વિચાર લહેરી

આજનો પ્રસંગ એક નકલખોર વાંદરાના જેવો છે. બાળકો અને એમા પણ નાના ત્રણ ચાર વર્ષના બાળકો સાથે જ્યારે તમે કામ કરતા હો તો ઘણુ શિખવાનુ મળે. એકના વખાણ કરો તો બીજું તરત તમારી સામે એવી રીતે જુવે કે તમારે એના પણ વખાણ કરવા પડે. એકને ચિત્ર દોરવામા મદદ કરો તો બીજું તરત પોતાનુ પેપર તમારી સામે ધરે.
અમારા રોજિંદા નિયમ પ્રમાણે બાળકોને કાફેટેરિઆમા જમાડી એમને સ્કુલના રમતના મેદાનમા લઈ જઈએ. સવારનો અગિયાર વાગ્યાનો સમય હોય એટલે મોટાભાગે અમારો ક્લાસ જ મેદાન પર હોય. અમારા બાળકો નાના અને અને કોઈક બાળકો મંદ બુધ્ધિના કે શારિરીક અપંગતાવાળા પણ હોય એટલે અમારે એમનુ વિશેષ ધ્યાન રાખવું પડે.
બાળકોને ખુલી હવામાં મજા આવે, ત્યાં લસરપટ્ટી ને હીંચકો વગેરે સાધનો છે, જેથી નાના બાળકો ને રમવાની પણ મજા આવે.નકલખોર વાંદરાની વાત હવે આવે છે. રમતા રમતા માઈકલ પડી ગયો ને એનો ઘુંટણ જરા છોલાયો. ક્લાસમા આવીને મે એનો ઘુંટણ સાફ કરીને બેન્ડેજ ની પટ્ટી લગાડી આપી. બસ થઈ રહ્યું બાકી ના બધા બાળકો કોઇ પોતનો હાથ તો કોઈ પોતનો પગ બતાવવા માંડ્યા અને મારે બધ્ધાને બેન્ડેજની પટ્ટી મારી આપવી પડી.
એ બાળકોના મોઢા પરનુ સ્મિત જોઈ હમેશ મનમા એક જાતની ખુશી નો અનુભવ થાય છે.બાળકો ની દુનિયા પણ કેવી અજબ છે.એ નિર્દોષ ચહેરા પર ચમકતું એક સ્મિત ભલભલા દુઃખને ભુલાવી દે છે.

