January 5th 2019

ડેસ્ટીની અને સેરીનીટી

કોમળ સી કળી ખીલી એક બાગમાં
ખીલે બાગમાં ફૂલ રુપ રંગે જુદા જુદા,
રૂપ સરીખાં બેનીના, સ્વભાવ જુદા જુદા!

ડેસ્ટીની અને સેરીનીટી બન્ને બહેનો. ચાર વર્ષની જોડિયા બહેનો પણ બન્ને ના સ્વભાવ વચ્ચે આસમાન જમીનનો ફરક. આ વર્ષે અમારા ક્લાસમાં જ્યારે બન્ને બહેનો આવી તો શરૂઆતમાં અમે પણ ભુલ કરી બેસતા એટલો દેખાવ સરખો. મમ્મી પોતે થોડી રઘવાઈ લાગે. એવું લાગે કે કદાચ આ બાળકીઓને સંભાળવાનુ એમના એકલાથી શક્ય નહિ હોય એમની બહેન પણ સાથે જ રહે અને દેખાઈ આવે કે બાળકીઓની બધી જવાબદારી માસી જ પાર પાડે છે. મમ્મી ને માસી બન્ને સાથે મુકવા આવે. પિતા ક્યાં છે તેની અમને જાણ નહિ. લગભગ અઠવાડિયું મમ્મીને માસી સાથે આવે અને બાર વાગે બન્નેને સાથે પાછા લઈ જાય, ત્યાં સુધીમાં એમની ફાઈલ પણ આવી ગઈ.
ડેસ્ટીની અને સેરીનીટી ભલે જોડિયા બહેનો, દેખાવ સમાન પણ સ્વભાવ એકદમ વિરોધાભાસી. શારીરિક અવસ્થામાં પણ ફરક, જમવામાં ફરક. જન્મ એમનો સમય કરતાં વહેલો થયો હતો એટલે મગજ અને શરીર બન્ને પર અસર થઈ હતી. પગમાં પુરી તાકાત નહિ એટલે બન્નેને પગ મજબૂત રાખવા કૃત્રિમ બૂટ પહેરાવવા પડે. વજનદાર બૂટ સાથે પણ બન્ને બહેનો દડબડ દડબડ દોડે. રમવાના મેદાનમાં પણ લસરપટ્ટીના પગથિયા બન્ને ચઢે. સેરીનીટીને લીવરમાં કાંઈક તકલીફ, પેટ પર કોઈ નાની નળી જેવું મુકેલુ એટલે દરરોજ બાર વાગ્યે મમ્મી કે માસી આવીને એને લઈ જાય, પણ ડેસ્ટીની બીજા અઠવાડિયાથી આખો દિવસ સ્કૂલમાં રહેવા માંડી. તકલીફ હોવા છતાં સેરીનીટી હમેશ હસતી અને બધા સાથે સહજતાથી ભળી જાય.
સ્કૂલ બસના ડ્રાઈવરને એમની બહુ ચિંતા!!! એટલા સંભાળીને બસમાંથી ઉતારે, હાથ પકડીને અંદર મુકવા આવે. મને કહે “મીસ મુન્શા તુ બીજા બાળકોને લઈ જા, હું ડેસ્ટીની, સેરીનીટીને લઈ આવું છું.”

થોડા દિવસ તો હું કાંઈ બોલી નહિ પણ પછી મેં એમને કહ્યું, “તમે બે ઘડી અહીંયા ક્લાસના દરવાજા પાસે ઉભા રહો અને જુઓ શું થાય છે?” ડેસ્ટીની ફક્ત પ્રોટીનવાળા દુધ પર જ જીવે. બસમાંથી ઉતરે ત્યારે દુધની બોટલ મોઢામાં હોય. સેરીનીટી આમ તો બધુ ખાઈ શકે પણ ડૈરી પ્રોડક્ટ બહુ ના અપાય, નહિ તો ઝાડા થઈ જાય. ડેસ્ટીનીનો ગુસ્સો ગજબનો. ક્લાસમાં આવતાની સાથે જો એને ગમતું રમકડું બીજા કોઈ બાળકના હાથમાં હોય તો એં એં કરીને ઝડપ મારી એ રમકડું બીજાના હાથમાંથી ઝુંટવવાની કોશિશ કરે અને જો ના મળે તો એક ઠુંસો, એક ધક્કો કે એક થપ્પડ મારી દે. અરે!! જો એનુ ધાર્યું ના થાય તો અમારી સામે પણ હુંકાર કરે. દિવસમાં એને ત્રણ વાર દુધની બોટલ આપવાની હોય, પણ એ બેનને તો આખો દિવસ મોઢામાં બોટલ રાખી મુકવાની આદત. ઘરે કદાચ મમ્મી એમ કરતી હશે પણ અમારે તો એની તબિયતની કાળજી અને ડોક્ટરની સુચનાનુ પાલન કરવાનુ હોય એટલે બોટલ માટે અમારી સામે પણ એટલો ગુસ્સો દેખાડે.
આ બધું પેલા ડ્રાઈવરને બતાડ્યું અને કહ્યું “આ બાળકીઓને વધારે પડતી દેખભાળની જરૂર નથી”
બન્ને બહેનોમાં ડેસ્ટીની આળસુ,એને ક્લાસની બીજી પ્રવૃતિમાં બહુ રસ નહિ, બાળગીતો ચાલતા હોય, સ્માર્ટ બોર્ડ પર એ, બી,સી, ડી કે બાળકોને ગમતા કાર્ટુન કાંઈ પણ હોય ડેસ્ટીનીને જરાય રસ નહિ. જો એને આઈપેડ આપો તો આખો દિવસ એમાં મગન પોતાને જોવી હોય એ જ ગીતોની વેબસાઈટ આખો દિવસ જોયા કરે. જ્યારે સેરીનીટી બધા સાથે ગીતો ગાવામાં ભાગ લે, ક્લાસની પ્રવૃતિમાં ભાગ લે, હમેશા હસતી અને પરાણે વહાલી લાગે એવી. ઝડપથી બીજા બાળકોના નામ શીખવા માંડી. અમે કોઈને બોલાવીએ તો અમારી સાથે એ પણ નામ લઈને બુમ પાડે, અને પછી ખિલખિલ કરી હસી પડે. તમે જ કહો આવા બાળકો પર કોને વહાલ ના આવે??
લાગે છે સેરીનીટી ઝડપથી આગળ વધશે પણ ડેસ્ટીની અમારી બરાબર કસોટી કરશે, પણ એમાં જ તો મઝા છે જ્યારે આ બાળકોના જીવનમાં, એમને પ્રોત્સાહિત કરવામાં, એમને પ્રગતિના પંથે આગળ વધારવામાં અમારો પણ કાંઈક ફાળો હોય અને જ્યારે એમના કુટુંબીજનોના ચહેરા પર અહોભાવની લાગણી હોય એ જ અમારો સહુથી મોટો સરપાવ છે.
અમને ખુશી છે કે ડેસ્ટીની ને સેરીનીટીને મમ્મી સાથે મા તુલ્ય માસી મળી છે જે અમારી બધી સુચનાને અમલમાં મુકવા પુરેપુરો સાથ આપે છે અને જરૂર એક દિવસ આ ચમકતી તારલીઓ નીલગગનના ચમકતા સિતારા બનશે.

