વિચાર લહેરી

૧ – વાગ્યો કાંટો ને,
ઉઝરડાતો જીવ;
ઘા ન રૂઝાય!

2- આક્રોશ ભારી!
ભીતર ધૂંધવાય,
જ્વાળા ના દિસે!

૩ – લીંપણ કરે,
છુપાય ના જખમ,
મૂળ તો ઊંડા!

૪ – ચરમ સીમા,
લાંઘી હેવાનિયત,
પ્રભુને પૂજે!!

શૈલા મુન્શા તા.૦૭/૦૩/૨૦૨૦

તારીખ ૨૦ જૂન ૨૦૨૦ શનિવાર સવારે ૧૦.૦૦ વાગ્યે ગુજરાતી સાહિત્ય સરિતા હ્યુસ્ટનની ઝુમ બેઠકમાં યોજાયેલ ક થી હ સુધીની કક્કાવરી પર શેર, શાયરી ગીતના બોલ, જેમાં દસ સભ્યોએ ભાગ લીધો હતો. દરેક વક્તાએ કવિના નામ સાથે પોતાને મળેલા અક્ષર ઉપર રજૂઆત કરી હતી.

શૈલા મુન્શા ક
કંઇક એ રીતે ગઝલની બાંધણી કરશું અમે, સંગીતા
કે તમારા મૌનને પણ રાગણી કરશું અમે.
સૌથી પહેલાં તો હ્રદયની તાપણી કરશું અમે,
એ પછી જે કાંઇ બચશે, લાગણી કરશું અમે. કવિ બરકત વિરાણી “બેફામ”

ખ – ઈન્દુબહેન
ખોબો ભરીને અમે એટલું હસ્યાં શૈલા
કે કૂવો ભરીને અમે રોઈ પડ્યાં – કવિ જગદીશ જોશી
ખટમીઠા સપનાઓ ભૂરાં ભૂરાં
કુંવારા સોળ વરસ તૂરાં તૂરાં
અમે ધુમ્મસના દરિયામાં એવા ડૂબ્યાં
કે હોડી ખડક થઈ અમને નડ્યાં કવિ જગદીશ જોશી

ગ – ફતેહ અલીભાઈ ચતુર ભારતી
ગગનવાસી ધરા પર બે ઘડી શ્વાસો ભરી તો જો,
જીવનદાતા જીવન કેરો અનુભવ તું કરી તો જો – કવિ નાઝિર દેખૈયા

ચ – ભાવનાબહેન દેસાઈ
ચાંદનીએ વાદળીથી ગોઠડી કરી. કવિ હરિંદ્ર દવે. સંગીતા

છ – પ્રકાશભાઈ મજુમદાર શૈલા
છો ને થઈ તકરાર હજુ પ્યાર બાકી છે,
બન્ને દિલોમાં પ્રેમનો ઝણકાર બાકી છે;
સંસારના વહેવારનો વેપાર બાકી છે
બન્ને દિલોના મળવા હજુ તાર બાકી છે
અભિમાનમાં ફુલાઈ ગયા, જોયું ના ફરીને
ચાલ્યા ગયા આંખોથી આંખો ચાર કરીને બિમાર કરીને
મારા ભોળા દિલનો કવિ રમેશ ગુપ્તા
ના
ઝ – ભારતીબહેન મજુમદાર ભારતી
ઝટ જાવો ચંદનહાર લાવો,
ઘુંઘટ નહિ ખોલું રે! કવિ ચીમનલાલ ભીખાલાલ જોશી

ટ – શૈલાબહેન મુન્શા સંગીતા
ટચલી આંગળીનો નખ,
હું તો લટમાં પરોવી બેઠી સાજન,
મુ’ને એકવાર કાગળ તો લખ! કવિ વિનોદ જોશી

ઠ – દેવિકાબહેન ધ્રુવ શૈલા
ઠોકરની સાથે તુજ નામ લેવાય છે ઈશ્વર,
તું કેવો અકસ્માતથી સર્જાય છે ઈશ્વર!
ને દૂર પેલી વસ્તીમાં ભૂખ્યાં છે ભૂલકાં,
લાગે છે તને દૂરના ચશ્મા છે ઈશ્વર!! કવિ સૌમ્ય જોશી

ડ – પ્રશાંતભાઈ મુન્શા ભારતી
ડૂબતા સૂરજથી રૂઠી જાય છે સૂરજમુખી,
રાતરાણી એને આવીને મનાવી જાય છેઃ
ક્યાં રહે બાકી અભિવ્યક્તિની કોઈ શક્યતા,
કક્કા સાથે કાનો-માતર પણ ઉઠાવી જાય છે! કવિ અદમ ટંકારવી

