એમી – ૧
“બચ્ચેં મનકે સચ્ચે, સારે જગકી આંખકે તારે;
યે વો નન્હેં ફૂલ હૈં, જો ભગવાન કો લગતે પ્યારે!”
હું અમેરિકામાં હ્યુસ્ટનની સ્કૂલ ડિસ્ટ્રીકની elementary school માં PPCD class (Pre-primary children with disability) જેને કહે છે એમાં સહ શિક્ષિકા તરીકે છેલ્લા અઢાર વર્ષોથી કામ કરું છું.
દરેક જાતની disability વાળા બાળકો સાથે કામ કરતાં એમના નાનકડાં નિર્દોષ તોફાનો, એમની તકલીફ અને છતાં મોઢા પર હાસ્ય અને જરા સરખાં વહાલનો મસમોટો શિરપાવ જોઈ એ પ્રસંગો એક ડાયરી રુપે લખવા શરુ કર્યાં અને એમાંથી સર્જાઈ મારી પુસ્તિકા “બાળ ગગન વિહાર” મારી પહેલી અને લાડકી એમીનાં છમકલાં રુઆબ અને મસ્તીથી મારી ડાયરીની શરુઆત કરું છું.
અઢાર વર્ષ પહેલાની વાત,
મારા ક્લાસમાં ત્રણ થી પાંચ વર્ષના બાળકો હોય. અત્યારે નવ બાળકોમાં સાત છોકરાંઓ અને બે છોકરીઓ છે. એમાં એક અમારા એમીબહેન છે. એમી એક Autistic child છે. આ બાળકો ઘણા હોશિયાર હોય પણ એમની રીતે કામ થવું જોઈએ.
નાનકડી એમી છે તો ત્રણ વર્ષની પણ જાણે જમાદાર. બધા પર એનો રૂવાબ ચાલે. જો એનુ ધાર્યું ના થાય તો ધમાલ મચાવી મુકે. લાલ રંગ એનો અતિ પ્રિય. ક્લાસમાં બે લાલ રંગની ખુરશી અને બાકીની ભુરા રંગની. જો એને લાલ ખુરશી ન મળે તો જે બેઠું હોય એને ધક્કો મારીને પણ એ ખુરશી પચાવી પાડે. રમતિયાળ અને હસમુખી, પણ ગુસ્સે થાય તો મોં જોવા જેવું. એના કરતાં બીજા બાળક પર વધારે ધ્યાન આપીએ તો બહેનબા ના ચહેરાનો રંગ બદલાઈ જાય.
અમારા ક્લાસમાં બીજી જે છોકરી છે, એશલી એનું નામ. ભગવાને ચહેરો સુંદર આપ્યો છે, પણ મગજ કામ કરતું નથી. એક ક્ષણ એક જગ્યાએ ન રહે, જે હાથમાં આવે એ મોઢામાં નાખવા જાય. અમારે એશલીનું ખાસ ધ્યાન રાખવું પડે. ક્લાસમાં અમે બે શિક્ષકો હોવાં છતાં કોઈવાર અઘરૂં પડે. ક્લાસના એક ખૂણામાં બેત્રણ નાના કબાટો મુકીને એવી જગ્યા બનાવી છે જ્યાં એશલી રમી શકે. હું અથવા મીસ મેરી એક ખુરશી લઈને ત્યાં બેસીએ અને એશલીનું ધ્યાન રાખીએ. કોઈવાર બીજા બાળકો સાથે કામ કરતાં હોઈએ અને થોડીવાર માટે એશલીને એકલી મુકવી પડે તો બે ત્રણ નાની ખુરશી એવી રીતે રાખીએ કે એશલી જલ્દી બહાર ના આવી જાય.
એમીનો રૂવાબ સહુથી વધુ એશલી પર ચાલે પણ સાથે સાથે મોટીબહેન હોય એમ એનું ધ્યાન પણ રાખે. એશલીએ કાંઈક મોઢામાં નાખ્યુ અને અમારૂં ધ્યાન ના હોય તો તરત એમી બુમ પાડે, “મુન્શા, મુન્શા, એશલી” ને અમે તરત એશલીને સંભાળી લઈએ.
આજે બપોરે હું બાળકોને નાસ્તો આપવાની તૈયારી કરતી હતી ને મીસ મેરી કાંઈક કામમાં હતાં તો એમી જાણે મારી નકલ કરતી હોય તેમ ખુરશી પર બેસીને એશલીનું ધ્યાન રાખી રહી. જેવો એશલી એ બહાર આવવાનો પ્રયત્ન કર્યો કે તરત ઊભી થઈને બે નાનકડી ખુરશી આગળ મુકી દીધી, એ જોઈને હું ને મીસ મેરી એટલું હસી પડ્યા કે આટલી નાનકડી એમીમાં કેટલી ચતુરાઈ છે અને કેવી આપણી નકલ કરે છે.
આ નાનકડાં સિતારા અને એમની ચતુરાઈ જોઈ કોણ કહે આ બાળકો દિવ્યાંગ છે, અરે! એ તો ભવિષ્યના તારલાં છે જે સદા ચમકતાં રહે છે.
શૈલા મુન્શા