અસ્તુ,
શૈલા મુન્શા

June 25th 2018

મારિઓ -છુપો રુસ્તમ

મારિઓ અમારા ક્લાસમાં લગભગ જાન્યુઆરીની શરૂઆતમાં આવ્યો. બીજા મેક્સિકન બાળકોની જેમ ગઠિયો અને ગોળ ચહેરો. માતા પિતા પણ સામાન્ય ઊંચાઈ કરતાં ઓછી ઉંચાઈવાળા. નાનકડો પરિવાર, મારિઓ અને એક નાની બેન.
સ્પેસીઅલ નીડ વાળા બાળકો આખા વર્ષ દરમિયાન ગમે ત્યારે શાળામાં દાખલ થઈ શકે. જેવા ત્રણ વર્ષ પુરા થાય અને ડોક્ટરે Autistic, A.D.H.D., અથવા speech therapyનુ નિદાન કર્યું હોય તો એ બાળકને અમારા ક્લાસમાં દાખલ કરી શકાય.
મારિઓ પણ આવ્યો ત્યારે અમને લાગ્યું કે એની વાચા પુરી ખુલી નથી એટલે જ એ અમારા ક્લાસમાં છે, બાકી તો બીજી કોઈ ખામી દેખાતી નહોતી.
મારિઓ આવ્યો ત્યારથી રડવાનુ નામ નહિ,બધું કામકાજ વ્યવસ્થિત,સવારના જેવી નાસ્તાની કાર્ટ લઈ કાફેટેરિઆની કર્મચારી આવે કે તરત નાસ્તાના ટેબલ પર ગોઠવાઈ જાય. એને દુધની એલર્જી એટલે જાતે જ દુધનુ કાર્ટન બાજુ પર મુકી જ્યુસ લઈ લે. વ્યવ્સ્થિત ખાય, કાંઈ ઢોળવાનુ નહિ, શરૂઆતમાં થોડા દિવસ શરમાયો પણ પછી તો ઊભો થઈ નાસ્તો જો વધ્યો હોય તો બીજો લઈ આવે. જમવાના સમયે અમારા બાળકોને અમે ક્લાસમાં જ જમાડીએ અને અમારા ત્રણ શિક્ષકોમાં થી કોઈ એક કાફેટેરિઆમાં જઈ બધા બાળકોની ટ્રે લઈ આવે. જેવો અગિયાર વાગ્યાનો સમય થાય, મરિઓ અમારી નાનકડી કાર્ટ ખેંચી દરવાજે પહોંચી જાય. અમારી સાથે કાફેટેરિઆમાં આવે અને જે જોઈતું હોય એ ટ્રેમાં મુકાવે.
અમે તો બધા ખુશ ખુશ!! વાહ શું વાત છે!!! ઘણા વખતે એવો બાળક ક્લાસમાં આવ્યો જે હસતો હસતો ક્લાસમાં આવે છે અને ક્લાસના નિયમોમાં તરત ગોઠવાઈ ગયો છે.
મારિઓ સીધો તો ખરો પણ આપણી ભાષામાં કહીએ તો, જલેબી જેવો સીધો. એ ભાઈના અવનવા રૂપનો પરચો તો અમને ધીમે ધીમે થવા માંડ્યો.
સ્પેસીઅલ નીડ ક્લાસમાં જ્યારે પણ કોઈ બાળક દાખલ થાય ત્યારે એની આખી ફાઈલ હોય. એમના મેડિકલ ટેસ્ટ, કોઈ એલર્જીછે કે નહિ, શું ખાઈ શકે વગેરે બધી માહિતી હોય. મારિઓ બોલતો નહોતો એ સિવાય બીજી કોઈ માનસિક વિકલાંગતા એનામાં દેખાતી નહોતી. લગભગ બે એક અઠવાડિઆ પછી બપોરે બાળકોના સુવાના સમયે હું મારિઓની બાજુમાં બેઠી હતી અને મને કોઈ કાંઈ બોલતું હોય એવો અવાજ આવ્યો. જોયું તો મારિઓ દિવાલ પર લગાડેલા આલ્ફાબેટ્સ અક્ષરો અને ચિત્રો વાંચી રહ્યો હતો like A for apple B for baby etc
મેં તરત મીસ ડેલને બોલાવી. મારિઓને બોલતો સાંભળી એ પણ નવાઈ પામી ગઈ. વાત એટલેથી અટકતી નથીં મારિઓ ચાર વર્ષનો પણ અમારા ક્લાસમાં પાંચ અને છ વર્ષના બાળકો પણ હોય. આ વર્ષે છોકરાં વધારે હતા અને એમાં પણ બે ચાર જણ તો તોફાની બારકસ!!! રમતના મેદાનમાં તો દોડાદોડી કરે જ પણ ક્લાસમાં પણ ધમાલ. કોઈને પણ અડફટે લઈ લે. અમારી નજર સતત એમના પર હોય જેથી કોઈને વાગી ન જાય, દોડતાં દોડ્તાં એમની ટપલી જો મારિઓને વાગે તો મારિઓ ભાઈ જઈને પુરી ટપલી તો ના મારે પણ ઘોંચપરોણો કરી આવે અને દોડીને અમારી પાછળ સંતાઈ જાય. કોઈનો માર ખાઈને બેસી રહે એ મારિઓ નહિ. કોઈને ચીઢવવા સળી કરવામાં ઉસ્તાદ અને એવો હસતો ચહેરો કે એના ઉપર તો કોઈને શંકા જ ક્યાંથી આવે !!!!
આજના બાળકોને બીજું કાંઈ આવડે કે નહિ પણ iPhone કે Ipad વાપરતાં બરાબર આવડે. મારિઓ પણ એમાં બાકાત નહિ. અંગ્રેજીમાં થી સ્પેનિશ ભાષા બદલતાં પણ આવડે. ધીરે ધીરે અમારા શબ્દોને ફરી બોલી અમને સંભળાવે. મારિઓને ચીઢવવા એ લેગો કે કોઈ બીજી રમત માંગે અને અમે ના કહીએ એટલે એ પાછો અમને ના કહે અમારી જ સ્ટાઈલમાં, અને અમે હસી પડીએ.
આવાં તો કાંઈ નવા નવા રૂપ એના અમને હેરત પમાડે છે અને અમે આપેલી પદવીને અમારો મારિઓ સાર્થક કરે છે!
સાચે જ મારિઓ અમારો છુપો રૂસ્તમ છે અને ભવિષ્યમાં નીલ ગગનનો ચમકતો સિતારો બનશે એમાં કોઈ શંકા નથી.

શૈલા મુન્શા તા ૦૬\૨૫\૨૦૧૮

June 18th 2018

મિકાઈ-૨

અમેરિકામાં શાળાકિય વર્ષની શરૂઆત અને અંત ઉત્તરમા અને દક્ષિણમા થોડા જુદા સમયે થાય. અમારે હ્યુસ્ટન જે દક્ષિણમાં આવેલું છે ત્યાં સ્કૂલ ઓગસ્ટમાં શરૂ થાય અને મે ના અંતમા પુરી થાય, જ્યારે ન્યુયોર્ક, બોસ્ટન વગેરે ઉત્તરના શહેરોમાં જુનમાં પુરી થાય અને સપ્ટેમ્બરમા ખુલે.
જુન મહિનો અમારા સ્પેસીઅલ નીડ બાળકો માટે ESY (Extended school year) તરીકે ઓળખાય. અવનવા અનોખા આ બાળકોની પ્રગતિ ધીમી ન પડી જાય એટલે ઘણા બાળકોને એક મહિનો વધુ સ્કૂલમાં આવવાનો લાભ મળે.