ઢ – જનાર્દનભાઈ શાસ્ત્રી સંગીતા
ઢળેલી આંખ તારા સ્નેહનું પ્રતિબિંબ છે
ખરેખર તો હ્રદયની વાતનું પ્રતિબિંબ છે. કવિ રશ્મિ શાહ

ત – રક્ષાબહેન પટેલ શૈલા
તમારાં આજ અહીં પગલાં થવાના,
ચમનમાં બધાને ખબર થઈ ગઈ છે;
ઝુકાવી છે ગરદન બધી ડાળીઓએ,
ફૂલોની ય નીચી નજર થઈ ગઈ છે! કવિ ગની દહીંવાળા

થ – દેવિકાબહેન ધ્રુવ ભારતી
થઈ ગયાં છે ગાંધી અહીં ને થઈ ગયાં લોખંડીવીર,
ઈતિહાસને પલટી રહ્યાં, મોદી ખડા ગુજરાત છે.
વાણી મારી ગુજરાતીનને ભૂમિ આ ગુજરાત છે! કવયિત્રિ દેવિકા ધ્રુવ

દ – શૈલાબહેન મુન્શા સંગીતા
દ્રૌપદીની આબરૂ દુઃશાસને લુંટાય છે,
એ પળે જાણે અજાણે શત્રુતા રોપાય છે!
માછલીની એક આંખે તાકવું જો તીર તો,
સાધવા સંધાન તો શું પાર્થએ રોકાય છે? કવયિત્રિ શૈલા મુન્શા

ધ – ઈન્દુબહેન શાહ શૈલા
ધારો કે એક સાંજ આપણે મળ્યાં;
આપણે હળ્યાં, પણ આખા આ આયખાંનુ શું? કવિ જગદીશ જોશી

ન – ફતેહ અલીભાઈ ચતુર ભારતી
નજર મિલાવી નજરથી દિલને લૂંટી કોણ ગયું?
ખીલી ન ખીલી કળિયો ત્યાં તો ચૂંટી કોણ ગયું? – કવિ અમર પાલનપુરી

પ – ભવનાબહેન દેસાઈ સંગીતા
પીઠી ચોળી લાડકડી કવિ બાલમુકુંદ દવે

ફ – પ્રકાશભાઈ મજુમદાર શૈલા
ફૂલોમાં ડંખો કદી ક્યારેક કાંટાંમાં સુવાસ
લાગણીની આ રમત
આદમથી શેખ આદમ સુધી
એ જ દોરંગી લડત
આદમથી શેખાદમ સુધી કવિ શેખાદમ આબુવાલા

બ – ભારતીબહેન મજુમદાર ભારતી
બસ એક વેળા નજરથી કવયિત્રિ ધીરૂબહેન પટેલ

ભ – રક્ષાબહેન પટેલ સંગીતા
ભોમિયા વિના મારે ભમવા’તા ડુંગરા,
જંગલની કુંજ કુંજ જોવી હતી
જોવી’તી કોતરોને જોવી’તી કંદરા,
રોતા ઝરણાંની આંખ લ્હોવી હતી. કવિ શ્રી ઉમાશંકર જોશી

મ – પ્રશાંતભાઈ મુન્શા શૈલા
મૈત્રીભાવનુ પવિત્ર ઝરણુ
મુજ હૈયામાં વહ્યાં કરે,
શુભ થાઓ આ સકળ વિશ્વનુ
એવી ભાવના નિત્ય રહે. મુનિ ચિત્રભાનુ

ય – જનાર્દનભાઈ જોશી ભારતી
યાદમાં મળીએ પળેપળ, ક્યાંક તું ને ક્યાંક હું
કાપીએ ચૂપચાપ અંજળ, ક્યાંક તું ને ક્યાંક હું – કવિ રાજેશ વ્યાસ ‘મિસ્કીન

ર – દેવિકાબહેન ધ્રુવ સંગીતા
રેત ભીની તમે કરો છો પણ,
રણ સમંદર કદી નહિ લાગે;
શબને ફૂલ ધરો છો પણ,
મોત સુંદર કદી નહિ લાગે… કવિ ‘કામિલ’ વટવા

લ – શૈલા મુન્શા શૈલા
લાગણીનું નામ આવ્યું,શ્વાસ સૂનો થઇ ગયો,
શબ્દ જેવો શબ્દ પણ બેબાક મૂંગો થઇ ગયો.
હું કશું સમજું એ પહેલાં સાવ અળગો થઇ ગયો,
ફિલસૂફીમાં હું ગળાડૂબ મિત્ર શાણો થઇ ગયો. કવિ ગુલામ અબ્બાસ.