શૈલા મુન્શા તા. ૦૪/૧૦/૨૦૧૦

ચાર વર્ષનો રોહન પોલીસ ઓફીસરનો દીકરો. ઘરમાં સહુનો ખૂબ લાડકો. એને જોઈને કોઈને પણ લાડ કરવાનું મન થાય એવો મીઠડો. મમ્મી પપ્પા ખુબ લાડ લડાવે, પણ સાથે સાથે પોલિસ ઓફિસરનો દીકરો એટલે રીતભાત અને નિયમોનું પાલન કરવાનું વગેરે બાબતો વિશે મમ્મી પપ્પાની કાળજી દેખાઈ આવતી.
રોહન ખૂબ ચોક્ખો અને સુઘડ બાળક. પહેલા દિવસે મમ્મી ને પપ્પા બન્ને એને સ્કૂલમાં મુકવા આવ્યા. જાતજાતની સુચના મમ્મી તરફથી અમને મળી, એ શું ખાય છે, એને શું ભાવે છે વગેરે વગેરે. મમ્મી પપ્પા ગયા ને રોહનભાઈએ રડવાનું ચાલુ કરી દીધું. પહેલીવાર એ અજાણ્યા બાળકો વચ્ચે હતો. ધીરે ધીરે એ ટેવાતો ગયો અને એને મજા પડવા માંડી. રોહનને એક નાનકડી બહેન હતી, એનું નામ એમીલી. અમારા ક્લાસમાં પણ એક એમી હતી. રોહન જાણે એનો પણ મોટો ભાઈ હોય તેમ એમી કાંઈક ધમાલ કરે તો હજી અમે એમીને બેસવાનું કહીએ તે પહેલા રોહન કડક અવાજે કહે “એમી બેસી જા”
એક દિવસ તો ખરી મજા આવી. ક્લાસમાં અમે જુદા જુદા વિભાગ પાડ્યા હતા, આર્ટ વિભાગ જ્યાં બાળકો કાતર કાગળ પેન્લસિલ લઈ કાંઈ ચિત્રકામ કરે. ડ્રામા વિભગ જ્યાં કોમ્યુનિટી હેલ્પરના કપડાં હોય જેમ કે ડોક્ટરનો કોટ, મેડિકલ કીટ વગેરે. આગબંબા વાળાનો ડ્રેસ, પોલિસ ઓફિસરનો ડ્રેસ.
બાળકો પોતાનું કામ પતાવીને એ વિભાગમાં પોતાને મનગમતો ડ્રેસ પહેરી મસ્તી કરે. જે ડોક્ટર બન્યું હોય એ અમને પણ આવી ઈન્જેક્શન આપી જાય. રોહન તો હમેશ પોલિસ ઓફિસરનો ડ્રેસ પહેરી બરાબર એના પપ્પાની નકલ કરે.
એક દિવસ બધા બાળકો પોતાની રમત પ્રવૃતિમાં મશગૂલ હતા પણ એમી બધાને હેરાન કરતી હતી, અચાનક રોહન જે પોલિસના ડ્રેસમાં હતો એ રમતા રમતા ઊભો થઈને બે હાથ કમ્મર પર રાખીને એકદમ પોતાના પપ્પાની જેમ નકલ કરતો કહેવા માંડ્યો “એમી ૧ ૨ ૩ જા જઈને પેલા ખૂણામાં બેસી જા, બિલકુલ ઊભા નથી થવાનું” હું ને મેરી તો જોતા જ રહી ગયા કે ક્યાં થોડા દિવસ પહેલા નો રોહન ને ક્યાં આજનો રોહન.
રોહનને લેવા મોટાભગે એના પપ્પા આવે કારણ મમ્મીને ઘરે નાની દીકરીને સાચવવાની હોય, અને સવારે રોહન સ્કૂલ બસમાં આવે.
એક દિવસ સવારે રોહન બસને બદલે એના પપ્પા સાથે પોલિસની ગાડીમાં આવ્યો. અમારો ક્લાસ એકદમ છેવાડે અને એની બારીમાંથી અમને કાર માં આવતાં બાળકોની જગ્યા દેખાય. અમારી ચબરાક એમીની નજર પડી અને એ બુમ પાડી ઉઠી ” મીસ મુન્શા પોલિસ કાર, પોલિસ કાર” અમે જોયું કે રોહન એમાંથી ઉતરતો હતો! બસ બધા બાળકોને પોલિસ કાર પાસે જઈ જોવાનો અભરખો જાગ્યો, શરુઆત એમીબેને કરી.
બસ પછી તો મજા જ મજા. બધા બાળકોને બહાર ગાડી પાસે લઈ ગયાને ફોટા પાડ્યાંને રોહનના પપ્પાના યુનિફોર્મને બધા નવાઈથી જોતા રહ્યા. પડછંદ પપ્પાની આસપાસ અમારા નાનકડાં બાળકોએ જાતજાતના ફોટા પડાવ્યાં!
કેટલો નિર્દોષ આનંદ આ બાળકો નાની વાતમાં પણ મેળવી લે છે એ જો એમની પાસે શિખવા જેવું છે.
એ નિર્દોષતા ક્યારેય ઓછી ના થાય એ જ પ્રાર્થના.
એ દિવસો અને એ દેવદૂતો ક્યારેય વિસરાય એમ નથી. એમની યાદ મને પણ હમેશ જીવવાની, દુઃખ ભુલી ખુશ રહેવાની હિંમત આપે છે!
અસ્તુ,
શૈલા મુન્શા
www.smunshaw.wordpress.com