આ મહિનામાં અમને શિક્ષકોને પણ નવા બાળકો સાથે સમય વિતાવવાનો લાભ મળે, કારણ બે થી ત્રણ સ્કૂલના બાળકો એક સ્કૂલમાં ભેગા થાય.
અમેરિકામાં હું છેલ્લા સોળ વર્ષથી સ્કુલમાં શિક્ષિકા તરીકે કામ કરું છું અને તે પણ સ્પેસીઅલ નીડ બાળકો સાથે. મારા ક્લાસમાં બાળકો ત્રણ થી પાંચ વર્ષની વયના હોય અને છ વર્ષે એમની કાબેલિયત પ્રમાણે રેગ્યુલર પહેલા ધોરણમાં જાય અથવા સ્પેસીઅલનીડના ક્લાસમાં જાય જ્યાં પહેલા ધોરણથી પાંચમા ધોરણ સુધી હોય.
સોળ વર્ષમાં ઘણા બાળકો સાથે કામ કરવાનો લહાવો મળ્યો. ઘણા બાળકો તો મારી સ્કૂલમાં જ અત્યારે આગલા ધોરણોમાં છે, કોઈક સ્પેસિઅલ નીડના ક્લાસમાં તો કોઈ રેગ્યુલર ક્લાસમાં,પણ અમુક બાળકોને એમની જરૂરિયાત પ્રમાણે બીજી શાળામાં મોકલવા પડે. મારો ડેનિયલ જે બાજુના ક્લાસમાં છે અને ચોથા ધોરણમાં છે પણ રીસેસ સમયે અમારા બન્ને ક્લાસના બાળકો સાથે રમતા હોય અને ડેનિયલ હજી પણ મારી પાસે આવીને કહે “Miss Munshaw your little baby is kicking me” કે અમારી ડુલસે જે રેગ્યુલર ત્રીજા ધોરણમાં છે એ પણ રોજ સવારે બસમાં થી ઉતરતા મીઠુ હસતા મને good morning કહેવાનુ ચુકતી નથી.
આ બધા બાળકો તો મારી સ્કૂલમાં એટલે મને રોજ જોતા હોય પણ આજે મારે વાત કરવી છે મિકાઈની. ચાર વર્ષ પહેલા એ અમારા ક્લાસમાં હતો. પાંચ વર્ષની ઉંમરે પહેલી વાર સ્કૂલમાં આવ્યો. highly Autistic child, ખુબ અગ્રેસીવ.ત્યારે જ એની ઊંચાઈ સારી હતી અને ઘૂંઘરાળા વાળ. બોલે ખાસ નહિ પણ આંકડા, નંબર બહુ ગમે. દુનિયાનો નક્શો અને ગ્લોબ જો દેખાય તો તરત એના પર જુદા જુદા દેશ જોવા માંડે. એને કોમ્પ્યુટર શિખવાડ્યા પછી જાતે ટાઈપ કરી જુદા જુદા દેશને શોધવાનો પ્રયત્ન કરે અને અમારી મદદથી શોધી અને નક્શો જોયા કરે.
એની હોશિયારી અને આવડત જોઈ એને અમારી સ્કૂલના સ્પેસિઅલ નીડના પહેલા ધોરણમા મોક્લવાનુ અમને મુનાસિબ ના લાગ્યું.ત્યાં દસથી બાર બાળકો હોય અને મિકાઈનો ધાર્યો વિકાસ ના થઈ શકે. અમેરિકામાં આ બાળકો માટે ઘણી સુવિધા છે જ્યાં માનસિક વિકલાંગ બાળકોને પણ આગળ વધવા માટે જુદી જુદી શાળા હોય છે. મિકાઈ પણ એવી શાળામાં ગયો જ્યાં ક્લાસમાં ચારથી પાંચ બાળકો હોય અને બે શિક્ષક જેથી દરેક બાળકની આવડત ધ્યાનમાં રાખી એમનો અભ્યાસ ક્રમ નક્કી થાય.
આ વર્ષે જુનમાં અમારી સ્કુલમાં ત્રણ ESYના ક્લાસ હતા. બે ક્લાસ તો અમારા બાળકોના જ હતા પણ ત્રીજા ક્લાસના બાળકો બીજી સ્કૂલમાં થી આવ્યા હતા. પહેલે દિવસે જ એક બાળક ખાસો લાંબો પહોળો અને માથે લગભગ ટકલું કહી શકાય એવો, દોડીને અમારા ક્લાસમાં આવી ગયો. મને જોઈ મારી પાસે આવી મારો હાથ પંપાળવા માંડ્યો. એની ટીચર આવીને એને લઈ ગઈ પણ દિવસમાં બેત્રણ વાર એના ક્લાસમાં થી ભાગી અમારા ક્લાસમાં આવી જાય. આવું બે ત્રણ દિવસ ચાલ્યું અને ખાસ તો અમારા ક્લાસમાં અમે ત્રણ શિક્ષકો હોવા છતાં એ આવીને મને જ વહાલ કરે, મારો હાથ પંપાળે. મને પણ એને જોઈ કાંઈક પરિચીતપણાનો આભાસ થતો.
ચાર પાંચ દિવસ પછી ઓચિંતો એનો ખુલાસો થયો. બપોરના ઘરે જવાના સમયે જ્યારે સ્કુલ બસ આવી અને હું મારા બાળકોને બસમાં બેસાડવા ક્લાસની બહાર નીકળી અને મેં બાજુના ક્લાસના ટીચરની બુમ સાંભળી, “મિકાઈ જલ્દી, તારી બસ આવી ગઈ છે” અને વિજળીનો કરંટ લાગ્યો હોય એમ મારા દિમાગના દરવાજા ખુલી ગયા!!!!
ઓહ….. આ તો મારો મિકાઈ!! ચાર વર્ષ પહેલા એ બીજી સ્કૂલમાં ગયો પણ આ સ્કૂલ અને મને ભુલ્યો નથી. મારા ક્લાસમાં બીજા નવા ટીચર આવી ગયા હતા પણ હું તો એ જ જુની અને જાણીતી હતી એને માટે. ચાર વર્ષમાં મિકાઈ ખાસો ઊંચો થઈ ગયો હતો, ચહેરો વધુ ભરાવદાર થઈ ગયો હતો પણ એનુ સ્મિત તો હજી એવું જ હતું.
મેં જ્યારે એને મિકાઈ કહી બોલાવ્યો, એનો હાથ પંપાળ્યો તો એક ચમક એની આંખમાં આવી ગઈ જાણે હાશ મને ઓળખ્યો તો ખરો!!!!
આ બાળકોને કોઈ કેવી રીતે માનસિક પછાત કહી શકે???? આ મારો તારલો ભવિષ્યમાં જરૂર નીલગગનનો ચમકતો સિતારો બની પોતાની પ્રતિભા ફેલાવશે.

શૈલા મુન્શા તા ૦૬/૧૮/૨૦૧૮

February 11th 2018

સાડા (એક આરબ બાળકી)