વ – ઈન્દુબહેન શાહ ભારતી
વગડા વચ્ચે તલાવડી રે તલાવડીની સોડ
ઊગ્યો વન ચંપાનો છોડ વસંત આવ્યો
વરણાગી રે ઝૂલે કેસરિયા ઝૂલ -કવિ બાલમુકુંદ દવે

સ – ફતેહ અલી ચતુર સંગીતા
સપના રૂપે ય આપ ના આવો નજર સુધી
ઊડી ગઈ છે નિંદ હવે તો સહર સુધી – કવિ બેફામ

હ – ભાવના બહેન દેસાઈ શૈલા
હવે મંદિરના બારણા ઉઘાડો મોરી માત
– કવિ અવિનાશ વ્યાસ

શૈલા બહેન દેવિકાબહેન
અવિનાશ વ્યાસ સુંદરમ
મકરંદ દવે વિનોદ જોશી
શૂન્ય પાલનપુરી રઈશ મણિયાર
રાજેંદ્ર શાહ હરિંદ્ર દવે
વિવેક ટેલર રમેશ પારેખ
ખબરદાર રાજેંદ્ર શુક્લ
લતા હિરાણી નર્મદ
દલપતરામ માધવ રામાનુજ
જોસેફ મેકવાન નિરંજન ભગત
તુશાર શુક્લ લાભશંકર ઠાકર
રામનારાયણ પાઠક કલાપી
પ્રિયકાંત મણિયાર રન્નાદે શાહ
હરનીશ જાની નરસિંહ મહેતા
તુલસીદાસ સૈફ પાલનપુરી
રવિંન્દ્રનાથ ટાગોર રાજેશ વ્યાસ
સ્નેહ રશ્મિ મનોજ ખંડેરિયા
અનિલ ચાવડા દુલા ભાયા
યોસેફ મેકવાન નીતિન વડગામા
મરીઝ ઝવેરચંદ મેઘાણી
નાનાલાલ લલિત ત્રિવેદી
દયારામ મેગી અસનાની
નરેંદ્ર મોદી