પાંચ વર્ષની એશલી દેખાવે ખુબ સુંદર.ચહેરાનો ઘાટ એવો સરસ કે ભલભલી મોડેલોને ઝાંખી પાડે. ભગવાને બધું આપ્યું પણ મગજની પાટી કોરી રાખી, જાણે એકે અક્ષર એના પર મંડાયો નહિ. કોઈ વસ્તુની સમજ નહિ, કશાની અસર નહિ, પડે તો પણ ચહેરા પર વેદનાની નિશાની નહિ. બધા સાથે એને જમવા લઈ ના જવાય, ઝડપ એટલી કે તરાપ મારીને કોઈની પણ થાળી ઝુંટવી લે. બીજી કોઈ વસ્તુની ગતાગમ ભલે ન પડે પણ આંખ એટલી ચકોર કે ક્લાસમા ક્યાંક જો નાસ્તો કે પોપકોર્ન નુ પકેટ પડ્યું હોય તો ઘડીના છઠ્ઠા ભાગમા ત્યાં પહોંચી જાય. કુદરત પણ કમાલ છે દિમાગી હાલત બરાબર ન હોય તોય અને બાલ્ય અવસ્થા હોય તો પણ ભુખ ની સુઝ બધાને પડે છે.
આજે તો ખરી ધમાલ થઈ. બપોરના અમે બાળકો ને નાસ્તો અને જ્યુસ આપતા હોઈએ છીએ. હું મારી કોફી બનાવવા માટે પાંચ મિનીટ બહાર ગઈ અને મેરીએ બાળકો ને પોપકોર્ન અને જ્યુસ આપ્યા, અને એશલી ને ખવડાવવા માટે મારી રાહ જોતી હતી એટલામા ન જાણે કેવી રીતે એશલી એના હાથમા થી છુટી ગઈ પળવારમાં તો પોપકોર્ન નુ આવી બન્યુ. ચારેકોર પોપકોર્ન વેરણછેરણ ને બાળકો ન મોઢા જોવાજેવા.
ઘણીવાર મને વિચાર આવે કે આ નાનકડી બાળકી ના હૈયામાં શું ચાલતું હશે? ન બોલે ન હસે ન રડે ન એક જગ્યાએ બે મિનીટ રહે. શાળાનો સમય પુરો થતાં સુધીમા તો અમે થાકી જઈએ છીએ તો એના મા બાપનુ શું થતુ હશે? ઈશ્વર કેમ આવો ક્રુર થઈ શકતો હશે? કે પછી ખરે પુર્વજન્મની કોઈ લેણાદેણી હશે. વિજ્ઞાનની ભાષામા કહીએ તો કોઈ દવાની આડઅસર કે પછી વારસાગત જીન્સમા કોઈ પ્રમાણ ઓછુવત્તું થયું હશે.
જે હોય તે પણ એક વસ્તુની મને ખબર છે જ્યાં સુધી એશલી મારી સાથે છે ત્યાં સુધી મારાથી અપાય એટલો પ્રેમ હું જરૂર એને આપીશ.

શૈલા મુન્શા તા. ૦૪/૦૯/૨૦૧૦

“બચ્ચેં મનકે સચ્ચે, સારે જગકી આંખકે તારે;
યે વો નન્હેં ફૂલ હૈં, જો ભગવાન કો લગતે પ્યારે!”