સાડા એક અરેબિક છોકરી. અરબ ભાષામાં કદાચ એનો ઉચ્ચાર સાહ્ડા થાય છે જેનો અર્થ ખુશી થાય.
ગયા અઠવાડિએ લગભગ ત્રણ બાળકો મારા ક્લાસમાં નવા આવ્યા. એમા બે બાળકી અને એક બાળક. અમારા સ્પેસિઅલ નીડ ક્લાસમાં બાળકો દાખલ થાય પહેલા માતા પિતા, શિક્ષક, સાયકોલોજિસ્ટ, સ્કુલ કાઉન્સિલર બધાની મીટિંગ થાય. બાળકની માનસિક અવસ્થા, શારિરીક તકલીફ વગેરેની ચર્ચા થાય, જેથી બાળક જ્યારે ક્લાસમાં આવે તો અમને થોડી એની પૂર્વભુમિકા ખબર હોય.
મીસ ડેલે જ્યારે અમને ખબર આપી કે કાલથી એક નવી ચાર વર્ષની બાળકી સાડા આવવાની છે, ત્યારે અમારી કલ્પનામાં સામાન્ય રીતે જે ચાર વર્ષની બાળકી હોય એવી નાનકડી બાળકીનો અંદાજ હતો પણ જ્યારે સાડા આવી ત્યારે એને જોતા જ ખ્યાલ આવ્યો કે ઉમરના પ્રમાણ માં સાડા ઊંચી પહોળી અને મજબૂત લાગે છે.
મમ્મી તુર્કીશ અને પપ્પા અરેબિક, એમનુ સંતાન સાડા. સ્વાભાવિક જ દેખાવમાં રુપાળી અને ઘટાદાર સોનેરી વાળ. મમ્મી પપ્પા હોંશે હોંશે મુકવા આવ્યા. જરુરી સૂચના અને અને સ્પેસિઅલ નીડની બસમાં ઘરે જવાની ગોઠવણ થઈ. સવારે પપ્પા પોતે મુકવા આવશે અને બપોરે બસમાં જશે એવું નક્કી થયું.
જેવા મમ્મી પપ્પા ક્લાસમાં થી બહાર ગયા કે સાડાએ પોક મુકી. રડવાનો અવાજ છેક આખા હોલમાં સંભળાય એટલો મોટો, સાથે ખુરસી ફેંકવાનુ અને ક્લાસમાં થી બહાર ભાગવાનો પ્રયત્ન. અવાજ સાંભળી અમારી મદદે બીજા બે શિક્ષકો દોડી આવ્યા. અડધા કલાકે મામલો શાંત પડ્યો.જ્યારે પ્લે એરિયામાં રમવા લઈ ગયા તો પાછા ક્લાસમાં આવતા એ જ તકલીફ. સાડા તો પાછી ક્લાસમાં આવવા તૈયાર નહિ. માંડ બે શિક્ષક મળી એને લઈ આવ્યા.
પહેલે દિવસે તો મમ્મી પપ્પા લેવા આવ્યા, પણ બીજે દિવસે બપોરે ઘરે જવાના સમયે જેવી સાડાને ક્લાસની બહાર લઈ ગયા અને બસમાં મુકવાનો પ્રયત્ન કર્યો કે જાણે ભુત જોયું હોય તેમ સજ્જડ થઈ એક ડગલું આગળ ન ભરે અને જોર જોરથી રડવાનુ ચાલુ થઈ ગયું છેવટે પપ્પાને ફોન કર્યો અને લેવા આવવાનુ કહ્યું. બીજે દિવસે મમ્મીને કહ્યું તમે આવો અને એની સાથે બસમાં જાવ તો કદાચ સાડા બસમાં જવા તૈયાર થશે. મમ્મીતો આવી પણ સાથે સાડાનો નાનો ભાઈ સ્ટ્રોલરમાં લઈને આવી. હવે બસમાં તો સાડાના ભાઈને લઈ ના જવાય. નસીબજોગે મમ્મી સાથે એની મિત્ર પણ હતી એ નાના ભાઈને ગાડીમાં લઈ ગઈ,પણ સાડા તો મમ્મી સાથે પણ બસમાં જવા તૈયાર નહિ. માંડ માંડ બે જણાએ થઈ સાડાને બસમાં બેસાડી.
ત્રીજા દિવસે સવારે બસ ડ્રાઈવર પણ ફરિયાદ કરવા માંડી કે બસમાં સાડા જોરથી રડતી હતી અને ઊભા થઈ જવાનો પ્રયત્ન કરતી હતી.
અમારી મુંઝવણનો પાર નહિ, પણ આ બાળકોને બસની સગવડ તો મળવી જ જોઈએ, અધુરામાં પુરું એ દિવસે મીસ ડેલને પણ બીજે ટ્રૈનીંગ માટે જવાનુ હતું. હું અને મીસ ઈરા અમે બન્ને ગભરાતા હતા કે બપોરે શું થશે. અગમચેતી વાપરી અમે પ્રીંસીપાલ અને અમારા સ્પેસિઅલ નીડના હેડ મીસ ડિકંસને કહી રાખ્યું હતું કે અમારી મદદે આવજો.
બપોર થઈ, બસ આવી અને સાડાબેન ખભે દફતર ભરાવી સડસડાટ કુચ કરતાં બસમાં જાતે દાખલ થઈ બેસી ગયા. અમારા બધાના મોઢા નવાઈથી ખુલા ના ખુલા રહી ગયા. એની મમ્મી તો આવી હતી પણ અમે એને સંતાઈને ઊભા રહેવા કહ્યું હતું. એની પણ નવાઈનો પાર નહોતો. એની આંખમાં પાણી આવી ગયા. પપ્પા માસ્ટર ડીગ્રી માટે સાંજની કોલેજમાં જાય અને મમ્મીને નાનકડા દિકરા સાથે સાડાને લેવા આવવું પડે તો ઘણી તકલીફ પડતી.
સાડામાં સમજણ ઘણી પણ પોતાનુ ધાર્યું કરાવા ભેંકડો તાણવાનો રસ્તો એને ફાવી ગયો હતો. સ્વેટરના બટન ખોલી અમને બંધ કરવાનુ કહે. એકવાર, બેવાર અમે બંધ કરીએ અને એ ખોલીને પાછી આવીને ઊભી રહે, પણ અમે પણ આ બાળકોને શિસ્ત શીખવાડવાના રસ્તા જાણીએ. ત્રીજીવાર જ્યારે આવી તો અમે બટન બંધ કરવાની ના પાડી. અમારા હાથ ખેંચી મદદ કરવાનો પ્રયત્ન નકામો ગયો તો ભેંકડો તાણ્યો. પાંચ મીનિટ રડ્યા પછી લાગ્યું કે અહી દાળ ગળે એમ નથી એટલે પોતાની જાતે બટન બંધ કરી બેસી ગઈ. બૂટ કાઢી ફરી પહેરાવવા માટે પાછળ પડે પણ અમે દાદ ના આપીએ એટલે જાતે પહેરવાનો પ્રયાસ કરે. અરેબિક કે તુર્કિશ ભાષામાં કઈં ને કઈં ગણગ્ણ્યા કરે.
કહેવત છે ને કે પારકી મા કાન વીંધે, એમ અમે પણ આ બાળકોની બીજી મા જેવા જ છીએ. માતા પિતા ઘણીવાર આ બાળકોને એમની અવસ્થાને કારણે આશા છોડી દે છે, પણ આ ચમકતા તારલા પોલિશ વગરના હીરા જેવા છે, અને મને આત્મસંતોષ મળે છે જ્યારે આ હીરાને ચમકતો કરવામાં હું પણ થોડો ભાગ ભજવું છું.
શું ખબર સાડા પણ ભવિષ્યમાં ચમકતો સિતારો બની પોતાના નામને સાર્થક કરી મમ્મી પપ્પાનુ ગૌરવ બને !!!!!!