સાત વરસનો મનુ ત્રણ વાગ્યે શાળાએથી પાછો આવ્યો ને બાપાને ઘરની બહાર નીકળતા જોયા.
રાવજીભાઈનો ધંધો દરજીનો. સ્વભાવના સાલસ અને સહુ કોઈના કપડાં પ્રેમથી સીવી આપે. વારે તહેવારે કોઈની સગવડ ના હોય તો ઉધારીમાં પણ કપડાં સીવી આપે. વાત ૧૯૫૩ ૫૪ના જમાનાની. મુંબઈ જેવા શહેરમાં પણ લોકો એકબીજાનો વિશ્વાસ કરે. હેત પ્રેમ અને સંબંધને લોકો માન આપે. સગવડે એકબીજાની ઉધારી ચુકવાય. રવજીભાઈ પણ મહિનાના અંતે એક દિવસ ઉઘરાણીનો રાખે. દુકાન એ દિવસે બંધ હોય.
ઘરેથી જમી આરામ કરી, નાનકડો મનુ શાળાએથી ઘરે આવ્યો અને રાવજીભાઈ ઉઘરાણીએ નીકળ્યા. નાનકડા મનુના માથે પ્રેમભર્યો હાથ ફેરવતા કહેતા ગયા “મનિયા આજ તો તારા માટે ખાટી મીઠી ગોળીને નાનકડી રમવાની ગાડી લઈ આવીશ, બહુ દિવસથી જીદ કરતો હતોને!” સાથે સાથે સવિતાબહેન “મનિયાની મા ને ” કહેતા ગયા કે રાતે આવતાં મોડું થાશે, ઉઘરાણી માટે ઘણા ઘરાકોને ત્યાં જાવાનુ છે માટે તમે જમીને સુઈ જાજો.
સાત વરસના મનુને માથે પિતાનો એ છેલ્લો પ્રેમભર્યો સ્પર્શ.
રાવજીભાઈ એ દિવસે બપોરે ઘરેથી નિકળ્યા, એ દિવસને આજની ઘડી. ક્યાં ગયા, કોઈને ખબર નથી. બે દિવસ ઘરના લોકોએ બધે શોધખોળ કરી, જાણતા હતા એટલા ઘરાકોના ઘર ફરી વળ્યા, હોસ્પિટલોમાં કોઈ અકસ્માતનો કેસ આવ્યો છે કે નહિ એની તપાસ કરી, છેવટે થાકીને પોલિસમાં ફરિયાદ નોંધાવી. વરસ સુધી પોલિસ ચોકીએ ધક્કા ખાધા, પણ રાવજી ભાઈનો કોઈ પત્તો ના લાગ્યો.
ઘરમાં સવિતાબહેનનુ જીવવું મુશ્કેલ થતું ગયું. સાસુ સસરાં દિયર સહુ સવિતાબહેનને જવાબદાર ઠેરવવા માંડ્યા. “તું જ છપ્પરપગી છે, અમારા દિકરાને ભરખી ગઈ એવું લાંછન રોજનુ થઈ ગયું”
વરસ દહાડો મેણાટોણા સાંભળ્યા બાદ સવિતા બહેને પોતાને પિયર જતા રહેવાનુ નક્કી કર્યું. પિયરમાં એક ભાઈ ભાભી હતાં, એમની સ્થિતિ પણ સામાન્ય જ હતી એ નો સવિતાબહેનને ખ્યાલ હતો.
માતાના દિલે એક કપરો નિર્ણય કર્યો.
એક રાતે આઠ વરસના મનુને પાસે બેસાડી પુછ્યું ” દિકરા તું ઘરનુ વાતાવરણ જુએ છે, રોજના આ કંકાસથી હું થાકી ગઈ છું, ગામડે મામાને ત્યાં જવાનો વિચાર કરૂં છું, ત્યાં તારે મારી સાથે આવવું છે કે અહીં રહી ભણવું છે. દાદા, દાદી કાકાને મારા પર ગુસ્સો છે, તું તો એમનો લાડકો છે. તારા ભવિષ્યનો વિચાર કરી નિર્ણય લેજે.”
આઠ વરસના મનુ પર એ નાનકડી ઉંમરે કપરો નિર્ણય લેવાનો વારો આવ્યો. એક તરફ મા અને બીજી તરફ પોતાનુ ભવિષ્ય.
કાકાએ ખાતરી આપી કે મનુને મારા દિકરાની જેમ રાખીશ અને સવિતાબહેન કકળતે હૈયે ભાઈને ત્યાં જતા રહ્યાં.
ત્રણ ચાર વર્ષ તો મા દિકરાનો સંપર્ક પત્ર વ્યવહારથી જળવાયો, પણ ધીરે ધીરે ભણવાની લગનમાં મનુનો સંપર્ક માથી છુટતો ગયો. ભણવામાં હોશિયાર અને કિશોરાવસ્થા, મુંબઈનુ જીવન, અને કાકા કાકીના પ્રેમમાં ધીરે ધીરે મનુના દિલમાંથી મા ની છબી ક્યારે ઝાંખી થવા માંડી એનો પણ ખ્યાલ ન રહ્યો.
સવિતાબહેન ગામમાં લોકોના ઘરે કપડાં વાસણ કરી ભાઈને જે મદદ થાય એ કરતાં, દિકરાના કાગળની રાહ જોતાં.
યુવાન મનુ કેમિકલ એંજિનીયર થયો, કોઈકે એની કાબેલિયત જોઈ અમેરિકા આગળ ભણવા જવાનુ સૂચન કર્યું, સારા નસીબે અને મનુની હોશિયારીને લીધે અમેરિકામાં કેલિફોર્નિઆની બર્ક્લે યુનિવર્સીટીમાં એડમિશન મળી ગયું.
અમેરિકા જતાં પહેલા મનુ પોતાની માને એકવાર મળવા માંગતો હતો, પણ મા ક્યાં છે, એનુ સરનામુ શું છે, કાંઈ ખબર નહોતી. કાકાને પુછ્યું તો એમને પણ કોઈ ખબર નહોતી. છેવટે મનુને પોતાના ફોઈ યાદ આવ્યાં જે દ્વારકા રહેતા હતા અને મા નુ ગામ પણ ક્યાંક ત્યાં જ હતું એવું મનુને યાદ હતું.
દ્વારકા પહોંચી મનુએ ફોઈને આજીજી કરી, “ફોઈ મહેરબાની કરી મને એકવાર મા નો મેળાપ કરાવો.” લાગણીશીલ ફોઈએ તરત જ પોતાના દિકરાને ગામ મોકલ્યો અને ભાભીને સાથે લઈ આવવાની તાકીદ કરી.
બાર વર્ષે મા દિકરાનુ મિલન થયું. મનુની આંખમાંથી પસ્તાવાના અને મા ની આંખમાંથી સ્નેહના આંસુ સરવા માંડ્યા. ફુઆએ હસતાં હસતાં સવિતા બહેનને કહ્યું “તમારો દિકરો અમેરિકા જાય છે, એને પૈસાની જરૂર છે, તમે કાંઈ મદદ કરશો?”
આટલા વર્ષોથી લોકોના ઘરના કપડાં વાસણ કરી સવિતાબહેને જે પૈસા મળતાં એમાંથી ભાઈ ભાભીને પોતાનો ખર્ચ આપી થોડા થોડા રૂપિયા ક્યારેક દિકરાને મળીશ એ આશમાં ભેગા કર્યાં હતા તે ચારસો રૂપિયા તરત કમખાના ગજવામાંથી કાઢી દિકરાની હથેલીમાં ધરી દિધાં.
મનુને અમેરિકા જવાની મુડી ભેગી કરવામાં સહુ પ્રથમ દાન મા પાસેથી મળ્યું. મા દિકરાને એક જ અફસોસ રહ્યો, રાવજીભાઈના જિવ્યાં મર્યાં ના કોઈ વાવડ આજ સુધી ના મળ્યાં!
અમેરિકા આવી મનુએ માસ્ટર ડીગ્રી મેળવી અને સાથે ભણતી માલતી સાથે લગ્ન કર્યાં. સરસ મજાની નોકરી મળી અને જેવું અમેરિકાનુ નાગરિત્વ મળ્યું, મનુએ માલતીની સમ્મતિથી માને અમેરિકા બોલાવી લીધી.
સત્તર વર્ષ સાથે રહ્યાં પછી ફક્ત દિકરા વહુનો પ્રેમ જ નહિ પણ બબ્બે પૌત્રીઓના પ્રેમનુ વળતર પામી સવિતાબહેન સ્વર્ગે સિધાવ્યા.

