજા ક્લાસ સાથે હોય ત્યારે અમે જો એને ક્યાંક જતા આવતાં મળી જઈએ તો જાણે અમને ઓળખતી પણ ના હોય એમ બીજી તરફ મોઢું ફેરવી લે.
અહીં બળકો ને જ્ઞાન આપવા મટે જે સગવડ આપી શકાય એ બધી જ આપવાનો સરકાર પ્રયત્ન કરે અને એ માટે કરોડો ડોલર પણ ખર્ચે. ગયા વરસે અમારી નવી સ્કુલ બંધાઈ અને ઘણી નવી સગવડો પણ સાથે મળી. એમા દરેક ક્લાસમા મોટા પ્રોજેક્ટર જેવું સ્માર્ટ બોર્ડ હોય જે કોમ્પ્યુટર થી જોડાયેલું હોય. જ્યાં અમે બાળકો ને બધા બાળગીતો એમની બારાખડી વગેરે ઘણુ મોટા પડદા પર બતાડી શકીએ. એમા “હું કોણ છું” કરીને બાળકો માટે એક પ્રોગ્રામ છે, જ્યાં તમે તમારો ચહેરો, વાળ, કપડાં વગેરે પસંદ કરીને એક ચિત્ર તૈયાર કરો અને પછી બીજા ગીત વગેરે જે બતાડો એમા એ બાળક તમને દેખાય.
અમારા ક્લાસમાં બ્રેન્ડન કરીને ચાર વર્ષનો સરસ છોકરો છે. મા હમેશા માથે વાળ સાવ જ ઓછા રાખે. લગભગ ટકો-મુંડો જ લાગે. ગોરો મજાનો અને દેખાવમા ચાઈનીસ જેવો લાગે. એમીએ બ્રેન્ડન નુ ચિત્ર તૈયાર કર્યું હશે તે મને ખબર નહિ. બીજા દિવસે જ્યારે અમે સ્માર્ટ બોર્ડ ચાલુ કર્યું તો જાણે એમ જ લાગે કે બ્રેન્ડન પડદા પર છે. એવો સરસ એ છોકરો દેખાતો હતો. અમે એમી ને પૂછ્યું કે કેમ તારા બદલે બ્રેન્ડન નુ ચિત્ર બનાવ્યું તો કહે મને બ્રેન્ડન બહુ ગમે છે.
અમે એની નિર્દોષતા પર હસી પડ્યા.

શૈલા મુન્શા. તા ૦૩/૦૧/૨૦૧૧.

પાંચ વર્ષનો નટખટ સેસાર. મેક્સિકન છોકરો. ગોળમટોળ ચહેરા નુ હાસ્ય આપણો ગુસ્સો ભુલાવી દે. બધા સાથે તરત દોસ્તી કરી દે. એની પ્રગતિ જોઈ એને અમે ૮.૦૦ થી ૧૨.૦૦ નિયમિત છોકરાઓ ના ક્લાસમા મોકલીએ. બધાની ખબર રાખે અને ક્લાસમા કાંઈ પણ નવુ દેખાય તો એની નજરે તરત ચઢી જાય.
હમણા અમારા ક્લાસમા ટ્રીસ્ટન કરીને નવો છોકરો થોડા દિવસથી આવ્યો છે. પહેલે દિવસે જ સેસાર બાજુના ક્લાસમાથી પોતાનો કલર બોક્ષ લેવા આવ્યો અને ટ્રીસ્ટન ને જોઈને કહે “આ શું છે?” આ કોણ છે કહેવાને બદલે જાણે કોઇ અચરજની વસ્તુ હોય એવો એનો ભાવ હતો.
ગયા અઠવાડિયાથી સેસાર ઘણો માંદો હતો. આજે લગભગ પાંચેક દિવસ પછી એ સ્કુલમા આવ્યો. સવારે મે એને બસમાથી ઉતરતા જોયો હતો. માંદગીને લીધે સુકાઈ ગયો હતો. ગોળમટોળ ચહેરો નાનો થઈ ગયો હતો, પણ એનુ હાસ્ય એવું જ સુંદર હતુ.
સવારે તો એ સીધો બાજુના ક્લાસમા જતો રહ્યો જ્યાં રોજ સવારે જાય પણ બપોરે જેવો ક્લાસમા આવ્યો કે તરત મને વળગીને કહે “હાય મીસ મુન્શા Happy Valentine’s day.”
આજે તો ૧૬મી તારીખ થઈ અને વેલેન્ટાઇન તો ૧૪મી તારીખે હતો પણ કેવી એની યાદશક્તિ! સાથે સાથે મને કહે હું બધા માટે સ્પાઈડર મેન ના ગીફ્ટ કાર્ડ પણ લાવ્યો છું.
કેટલી એ બાળકને આ દિવસ ઉજવવાની તાલાવેલી. આ દિવસ પ્રેમનો દિવસ ગણાય છે.
મારા માટે સેસારની એ વહાલભરી બાથ થી મોટો કોઈ વેલેન્ટાઈન નથી.