શૈલા મુન્શા. તા ૦૨/૧૧/૨૦૧૮

January 17th 2018

નોઆ

ત્રણ વર્ષનો નોઆ ડિસેમ્બર ૨૦૧૭ની મધ્યમાં લગભગ નાતાલની રજાઓ શરુ થતાં પહેલા અમારા ક્લાસમાં આવ્યો. માતા પિતા શિકાગોથી આવ્યા હતા. મૂળ મેક્સિકોના વતની એટલે શિકાગોની બર્ફીલી આબોહવા માફક ના આવી. નોઆ એમનુ પહેલું સંતાન એટલે સ્વભાવિક સઘળો પ્રેમ એના પર ન્યોછાવર, અને એ અમને દેખાયું પણ ખરું. સંતાન તો હમેશા બધા માતા પિતાની આંખની કીકી જેવા હોય, પણ ઘણીવાર વધુ પડતો પ્રેમ બાળકની પ્રગતિમાં અવરોધ પણ ઊભો કરી શકે.
ખેર વાત અહીં આપણે નોઆની કરીએ છીએ..
નોઆને ગોદમાં ઉઠાવી મમ્મી ક્લાસમાં આવી અને પપ્પા એક હાથમાં મોટી સ્લીપીંગ બેગ પોચો મોટો તકિયો, મખમલી ઓઢવાનુ, બીજા હાથમાં એના ડાયપરની બેગ, વધારાના કપડાં, વેફર્સની મોટી બેગ, ક્લાસ સપ્લાયનુ બોક્ષ બધું લઈ અમારી સામે જોતા ઊભા રહ્યા. બે ઘડી અમે પણ એમની સામે જોતા ઊભા રહ્યાં !! આટલો સામાન મુકવો ક્યાં? મેક્સિકન હોવાં છતાં બન્ને જણા ફાંકડું અંગ્રેજી બોલતા હતા. બધી પુછપરછ પતી, અને મમ્મીએ નોઆને નીચે ઉતાર્યો. પહેલો દિવસ, અજાણ્યું વાતાવરણ, નોઆનો ભેંકડો તાણવો સ્વભાવિક હતો.
ંમમ્મી પપ્પા પાંચ દસ મિનીટ બેઠા પણ અમારા કહેવાથી છેવટે ક્લાસની બહાર તો નીકળ્યા પણ દરવાજાની બારીમાંથી થોડીવાર જોતા રહ્યા. નોઆ તો થોડીવાર રડીને શાંત થઈ ગયો. અમારું મેજીક શસ્ત્ર સંગીત અને બાળગીતો લગભગ બધા બાળકોને રડવાનુ ભુલાવી શાંત કરી દે. આખો દિવસ થોડો ડઘાયેલો રહ્યો, બપોરના બધા બાળકોના સુવાના સમયે એને જરા થાબડ્યો કે એની સ્લીપીંગબેગમાં ભરાઈને સુઈ ગયો. ખરી મજા બીજા દિવસે આવી.સવારે મમ્મી પપ્પા એને મુકવા આવ્યા અને એમના હાથમાં થી મે નોઆને લેવાનો પ્રયાસ કર્યો ને ધડ દઈને મારા ગાલે એણે એક તમાચો ઝીંકી દીધો. મમ્મીનુ મોઢું જોવા જેવું થઈ ગયું, બિચારી સોરી સોરી કરતી રડવા જેવી થઈ ગઈ, માંડ માંડ એને સમજાવી પણ ત્યારથી મમ્મીને અમે કહ્યું કે તમે ક્લાસમાં આવી અને નોઆને મુકી જજો જ્યાં સુધી એ ક્લાસના વાતાવરણથી ટેવાઈ ના જાય.
ધીરે ધીરે નોઆનુ રુટીન ગોઠવાવા માંડ્યું અને પંદર દિવસની નાતાલની રજા પડી. રજા પછીનો પહેલો દિવસ તો નોઆ લગભગ આખો દિવસ ઊંઘમાં જ રહ્યો. બીજા દિવસે મમ્મી એને ક્લાસમાં મુકવા આવી ત્યારે થોડી ચિંતીત હતી. અમને પૂછવા માંડી કે નોઆ ક્લાસમાં કોઈને મારે છે? કોઈના ગાલે ચુંટલી ખણી લે છે? અમને નવાઈ લાગી કારણ ક્લાસમાં બે દિવસમાં એનુ વર્તન બરાબર હતું.
મમ્મીની ચિંતા અકારણ નહોતી. નાતાલની રજામાં નોઆના માસી,મામાના બાળકો એમના ઘરે નાતાલની ઉજવણી માટે ભેગા થયા હતા અને નોઆ એમને મારી આવતો, ચુંટલી ખણી લેતો એટલે મમ્મીને જાણવું હતું કે ક્લાસમાં નોઆનુ વર્તન કેવું હતું? ઘરમાં નોઆનુ વર્તન અલગ હતું એનુ કારણ કદાચ એ પણ હોઈ શકે કે જે બાળકો ઘરમાં હતા એ કદાચ નોઆને નાનો સમજી મસ્તીમાં ચીડવતા હોય અને એના પ્રતિભાવ રુપે નોઆ મારી આવતો હોય. ક્લાસમાં નોઆ નુ વર્તન બરાબર છે એ જાણી એની મમ્મીને ધરપત થઈ.
પંદર દિવસ ઘરે રહ્યા પછી નોઆ સ્કુલમાં હસતાં હસતાં આવ્યો એ અમારા માટે કોઈ ઈનામથી ઓછું નથી.
અત્યારે નોઆ બોલતો નથી, પણ એનુ હાસ્ય અને ચમકતી આંખો ઘણુ કહી જાય છે.
ભવિષ્યમાં આ ચમકતો તારલો જરુર આસમાનની ઊંચાઈએ પહોંચશે!!!!
અસ્તુ,