શૈલા મુન્શા તા.૦૩/૧૬/૨૦૨૦

કોઈ રાહ બની, તો કોઈ રાઝ બની ધબકે છે.
સમજો તો જીવન મહીં સહુ આશ બની ધબકે છે.

કોઈ નિરાધાર, તો બને વળી કોઇ આધાર,
કોણ જાણે કોણ કોની હામ બની ધબકે છે.

ભભૂકતો જ્વાળામુખી ભીતર, ને સપાટી સમતલ,
ઠારવા અગન, કોણ અમીધાર બની ધબકે છે.

વહેરાય કરવતે વૃક્ષ, ને વહોરાય શબદે માનવી!
ચીરીને છાતી ધરાની કોણ કુમાશ બની ધબકે છે.

માનો તો સંગીત નહિતર કોલાહલ આ જીવન,
જમનાને તીર કોણ બંસરીના નાદ બની ધબકે છે.

પામર થી પરમ તત્વને પામવા ઝુઝે માનવી!
ક્યાંક, જીવ મહીં ઈશ વિશ્વાસ બની ધબકે છે.

શૈલા મુન્શા. તા ૦૬/૨૭/૨૦૧૧.

એક સદીનુ જીવન કેવું અલૌકિક!
ને મરણ તો જાણે મહોત્સવ.
ભર્યું ભાદર્યું કુટુંબ સહુ વિશાળ,
વિંટળાઈ વટવૃક્ષને જાણે વડવાઈ!
દાદા, દાદીની આ ફુલવાડી
ફેલાવી રહી સંબંધોની સુવાસ!
દાદા તો અમારા જીવ્યા બનીને,
કર્મઠ ગાંધીધારી ને ખાદીધારી,
મિતભાષી, ને મંદ એ મુસ્કાન.
જયશ્રી કૃષ્ણ નો સહુને આવકાર.
દિકરા, વહુ,પૌત્ર, પૌત્રી પ્રપૌત્ર,પ્રપૌત્રી,
ચાર ચાર પેઢી પર વરસે આશીર્વાદ.
કેવું અનુપમ સૌભાગ્ય કે,
ઘડી અંતિમ ને સહુ આસપાસ.
ઘરના મોભી તો ગયા માણવા,
મહોત્સવ શ્રીજી સંગ, ને!
આપતા ગયા એ જ શીખ,
મરણને માનો મહોત્સવ
તો જીંદગી રોજ ઉત્સવ.