શૈલા મુન્શા. તા ૦૨/૧૬/૨૦૧૧

તુમારશાહી ના દાખલા ભારત જેવા દેશમા આપણને ડગલે ને પગલે જોવા મળે, પણ હમણા એનો આબેહુબ દાખલો મને અમેરિકામા મારી સ્કુલમા પણ જોવા મળ્યો.
અમારી ગુજરાતી સાહિત્ય સરિતા ની દશાબ્દી મહોત્સવ ની ઉજવણી મા અમે પણ આવું જ એક રમુજી નાટક કરવાના છીએ જેમા આવી જ તુમારશાહી જોવા મળશે.
અમારી સ્કુલ મા કુલ ચાર custodian. એમા એક મુખ્ય અને ત્રણ એના હાથ નીચે. મુખ્ય માણસની જવાબદારી બધાને કામ સોંપવાની. એમની જવાબદારી સવારે સ્કુલ ના દરવાજા ખોલવાથી માંડીને સાંજે બધાના ગયા પછી પાછી સ્કુલ બરાબર બંધ કરીને જવાનુ. સાથે સાથે બધા બાથરૂમ, દરેક ક્લાસ, કાફેટેરીઆ બધુ જ સાફ રાખવાનુ.
Head custodian એ ત્રણે જણને સમય અને ક્યા ક્લાસ વગેરે નુ લીસ્ટ આપી દીધું હતુ અને એ પ્રમાણે કામ ચાલતુ હતું.
હવે મારા ક્લાસની સાથે બીજો અમારા જેવા ખાસ જરૂરિયાત વાળા બાળકો નો ક્લાસ અને બન્ને ક્લાસની વચ્ચે બે બાથરૂમ. ત્યાં સુધી તો વાંધો નહોતો પણ બે બાથરૂમ ની વચ્ચે જરૂર પડે બાળકને નવડાવવું હોય તો નાનકડા શાવરની પણ વ્યવસ્થા છે. પડદાથી એને બંધ કરી શકાય.
ત્રણ ચાર દિવસથી ત્યાં થોડો કચરો પડેલો હતો. કાગળિયા, પાવડર અને કાંઈક ઢોળાયું હતુ. ટીચરે સફાઈ માટે સેક્રેટરી ને વાત પણ કરી હતી પણ કાંઈ પરિણામ ના આવ્યું અચાનક આજે સવારે head custodian અમારા રૂમમા આવ્યો ખાસ જોવા માટે. અમે એને પુછ્યું કે ભાઇ કેમ કોઈ સફાઈ નથી કરતું?
એનો જવાબ સાંભળવા જેવો હતો. બિચારો કહે કે તમારો રૂમ અને તમારી બાજુનુ બાથરૂમ એક જણ સાફ કરે છે, બાજુનો ક્લાસ અને એનુ બાથરૂમ બીજુ કોઇ સાફ કરે છે. એ બે વચ્ચે નો આ શાવર નો ભાગ એ બન્ને જણા કહે છે કે અમારા લીસ્ટમા નથી એટલે અમે સાફ નહી કરીએ.
અમે બધા તો એનુ મોઢું જ જોતા રહી ગયા.શાવર સુધી જવા માટે બે ડગલા પણ ચાલવું ન પડે છતાં આટલી નાની સરખી વાત માટે પણ લોકો “લખ્યું તે વંચાયુ” જેવી વાત કરે એને તુમારશાહી નહિ તો બીજું શું કહીએ.
છેવટે પ્રીન્સીપાલે વચ્ચે પડીને નિકાલ કર્યો કે એક કામ કરો આ બન્ને રૂમની સફાઈ એક જ માણસ ને સોંપો જેથી ભવિષ્ય મા આવી તકલીફ ઉભી ના થાય.