શૈલા મુન્શા તા ૦૧/૧૭/૨૦૧૮

November 7th 2017

વાત અમારા ફેલ્ટનની

અમેરિકાની મારી સ્કૂલના બાળકોના રોજિંદા અનુભવો લખે લાંબો સમય વહી ગયો.ચંદ્રગ્રહણ તો વરસમાં એક કે બે વાર થતું હશે પણ મારું આ ગ્રહણ લગભગ એક વર્ષ લાંબુ ચાલ્યું, પણ હવે એ ગ્રહણ રૂપી વાદળો છંટાઈ ગયા છે. ફરી એકવાર આપની ઉત્સુક્તાનો અંત લાવી આપ સહુને મારી દુનિયા, મારાં આ બાળકોના અલ્લડપણાની, એમની વિશેષતાની, કાંક ખામીને ખુબી માં પરિવર્તિત કરવાની અમારી ધગશને આપ સુધી પહોંચાડવાનો નમ્ર પ્રયાસ કરું છું.
મારા એ માનસિક વિકલાંગ બાળકો એમની સાથે અમને પણ જીવનના નવા નવા અનુભવો કરાવે છે. દર વર્ષે નવા અને જુના બાળકોનો સંગમ થાય. છેલ્લાં સોળ વર્ષોથી આ બાળકો સાથે અમેરિકાની સ્કૂલમાં કામ કરૂં છું, અને દરેક બાળક કંઈ કેટલીય નવિનતા લઈને આવે છે. ત્રણ વર્ષનુ માસુમ બાળક એની ચમકતી કૌતુહલ ભરેલી આંખે પહેલીવાર ક્લાસમાં ડગ ભરે ત્યારથી અમારી સફર શરૂ થાય છે.
આ ચમકતા તારલાં ક્યારેક વાદળોની આડમાં ઢંકાઈ જાય છે, પણ પોતાની ચમક ગુમાવતાં નથી.
ફેલ્ટન ત્રણ વર્ષનો આફ્રિકન બાળક.કાળા ઘુંઘરાળા વાળ. આપણી તો આંગળી પણ અંદર ન ખુંચે. ખરેખર ભગવાનની કરામતનો પણ કાંઈ પાર નથી. મોટા ભાગની જાતિ એમના રૂપ રંગ, ચહેરાથી પરખાઈ જાય. આફ્રિકન પ્રજા એમના દેખાવ અને વાળને કારણે સહજતાથી ઓળખાઈ જાય. માતા, પિતા ફેલ્ટનની સારી કાળજી લેતા હશે એ એના કપડાં, એની સ્વચ્છતા પરથી પરખાઈ જાય.
અમારા આ માનસિક રીતે થોડાં ધીમા જેને ગણી શકાય એવા ક્લાસમાં આવતાં બાળકો જ્યારે ત્રણ વર્ષે શરૂઆત કરે, ત્યારે ઘણાની વાચા પુરી ખુલી ન હોય. એ પણ એક કારણ આવા બાળકો અમારા ક્લાસથી (PPCD-Pre primary children with disability) શરૂઆત કરે અને આગળ જતાં એમની બુધ્ધિમત્તા પ્રમાણે રેગ્યુલર ક્લાસમાં જેને (General Education) કહેવાય, ત્યાં પહેલા કે બીજા ધોરણથી આગળ વધવાની શરૂઆત કરે.
પહેલે દિવસે ફેલ્ટન આવ્યો તો મમ્મીનો હાથ છોડી ક્લાસમાં આવવા તૈયાર નહિ, પણ એની મમ્મીના કહેવાથી અમે A,B,C,D,નુ ગીત ચાલુ કર્યું અને ભાઈએ એક ડગલું ભરી અંદર પ્રવેશ કર્યો. ક્લાસમાં બાળકોની નજર પહોંચે એટલી ઊંચાઈએ લગાડેલા આલ્ફાબેટના પોસ્ટરે એનુ ધ્યાન આકર્ષિત કર્યું અને ધીરે રહી મમ્મી એનો હાથ છોડાવી સરકી ગઈ. ફેલ્ટનનો નાસ્તો, એનુ જમવાનુ બધું ઘરેથી મમ્મી ટિફીનમા મોકલે.ઓટમીલ, અને એમા એપલ સોસ અને પીચ કેન ફ્રુટ અમારે ઉમેરી એને ખવડાવવાનુ. રોજ એજ ખાવાનુ અને ફેલ્ટન એ હોંશે હોંશે ખાઈ લે! ખાય શું, એ તો ગળે જ ઉતારી દે.
બપોરે બાળકોને કલાક અમે આરામ આપવા સુવાડી દઈએ, કારણ સાડાસાત થી ત્રણ વાગ્યા સુધીનો દિવસ આ બાળકો માટે બહુ લાંબો થઈ જાય. સુવાડતી વખતે ખરી મજા આવી. ફેલ્ટન ભલે ત્રણ વર્ષનો છે પણ ગઠિયો છે, જરાય પોલો નથી. મારાથી તો એને ઉંચકીને ચલાય પણ નહિ. દરેક બાળકને એની મેટ, એનુ ઓઢવાનુ મોટાભાગે મમ્મી પપ્પા ઘરેથી એમને ગમતા કલર ડિઝાઈનના લાવી અમને આપી રાખે અને બાળકો પણ પોતાના ઓઢવાના બરાબર ઓળખતાં હોય. બીજા બાળકો તો પોતપોતાની જગ્યાએ સુઈ ગયા, પણ ફેલ્ટનને એની મમ્મી પોતાની સોડમાં સુવાડતી હશે એટલે એ તો સુવાને બદલે જાણે મીસ ડેલની સોડમાં ભરાવા માંડ્યો. અઠવાડિયું લગભગ એમ ચાલ્યું. ધીરે ધીરે ફેલ્ટન એની મેટ પર સુવા માંડ્યો, પણ મારે કે મીસ ડેલે બાજુમાં બેસીને થાબડવો તો પડે.
ફેલ્ટનની વાચા તો હજી ખુલી નથી. બોલતો કાંઈ નથી, પણ આઈપેડ વાપરવામાં એક નંબર. અમેરિકાની શાળામાં કોંપ્યુટર, લેપટોપ કે આઈપેડ બાળકો માટે દરેક શાળામાં સહેલાઈથી ઉપલબ્ધ હોય.
શૈક્ષણિક પ્રોગ્રામ પણ ક્લાસ પ્રમાણે એમા લોડ કરેલા હોય. અમારા બાળકો માટે નર્સરી રાઈમ, એ બી સી ડી કે કલર ચીત્રકામ વગેરે હોય. ફેલ્ટન તો હાથમાં આઈપેડ આવે કે ફટાફટ બધી વેબસાઈટ ધમરોળી કાઢે. આપણે જો બદલીને બીજું કાંઈક શરુ કરી આપીએ તો તરત જ પોતાને ગમતી સાઈટ ખોલી જોવા માંડે. હસવું એટલું મીઠડું અને પાછા ગાલમાં ખાડા પડે, એમા અમારો ગુસ્સો તો ક્યાંય હવા થઈ જાય.
હજી તો એને સ્કુલમાં આવે પંદર દિવસ થયા છે ત્ય્યં તો ક્લાસના રુટીનમાં ગોઠવાવા માંડ્યો, સાથે થોડા તોફાનો પણ શીખવા માંડ્યો.
અમારી નાનકડી મરલીનનુ હેપી ફેસ વાળું ઓશીકું એને એટલું ગમે કે જેવો સુવાનો સમય થાય અને અમે મેટ ગોઠવવા માંડીએ કે ભાઈ દોડીને ઓશીકું લઈ આવે અને બોલની જેમ હવામાં ઉછળે.
ક્લાસમાં આવતાંની સાથે જ એની નજર આઈપેડ મુકવાના ટેબલ પર હોય, રિસેસમાં અમારા પ્લે ગ્રાઉંડ પર બેસી ધુળથી સ્નાન કરે.
બીજા બાળકોની જેમ ફેલ્ટન પણ ક્લાસના રૂટીનમાં ગોઠવાવા માંડ્યો છે. દડબડ દોડતો અમારો ફેલ્ટન આભમાં ચમકતા તારલાની જેમ ભવિષ્યમાં ચમકી ઉઠે તો નવાઈ નહિ !!!!!!!

શૈલા મુન્શા તા ૧૧/૦૬.૨૦૧૭

September 20th 2015

નેઓમી

નેઓમી

૨૦૧૫-૨૦૧૬ નુ નવુ શાળાકિય વર્ષ શરૂ થયે ત્રણ અઠવાડિયા થઈ ગયા પણ મારા ક્લાસમા નવા આવેલા બાળકોની ઓળખાણ કરાવવાનો પણ સમય મળ્યો નહિ. પહેલા દિવસથી જ બાર બાળકો P.P.C.D (Pre-primary children with disability) ના ક્લાસમા અ ખરેખર જ વધારે કહેવાય કારણ નવા આવનાર બાળકો લગભગ ત્રણ વર્ષના હોય અને જુના બાળકો લગભગ પાંચથી છ વર્ષના હોય.

નવા બાળકોને સ્વભાવિક જ ક્લાસમા ગોઠવાતા વાર લાગે. દરેકની જુદી સમસ્યા અને જુદા લેબલ. કોઈ autistic હોય તો કોઈની વાચા ખુલીના હોય , તો કોઈનુ માનસિક સંતુલન બરાબર ના હોય.

આજે જે બાળકીની વાત કરવી છે એનુ નામ નેઓમી. સ્પેનિશ છોકરી, પણ રૂપે રંગે અમારી દાદીમા સાહિરાની જ પ્રતિકૃતિ. પહેલે દિવસે જેવી ક્લાસમા આવી કે તરત અમારો ઈસ્માઈલ બોલી ઉઠ્યો સાહિરા કેમ છે? નેઓમી મુંગી મુંગી એને તાકતી રહી. બે દિવસ, ત્રણ દિવસ થયા નેઓમી થોડું હસે પણ બોલવાની વાત નહિ. અમને તો એમ જ લાગ્યું કે નેઓમીની વાચા પુરી ખુલી નથી એટલે જ એ અમારા ક્લાસમા છે, પણ એની અદા અને નખરાં અમને સાહિરાની યાદ અપાવે. ત્રણ ચાર દિવસમા બેને પોતાનુ અસલી રૂપ બતાવવા માંડ્યુ. ડેમિઅન નવો છોકરો આખો દિવસ રડ્યા કરે, તો નેઓમી જઈને એને મોઢા પર આંગળી મુકી ચુપ થવાનો ઈશારો કરે. પાર્કમા રમવા લઈ જઈએ તો પાછા ફરવાનુ નામ નહિ. બોલાવીએ તો જાણે સાંભળ્યું ના હોય તેમ બીજે જ જોયા કરે. પોનીટેલ ખોલીને મા ભવાનીનો અવતાર બની જાય. ગયા વર્ષના બાળકો ડુલસે કે ઈસ્માઈલ તો એને સાહિરા કહીને જ બોલાવે.

ધીરે ધીરે નેઓમી મારી સાથે વધુ હળવા માંડી. એને બાથરૂમ લઈ જતા સહજ જ ગલીપચી કરતાં ખિલખિલ હસી પડી. મે એને મારૂ નામ કહ્યું “મીસ મુન્શા” તો પહેલીવાર એને બોલતા સાંભળી “મીસ મુન્શા” હું તો આભી જ બની ગઈ. ખુબ હોશિયાર, બધા કલરના નામ, આલ્ફાબેટ્સ, એકથી વીસ સુધી નંબર બધુ આવડે. સમન્થાએ એને કોમ્પ્યુટર પર બેસાડી અને હજી તો એ સ્ટાર ફોલની વેબસાઈટ ખોલે ત્યાંતો નેઓમી જાતે માઉસ ફેરવી જાતે ક્લીક કરવા માંડી. ધીરેધીરે ક્લાસમા બધા સાથે બોલવા માંડી પણ સાથે દાદાગીરી પણ બધા પર સાહિરા જેવીજ.