પરમ પૂજ્ય કાંતિદાદાને શ્રધ્ધાંજલિ
જન્મ-ઓક્ટોબર-૬-૨૦૧૮
મરણ-એપ્રીલ-૩૦-૨૦૧૯

(મારી બેન પારૂલ અને બનેવી જસુના પિતાને શ્રધ્ધાંજલિ)

શૈલા મુન્શા તા૦૫/૦૫/૨૦૧૯

લાગણીના તાંતણા જ્યાં જોડાય છે,
સંબંધોમાં ત્યાં જ તો સુવાસ ઉમેરાય છે.
હો પાસ કે દુર, કરી ક્યાં પરવા કદી!
યાદોના મણકા, તો માળામાં પરોવાય છે.
જિંદગીની રમત કેવી હશે એ કોણ જાણે?
દુઃખની ઘડીમા, સદા દોસ્તી પરખાય છે!
વિજ્ઞાનની હરણફાળ તો આંબે અવકાશને,
અંધશ્રધ્ધાના હવનકુંડે, માસુમિયત વધેરાય છે! ,
છે ઘણી હિંમત, કરી લઉં સામનો વિષમતાનો,
બસ, જખમ દિલના ક્યાં બધાને કહેવાય છે?
મળે જો રાહબર સાચો, બતાવે રાહ જીવવાનો!
હર પળ બની ખુશીનો, સાગર છલકાય છે.

શૈલા મુન્શા તા ૦૪/૨૭/૨૦૧૯

દ્વાર પ્રભુના જ્યાં તોરણો બંધાય છે
ફુલ એ જ તો પગ તળે કચરાય છે!

રામ નામે પથરા તર્યા એ વાત ભુલો,
આજ નસીબ નામે પથરા વેચાય છે!

જે શિશ ઝુકે જ્યાં માતના ચરણે,
કેમ કુમળી બાળા ત્યાં રહેંસાય છે?

નિતી નિયમની કાંઈ કિમત નથી જ્યાં
ખુદ ઈશ્વરની ત્યાં બોલી બોલાય છે!!

ઊલંઘીને મર્યાદા બને માનવી પશુ,
ત્યાં વફાદારી પશુઓમાં દેખાય છે!!

દ્વાર પ્રભુના જ્યાં તોરણો બંધાય છે,
ફુલ એ જ તો પગ તળે કચરાય છે!!