શૈલા મુન્શા. તા.૦૨/૧૫/૨૦૧૧

એમપેંડા લગભગ નવ વર્ષનો. થોડા મહિના પહેલા જ આખુ કુટુંબ આફ્રિકાથી અહીં અમેરિકા આવીને વસ્યું. સ્વાહિલી સિવાય કોઈ ભાષા આવડે નહિ. બાપ થોડું થોડું અંગ્રેજી સમજે. સાત આઠ ભાઈ બહેનો, એમાથી લગભગ ચાર અમારી સ્કુલમા. દરરોજ સવારે હું જ્યારે ગાડીમા સ્કુલ તરફ આવું ત્યારે એની માને રસ્તાની બીજી બાજુ ચાલતી અને આગળ પાછળ બાળકોની લંગાર જોઊં. એકાદ નાનુ બાળક કાખમા તેડેલું હોય.
હ્યુસ્ટનની ગરમી ઠડી અને વરસાદ વિશે તો આપણે જાણીએ જ છીએ. આવી પરિસ્થિતી મા પણ એ બાળકો હમેશા હસતાં જ હોય. કાળો વાન અને વાંકડિયા વાળ. ગોળમટોળ ચહેરા પર સફેદ દુધ જેવા દાંત ચમકતા હોય.
બધા બાળકોમા એમપેંડા મા બુધ્ધિની થોડી કસર એટલે એને ખાસ મંદ બુધ્ધિવાળા વાળા બાળકોના ક્લાસમા મુક્યો.મારો ક્લાસ અને એનો ક્લાસ બાજુ બાજુમા જ. હું પણ આ પ્રકારના બાળકો સાથે જ કામ કરૂં છું પણ મારા બાળકો ત્રણ થી પાંચ વર્ષની ઊંમરના હોય અને પછી જો એમના મા ઝાઝી પ્રગતિ ન થાય તો એમને “લાઈફ સ્કીલ” નામના ખાસ ક્લાસમા મુકવામા આવે. એમપેંડા પણ એ જ ક્લાસમા. અમારો સવારના નાસ્તાનો અને બપોરના જમવાનો સમય સાથે જ. એમપેંડા થોડું અંગ્રેજી બોલતા શીખ્યો છે અને ઘણુખરૂં તો આપણે જે બોલીએ એ જ શબ્દો પાછા બોલે.
આજે જમવા ના સમયે એ મારી પાસે આવ્યો. એને દુધનુ કાર્ટન ખોલવું હતું અને એની ટીચર કોઈ બીજાને મદદ કરી રહી હતી. મને કહે મુન્શા “પ્લીઝ”. એટલે મે દુધનુ કાર્ટન ખોલી આપ્યું. જવાબમા મને કહે ” Thank you baby” હું ને મારી સાથે બીજા બેત્રણ ટીચર હતા એ બધા ખડખડાટ હસી પડ્યા. એમપેંડા તો બધાના મોં જોવા માંડ્યો. એને બિચારાને સમજ ન પડી કે શું થયું પણ અમે સમજી ગયા કે આપણે જે બાળકો ને કહીએ તે જ એને સાંભળી ને પાછું કહ્યું. એને તો એમ લાગ્યું કે બધા ખુશ થઈ ગયા અને એ તો હુલા હુલા ડાન્સ કરવા માંડ્યો. આફ્રિકન પ્રજા ના લોહી મા નૃત્ય વસેલું છે. એના એ ભોલપણ અને નૃત્ય પર બધા ફિદા થઈ ગયા.

શૈલા મુન્શા તા. ૦૨/૧૪/૨૦૧૧.