સાહિરા આ વર્ષે પહેલા ધોરણમા ગઈ જેને અમેરિકામા લાઈફ સ્કીલનો ક્લાસ કહે છે, જ્યાં થોડા માનસિક રીતે પછાત બાળકો હોય. ભગવાન કરે અને નેઓમીને એ ક્લાસમા ના જવું પડે. હજીતો બે વર્ષ અમારી પાસે રહેશે અને છ વર્ષની થશે પછી એની હોશિયારી પ્રમાણે નક્કી થશે….., પણ એક વાત છે કે નેઓમીની મા બધી રીતે નેઓમીને મદદ કરવા તૈયાર છે. જે સુચન અમે કરીએ તે પ્રમાણે ઘરે નેઓમી સાથે બેસી લખાવાનુ કે વાર્તાની ચોપડી વાંચવાની કે ચિત્રો દ્વારા નવા શબ્દોની ઓળખ કરાવવાની મહેનત કરે છે.

સ્કુલ ખુલ્યાના ત્રણેક અઠવાડિયા પછી અમેરિકામા સ્કુલોમા ઓપન હાઉસ હોય જ્યાં માબાપ શિક્ષકોને આવી મળે. ખાસ તો નવા બાળકો અને અમારા બાળકો માટે આ મુલાકાત ઘણી અગત્યની હોય. જ્યારે નેઓમીની મા અમને મળવા આવી અને ખુબ રાજી થતા બોલી કે નેઓમીને સ્કુલમા આવવું ગમે છે અને ત્રણ અઠવાડિયામા પણ મે એનામા ઘણી નિયમિતતા આવતી જોઈ છે અને ઘરમા પણ વધુ બોલતી અને ગીત ગાતી થઈ છે.

આ કહેતી વખતે એની આંખોમા જે અહોભાવ અને અમારા પ્રત્યે નુ માન અને વિશ્વાસ હતો એ જ તો અમારી મહેનતનુ ફળ છે અને અમારી મુડી છે જે જેમ ખર્ચાતી જાય તેમ વધતી જાય છે.

શૈલા મુન્શા તા. ૦૯/૨૦/૨૦૧૫

April 20th 2015

મોનિકા-અમારી રાજકુમારી

મોનિકા અમારા ક્લાસમા લગભગ ત્રણ વર્ષથી છે. અહીં અમેરિકામા હું સ્પેસિઅલ નીડ વાળા બાળકો સાથે કામ કરૂ છું જેમની વય ત્રણ થી પાંચ વર્ષની હોય, અને મોનિકા ત્રણ વર્ષની થઈ અને અમારા ક્લાસમા આવી. હમણા ૭મી એપ્રીલે જ એને છ વર્ષ પુરા થયા.
મોનિકા ખરેખર અમારી રાજકુમારી છે. કાળા ભમ્મર ઘુઘરાળા વાળ અને રંગ ખુબ ગોરો. ત્વચા એટલી કોમળ કે ગાલ જાણે રૂના પોલ. આવી ત્યાર થી પોતાની દુનિયામા મસ્ત.આમ તો મેક્સિકન છોકરી પણ આટલી ગોરી, જાણ્ર યુરોપિયન જ લાગે એવા મેક્સિકન મે ઓછા જોયા હતા, પણ સમન્થાએ મને કહ્યુ કે કોલમ્બિઆના મેક્સિકનો આટલા રૂપાળા હોય.
મોનિકા ત્રણ વર્ષથી અમારી સાથે અને હવે પહેલા ધોરણમા જશે એટલે બીજા ક્લાસમા જશે પણ એના જેવી હોશિયાર પણ ખુબ જ Autistic બાળકી મે જોઈ નથી. ઘરમા સહુની ખુબ લાડકી એ દેખાઈ આવે. આવી ત્યારથી એને કલર કરવાનુ ખુબ ગમે. કોઈપણ ચિત્ર આપીએ એટલે કલાક સુધી એમા રંગ ભર્યા કરે.ધીરે ધીરે ક્રેયોન કલર એનુ વળગણ બની ગયા. જ્યાં જાય ત્યાં એના હાથમા એકાદ કલર પેન્સિલ પકડેલી જ હોય.જેટલા ક્રેયોનના બોક્ષ હોય એ બધા એને જોઈએ. અમારી હાલત એવી થઈ ગઈ કે અમારે મોનિકાના આવતા પહેલા બધા બોક્ષ સંતાડી રાખવા પડે. હોશિયાર એટલી કે બીજા બાળકોને રંગ પુરવા ક્રેયોન આપીએ અને એને જુના, એના તોડેલા ક્રેયોન આપીએ તે ના ચાલે. એને પણ નવુ બોક્ષ જ જોઈએ.
હવે તો બોલતા ઘણુ શીખી ગઈ છે એટલે ક્લાસમા આવતાની સાથે ” color a cow, બોલવા નુ શરૂ કરે. અમે ના પાડીએ એટલે color a Bever, color a Lion એમ એક પછી એક પ્રાણી ઉમેરાતા જાય. એને ચીઢવવા જ અમે ના કહીએ એટલે એનો ગુસ્સો જોવા જેવો “Alright I can wait” સાંભળવા મળે. જે ગુસ્સા અને રૂવાબથી મોનિકા બોલે એ સાંભળવા જ અમે ના પાડીએ, પણ મોટાભાગે તો અમારે તરત ગુગલમા જઈ એ પ્રાણી નુ પિક્ચર એને બતાવવું પડે અને એ બેન રાજી થાય એ પિક્ચરની કોપી કાઢી એને કલર કરવા આપવું પડે.
મોનિકાનુ ડ્રોઈંગ પણ સરસ. સરસ મજાની બિલાડી કે માછલી નુ ચિત્ર દોરે અને પછી રંગ ભરે.
સંગીતનો પણ એટલો જ શોખ પણ આ તો અમારી રાજકુમારી. જે ગીત એને સાંભળવું હોય એ જ અમારે કોમ્પ્યુટર પર ચાલુ કરી આપવું પડે. પહેલા ધોરણના બાળકો વાંચે એ સ્ટોરી બુક મોનિકા વાંચી શકે, પણ એનો મુડ હોય તો!
મોનિકાને કાંઈ જોઈતુ હોય અને અમે ના પાડીએ એટલે અમારા શબ્દો અમને જ સંભળાવે “That is not yours” અને પછી ખિલખિલ હસી પડે.
આવી અમારી રાજકુમારી બે મહિનામા અમને છોડીને બીજા ક્લાસમા જશે પણ એની યાદ સદા અમારા દિલમા રહેશે.