શૈલા મુન્શા તા ૦૨/૦૧/૨૦૧૯

૨૦૦૮ મારા દિકરા સમીતના લગ્ન નિમિત્તે હું ભારત ગઈ હતી પછી દસ વર્ષનો ગાળો વીતી ગયો. કંઈને કંઈ કારણસર છેલ્લા દસ વર્ષથી ભારત જઈ શકી નહોતી. અમેરિકા આવીને પણ મેં મારો શિક્ષક તરીકેનો વ્યવસાય જ ચાલુ રાખ્યો હતો અને જ્યાં જન્મ પામ્યા, બાળપણ વીત્યું, શિક્ષણ, સંસાર, આપ્તજનો, સગાં સ્નેહી બધા હોય , અડધી જિંદગી જ્યાં વીતી હોય ત્યાં જવા સમય પણ વધારે જોઈએ, જે લાંબી રજા વગર શક્ય ના બને.
ઉનાળાની રજા સ્કૂલમાં હોય એ જ યોગ્ય સમય, એમ કરતાં દસકો નીકળી ગયો, પણ આ વર્ષે મેળ પડ્યો. મહિનાભરમાં મુંબઈ, કલકત્તા, અમદાવાદ અને બરોડા ચાર શહેરો વચ્ચે સમય વહેંચી બને એટલા આપ્તજનો, મિત્રો, વડિલોને મળવાનો અનેરો આનંદ માણ્યો. કેટલીય યાદો અને સ્મૃતિ માનસપટ પર ઉભરી આવી, ક્યાંય ધરવ ના થયો પણ રહ્યાં એટલા બધા સ્વજનોને મળવાનો આનંદ ચોક્કસ થયો. ઘણી ખોટ સાલી જેમને હું અંત સમયે મળી ના શકી.
પોતાના સહુ તો અઢળક પ્રેમ વરસાવે. કોઈકની ભાણી, કોઈની ભત્રીજી, કોઈની ભાભી તો કોઈની નણંદ, કોઈની જેઠાણી તો કોઈની દેરાણી, મસિયાઈ બહેનો ભાઈઓ ને મામાના,ફોઈના કાકાના કેટકેટલા સંબંધો. અમેરિકાના મારી સાથે કામ કરતાં સહકર્મી તો આભા જ બની જાય.
મારે આજે વાત કરવી છે એ નિઃસ્વાર્થ અને નિર્ભેળ પ્રેમની. ભારતમાં બાવીસ વર્ષ નુતન વિધ્યામંદિરમાં ગુજરાતી અને ઈતિહાસ ભુગોળના શિક્ષિકા તરીકે હાઈસ્કૂલના વિધ્યાર્થીઓને ભણાવ્યા.આ શાળા સાથે અમારો ત્રણ પેઢીનો સંબંધ. મારા મમ્મી એ સ્કૂલમાં શિક્ષિકા તરીકે જોડાયા. એમના આકસ્મિક અવસાન બાદ એમની જગ્યાએ મેં શિક્ષિકા તરીકે કાર્ય શરૂ કર્યું, અને જ્યારે નુતન વિધ્યામંદિરમાં ગુજરાતી સાથે અંગ્રેજી માધ્યમ શરૂ થયું ત્યારે મારી દિકરી અંગ્રેજી માધ્યમમાં Pre-K ની શિક્ષિકા તરીકે જોડાઈ.
બાવીસ વર્ષમાં કેટલાય વિધ્યાર્થીઓ મારી પાસે ભણી આગળ વધી ગયા. એમાના કેટલાક વિધ્યાર્થીઓને મારી ભારત મુલાકાતની આગોતરી જાણ હતી અને જે પ્રેમભાવે એ બધા મને મળ્યા, એમનો અહોભાવ અમ શિક્ષકો માટેનો આદરભાવ ને લાગણી જોઈ મારી આંખમાં હરખના આંસુ આવી ગયા. એ બધા પણ અત્યારે પચાસે પહોંચવા આવ્યા. એમની પ્રગતિ, એમના બાળકોની પ્રગતિની વાતો સાંભળી મન ભાવવિભોર બની ગયું…. કેટલાક તો વટથી પોતાની જાતને છેલ્લી પાટલીના બેસનારા તોફાની બારકસમાં પોતાની જાતને ગણાવતા, પણ આજે જીવનમાં જે ઉચ્ચ મુકામે પહોંચ્યા એનો બધો યશ અમ શિક્ષકોને આપતાં જે ચમક એમના ચહેરા પર દેખાઈ એ મારે મન મોંઘેરી મુડીથી કમ નથી. કોઈ અમદાવાદ તો કોઈ વલસાડ તો કોઈ મુંબઈના ખુણે ખુણેથી મને મળવા આવ્યા હતા. વાતોનો ખજાનો તો ખુટતો જ નહોતો. જે હોટેલમાં ભેગા થયા હતા ત્યાં હાસ્યની રમઝટ જામી હતી. જે શિક્ષકો આવીશક્યા એ બધા પણ આવ્યા હતા અને જોવાની ખુબી એ હતી કે મારી મમ્મી સાથે કામ કરેલ જયશ્રીબેન નાણાવટી પણ ત્યાં હતા અને મેંં પણ બાવીસ વર્ષ એમની સાથે કામ કર્યું. કેટલીય યાદો એમની સાથે સંકળાયેલી. રૂક્ષ્મણીબેન જે મમ્મી સાથે હતા, એમની ભાળ મળતા હું એમને મળવા ગઈ તો એટલા રાજી રાજી થઈ ગયા. સ્ત્યાસી વર્ષે એમના પતિના અવસાન બાદ એકલા રહે છે અને પોતાનુ બધું કામ રસોઈ જાતે જ કરે છે. મને કહે “મારે તો તને મારી પાસે રાખવી હતી, ક્યાં અમેરિકા ભાગી ગઈ?”
વડોદરા કલાબેન બુચ પણ મમ્મી સાથેના સમયથી અને પછી અમે સાથે કામ કર્યું. જાતિએ નાગર એટલે રમુજ એમના જીવન સાથે જોડાઈ ગઈ હોય. નલીન ભાઈ એમના પતિ. નાનપણથી મમ્મી સાથે હું ને મારી બેન પારૂલ એમને ત્યાં જઈએ એટલે અમે તો એમના માટે છોકરી જેવા. મળવા માટે ફોન કર્યો અને મેં કહ્યું મારે કલાબેનને મળવું છે તો નલીનભાઈ બોલી ઉઠ્યા “કેમ મને નથી મળવાનુ? તું આવીશને તો મને પણ ગળ્યું ખાવાનુ મળશે, બાકી કલા તો મને કંદમુળ ખવડાવે છે આ ડાયાબિટીશની લાહ્યમાં” બન્નેની વય નેવું ની આસપાસની. ઘરમાં પણ વોકર લઈને ફરે. આ ઉમ્મરે પણ કલાબેનનો ઠસ્સો એવો ને એવો જ. કપાળે મોટો ચાંદલો અને એ જ હાસ્યની રેખા મોઢા પર. રસોડામાં ભેળની બધી સામગ્રી તૈયાર રાખી હતી. મને કહે બનાવવાની તારે છે, તારા ટેસ્ટ પ્રમાણે. પાછળ જ નલીનભાઈનો ટહુકો સંભળાયો મજેદાર તીખી મીઠી બનાવજે. તને દિકરી માની છે તો આટલો લાહવો તો લઈએને કામ કરાવવાનો.
કેવું મારૂં સૌભાગ્ય કે હું આ બધાને મળી શકી અને કેટલીય યાદો ફરી પાછી લીલીછમં વેલની જેમ મનને વીંટળાઈ વળી.
બીજો મારો મહાઆનંદ વડિલ શ્રી ઈંદુબેન પટેલ મારા પ્રિન્સીપાલને મળવાનો. ત્રાણુ વર્ષની વયે એજ એકવડો બાંધો, ટટાર શરીર અને એ જ ખાદીના વસ્ત્રો. મુંબઈના વિલે પાર્લે પરાંમા વર્ષોથી એ જ મકાનમા નિવાસ. સાદગીભર્યું જીવન,અપરણિત અને આજે પણ એકલા રહી પોતાની દૈનિક ક્રિયા રસોઈ બધું જાતે જ કરે છે.
S.S.C. 1967 મા પાસ કર્યું. અમારી શાળામાં દર વર્ષે એક ક્લાસ વધારવામાં આવતો અને અમારો S.S.C નો બીજો ક્લાસ હતો. આટલા વર્ષો પછી પણ ઈન્દુબેનને અમે અમારી વિશેષતા યાદ હતી. મારા અમેરિકાના સ્પેસીઅલ નીડ બાળકો પર લખેલા પ્રસંગોનુ પુસ્તક મેં એમને મોકલાવ્યું હતું અને મારી પ્રવૃતિથી એ ખુબ જ ખુશ હતા. ઘણી વાતો કરી અને એ મારા જીવનનુ અમૂલ્ય સંભારણુ છે.
છેલ્લે અમે બધા ૧૯૬૭ના S.S.C. ના ક્લાસ મિત્રો મળ્યા. ઘણાને હું પચાસ વર્ષે મળી. જુની યાદો ક્લાસમાં કરેલી ધમાલ મસ્તી, જાણે બાળપણ પાછું આવી ગયું. કેટલા સંભારણા અને કેટલીય વાતો લખતાં ખુટે એમ નથી.
પ્રભુ કૃપાથી આ સફર ખુબ આનંદદાયક રહી. વરસાદે પુરી રહેમત રાખી,ક્યાં અટકવા ના દીધી, તબિયતે પુરો સાથ આપ્યો. દશ વર્ષ પછી વતનની ધરતી પર પગ મુક્યો અને પુરા પ્રેમથી આપ્તજનોથી માંડી મિત્રોએ હરખભેર પોતાની બનાવી દીધી. એવું લાગ્યું હું જાણે અહિં જ છું, ક્યાંય ગઈ નથી, ક્યાંય ય ગઈ નથી!!!!!
અસ્તુ,