શૈલા મુન્શા. તા ૦૪/૨૦/૨૦૧૫

December 30th 2014

હોસે

હોસે ગયા વરસથી મારા ક્લાસમા છે પણ એના વિશે લખવાનો વારો આવ્યો નહિ.ગયા વરસે આમ તો હોસે ને regular pre-k ના ક્લાસમા મુકવામા આવ્યો હતો. દેખીતી રીતે એનામા કોઈ ખામી દેખાતી નહોતી પણ થોડા જ દિવસોમા એ બધાને હેરાન કરવા માંડ્યો.ક્લાસનો દરવાજો ખોલી ભાગી જાય અને ટીચરને ઓફિસનો બેલ દબાવી કહેવું પડે કે હોસે ભાગી ગયો. સ્કુલમા બધે કેમેરા એટલે તરત કેમેરામા જોઈ પ્રીન્સીપાલ, ઓફિસના ક્લાર્ક બધા ચારે દિશામા દોડે. મુખ્ય ગેટ તો બંધ હોય તો પણ સ્કુલના ખુલા રમવાના મેદાનમા એને ક્યાં પકડવો? પછી નક્કી થયું કે હોસે ફક્ત અડધા દિવસ માટે સ્કુલે આવે. બીજી બાજુ એના જાતજાતના ટેસ્ટ શરૂ થયા. આખરે નિદાન થયું કે હોસે “Autistic child” છે અને એને સ્પેસીઅલ નીડ વાળા બાળકોના ક્લાસમા મોકલો. આમ હોસે ગયા વર્ષના અંતમા અમારા ક્લાસમા આવ્યો.
હકીકત એ હતી કે હોસે બહુ બધા બાળકો જોઈ ગભરાઈ જતો. એને સમજાવી પટાવી એની પાસે કામ લેવું પડે જે સામાન્ય ક્લાસમા સહજ ન હોય, કારણ એક શિક્ષક ૩૦ જેટલા બાળકોને ભણાવતા હોય. જયારે અમારા ક્લાસમા વધુમા વધુ દસથી બાર બાળકો હોય અને ઓછામા ઓછા બે શિક્ષક તો હમેશ હોય જ.
આ હોસે ની એક ખાસિયત. એને માટે બધી વસ્તુ સુપર હોય. જેમ કે જમવા ના સમયે જો મમ્મી એ લંચ બોક્ષ આપ્યુ હોય તો કહેશે મારે બધુ ખાવુ પડશે નહિ તો મારી મમ્મી સુપર સેડ થઈ જશે.
આજે હું સુપર ખુશ છું વગેરે.
આજે રમવા માટે જ્યારે બાળકો ને બહાર લઈ ગયા ત્યારે ખરી મજા આવી.
અમારો સહુથી નાનો છોકરો એલેક્ષ આમ તો એ પણ ત્રણ વર્ષનો છે પણ વર્તણૂક માંડ અઢાર મહિનાના બાળક જેવી. એને બહાર રમવાના મેદાનમા દોડવું અને રમવુ ખુબ ગમે. માટીમા આળોટવું ખુબ ગમે. આજે બધા બાળકો બહાર રમતા હતા અને એલેક્ષ પોતાની મસ્તીમા હતો. અચાનક રમતા રમતા હોસે એની પાસે આવ્યો ને એલેક્ષ ને જોઈ બોલી પડ્યો, “He is super messy, he needs super shower.”
હું ને સમન્થા હસવું રોકી ના શક્યા , સાથે સાથે હોસેની હાજરજવાબી પર ખુશ થઈ ગયા. હોસેને જોઈ કોણ કહી શકે કે આ બાળકમા કાંઈ કમી છે? ફક્ત જરૂર છે એનો ડર કાઢવાની અને થોડા કડક શિસ્ત પાલનની. ઘરના અને માના અતિ વહાલે હોસેને મનમાન્યુ કરવાની આદત પડી ગઈ છે.
અમારો પ્રયત્ન એ જ છે કે હોસે પાછો રેગ્યુલર ક્લાસમા જાય અને ખુબ હોશિયાર બને. એનામા જે આવડત છે એને બહાર લાવવાનુ અને મઠારવાનુ કામ અમે કરીએ છીએ અને અમને ખાત્રી છે કે હોસે આવતા વર્ષે જરૂર એના પહેલા ધોરણના ક્લાસમા જશે.

શૈલા મુન્શા. તા ૧૨/૩૦/૨૦૧૪

January 31st 2014

ઈસ્માઈલ

આ વર્ષે એક નવો છોકરો ક્લાસમા આવ્યો છે નામ એનુ ઈસ્માઈલ. પહેલા તો નામ સાંભળી મને થયું કે કોઈ મુસ્લિમ બાળક હશે, પણ જ્યારે જોયો ત્યારે ખ્યાલ આવ્યો કે આ તો મેક્સિકન બાળક છે. મેક્સિકન ભાષા ના શબ્દો અને ભારતિય ભાષા ના શબ્દો ઘણા મળતા આવે છે. સંસ્કૃતિ પણ ઘણી મળતી આવે.
બીજા મેક્સિકન બાળકો ની જેમ ઈસ્માઈલ પણ તંદુરસ્ત અને ગોળ ચહેરો. મા બાપ ઘણા જુવાન અને પ્રેમી પંખીડા ની જેમ બન્ને સાથે મુકવા આવે. દેખાઈ આવે કે ઈસ્માઈલ ને વધુ પડતા લાડ લડાવવામા આવી રહ્યા છે. ઈસ્માઈલ એમના રહેઠાણ ના સ્થળે બીજા બાળકોને રમતા ધક્કો મારી પાડી નાખે વગેરે વાતો એમણે જ અમને કહી હતી અને રમત ના મેદાન મા અમે પણ એ જોયું.
સ્વભાવિક જ અમારે ફક્ત ઈસ્માઈલ નહિ પણ બીજા બાળકોની સુરક્ષા નો પણ ખ્યાલ રાખવાનો હોય એટલે થોડી સમજાવટ થોડા કડક થઈને એ આદત દુર કરવામા સફળ થયા. ધીરે ધીરે ઈસ્માઈલ બધા સાથે હળી ગયો.
ખરી મજાની વાત હવે આવે છે. આ વર્ષે અમારા બાળકો દર વખત કરતાં બોલકાં વધારે છે. ત્રણ વર્ષનુ બાળક ક્લાસમા આવે ત્યારે ચુપચાપ હોય પણ થોડા જ સમય મા સંગત ની રંગત લાગી જાય. બીજું દુનિયા મા આમ તો મદદ કરનાર શોધવા પડે પણ અમારા ક્લાસમા એની કોઈ કમી નહિ.
અમારા ક્લાસની જેનેસિસ બપોરે ઘરે જવાના સમયે જે મા કે બાપ પોતાના બાળકને લેવા આવે એમને તરત જ દોડીને બાળકનુ દફતર એનો નાસ્તાનો ડબ્બો કે જે વસ્તુ હોય તે મા બાપના હાથમા જઈને આપી આવે. હમેશ મદદ કરવા તત્પર.
આજે જ્યારે મોનિકા ના પિતા એને લેવા આવ્યા કે તરત જેનેસિસ દફતર લેવા દોડી અને દફતર લઈ મોનિકા ના પિતા ના હાથમા આપ્યું. અચાનક ઈસ્માઈલનો ભેંકડો સંભળાયો. એક ક્ષણ તો હું ને સમન્થા હક્કબક્કા થઈ ગયા. અચાનક ઈસ્માઈલને શું થયું! એ ભાઈ પણ ઊભા થઈને સેવાનુ કામ કરવા માંગતા હતા પણ મોડા પડ્યાં.ઈસ્માઈલના રડવાનુ કારણ સમન્થાને ના સમજાયું પણ મને ખ્યાલ આવી ગયો. તરત મે મોનિકા ના પિતાને કહ્યું”મહેરબાની કરી મને દફતર પાછું આપો”
દફતર લઈ ઈસ્માઈલના હાથમા આપ્યું અને જાણે આખી દુનિયા પર વિજય પ્રાપ્ત કર્યો હોય તેમ ઈસ્માઈલ ગર્વભેર દફતર મોનિકા ના પિતા ના હાથમા આપી આવ્યો. એનો ચહેરો ખુશીથી ચમકી ઉઠ્યો.
ગાલ પર આંસુ અને હાસ્ય નુ એ અનુપમ ર્દશ્ય આ બાળકો સાથે કામ કરવાનો ઉત્સાહ હમેશ જીવંત રાખે છે.
રોજની આ મસ્તી અને એમનો વિશ્વાસ એમની માનસિક વિકલાંગતા ને ભુલાવી વધુ વહાલ જગવે છે.

શૈલા મુન્શા. તા ૦૧/૩૦/૨૦૧૪

Next Page »
Type in

Following is a quick typing help. View Detailed Help

Typing help

Following preferences are available to help you type. Refer to "Typing Help" for more information.

Settings reset
All settings are saved automatically.