શૈલા મુન્શા તા સપ્ટેંબર ૧૩/ ૨૦૧૮

અરમાનોની દુનિયામાં ખળભળી મચી છે આજે!
કોઈ વાસ્તવિકતાનો પહાડ પડ્યો તૂટી છે આજે!

માંડીને ગુંચળુ સાપણ જેમ ફુત્કારે ભલેને ઈચ્છા,
બની ટોપલી મદારીની, ઈચ્છઓની શૂળી છે આજે!

સપનાની દુનિયાને ક્યાં નડે છે અંતર જોજનોના,
ભરવા છલાંગ આભે જોઈએ હિંમત, ખુટી છે આજે!

રણ વચાળે છો દેખાય ઝાંઝવા, છીપાવે ના તરસ,
નથી સહુ રામ, મારવા સોનમૃગને ઈચ્છા રોકી છે આજે!

સાચવવા સંબંધો પ્રેમ ને જતનથી છે અઘરા જીવનભર,
કૃષ્ણ સુદામાની મૈત્રી સહુ કોઈને ક્યાં મળી છે આજે!

અરમાનોની દુનિયામાં ખળભળી મચી છે આજે,
કોઈ વાસ્તવિકતાનો પહાડ પડ્યો તૂટી છે આજે!!

શૈલા મુન્શા તા.૦૯/૦૧/૨૦૧૮