હું અમેરિકામાં હ્યુસ્ટનની સ્કૂલ ડિસ્ટ્રીકની elementary school માં PPCD class (Pre-primary children with disability) જેને કહે છે એમાં સહ શિક્ષિકા તરીકે છેલ્લા અઢાર વર્ષોથી કામ કરું છું.
દરેક જાતની disability વાળા બાળકો સાથે કામ કરતાં એમના નાનકડાં નિર્દોષ તોફાનો, એમની તકલીફ અને છતાં મોઢા પર હાસ્ય અને જરા સરખાં વહાલનો મસમોટો શિરપાવ જોઈ એ પ્રસંગો એક ડાયરી રુપે લખવા શરુ કર્યાં અને એમાંથી સર્જાઈ મારી પુસ્તિકા “બાળ ગગન વિહાર” મારી પહેલી અને લાડકી એમીનાં છમકલાં રુઆબ અને મસ્તીથી મારી ડાયરીની શરુઆત કરું છું.
અઢાર વર્ષ પહેલાની વાત,
મારા ક્લાસમાં ત્રણ થી પાંચ વર્ષના બાળકો હોય. અત્યારે નવ બાળકોમાં સાત છોકરાંઓ અને બે છોકરીઓ છે. એમાં એક અમારા એમીબહેન છે. એમી એક Autistic child છે. આ બાળકો ઘણા હોશિયાર હોય પણ એમની રીતે કામ થવું જોઈએ.
નાનકડી એમી છે તો ત્રણ વર્ષની પણ જાણે જમાદાર. બધા પર એનો રૂવાબ ચાલે. જો એનુ ધાર્યું ના થાય તો ધમાલ મચાવી મુકે. લાલ રંગ એનો અતિ પ્રિય. ક્લાસમાં બે લાલ રંગની ખુરશી અને બાકીની ભુરા રંગની. જો એને લાલ ખુરશી ન મળે તો જે બેઠું હોય એને ધક્કો મારીને પણ એ ખુરશી પચાવી પાડે. રમતિયાળ અને હસમુખી, પણ ગુસ્સે થાય તો મોં જોવા જેવું. એના કરતાં બીજા બાળક પર વધારે ધ્યાન આપીએ તો બહેનબા ના ચહેરાનો રંગ બદલાઈ જાય.
અમારા ક્લાસમાં બીજી જે છોકરી છે, એશલી એનું નામ. ભગવાને ચહેરો સુંદર આપ્યો છે, પણ મગજ કામ કરતું નથી. એક ક્ષણ એક જગ્યાએ ન રહે, જે હાથમાં આવે એ મોઢામાં નાખવા જાય. અમારે એશલીનું ખાસ ધ્યાન રાખવું પડે. ક્લાસમાં અમે બે શિક્ષકો હોવાં છતાં કોઈવાર અઘરૂં પડે. ક્લાસના એક ખૂણામાં બેત્રણ નાના કબાટો મુકીને એવી જગ્યા બનાવી છે જ્યાં એશલી રમી શકે. હું અથવા મીસ મેરી એક ખુરશી લઈને ત્યાં બેસીએ અને એશલીનું ધ્યાન રાખીએ. કોઈવાર બીજા બાળકો સાથે કામ કરતાં હોઈએ અને થોડીવાર માટે એશલીને એકલી મુકવી પડે તો બે ત્રણ નાની ખુરશી એવી રીતે રાખીએ કે એશલી જલ્દી બહાર ના આવી જાય.
એમીનો રૂવાબ સહુથી વધુ એશલી પર ચાલે પણ સાથે સાથે મોટીબહેન હોય એમ એનું ધ્યાન પણ રાખે. એશલીએ કાંઈક મોઢામાં નાખ્યુ અને અમારૂં ધ્યાન ના હોય તો તરત એમી બુમ પાડે, “મુન્શા, મુન્શા, એશલી” ને અમે તરત એશલીને સંભાળી લઈએ.
આજે બપોરે હું બાળકોને નાસ્તો આપવાની તૈયારી કરતી હતી ને મીસ મેરી કાંઈક કામમાં હતાં તો એમી જાણે મારી નકલ કરતી હોય તેમ ખુરશી પર બેસીને એશલીનું ધ્યાન રાખી રહી. જેવો એશલી એ બહાર આવવાનો પ્રયત્ન કર્યો કે તરત ઊભી થઈને બે નાનકડી ખુરશી આગળ મુકી દીધી, એ જોઈને હું ને મીસ મેરી એટલું હસી પડ્યા કે આટલી નાનકડી એમીમાં કેટલી ચતુરાઈ છે અને કેવી આપણી નકલ કરે છે.
આ નાનકડાં સિતારા અને એમની ચતુરાઈ જોઈ કોણ કહે આ બાળકો દિવ્યાંગ છે, અરે! એ તો ભવિષ્યના તારલાં છે જે સદા ચમકતાં રહે છે.

શૈલા મુન્શા

નાનકડી પરી આવી અમ જીવનમા
ને પ્રેમ ની પરિભાષા બદલાઈ ગઈ
દિકરી બની મા ને હું બની નાની

સમજાયો અર્થ આજ,
મુડી કરતાં વહાલું વ્યાજ
નાનાજી ના હરખ નો નહિ પાર.

દાદા રચે કવિતા પર કવિતા આજ
દાદી થાય હરખઘેલા લઈ ઈશાની હાથ.

પપ્પા ના આંખની એ તારલી
રૂપે ને રંગે પ્રતિકૃતિ બાપની.

બેનીનો ભાઇ તો બન્યો મામો લાડકડી ભાણીનો
ને મામીને હૈયે ઉમંગ અતિ, બસ ક્યારે ઝુલાવુ ઈશાની મુજ હાથ.

કાકા કાકી ને ફોઇ ફુઆ સહુની એ લાડકી
ભાઈ બહેનો મા સહુથી એ નાની ને સહુની એ વહાલી

નાનકડી પરી આવી અમ જીવનમા
ને પ્રેમની પરિભાષા બદલાઈ ગઈ.

શૈલા મુન્શા તા. ૦૪/૦૬/૨૦૧૦

ઊજાણી ભાઈ ઊજાણી
મોજમજા ને મસ્તીની ઊજાણી

હરિયાળા ઉપવનમા ફરવાની ઊજાણી
ને લહેજતદાર ખાનપાનની ઊજાણી

અંતકડી ને ખોખોની ઊજાણી
ને મધુર ગીતોના ગુંજારવની ઊજાણી

ગરમાગરમ ચા ને ફાફડાની ઊજાણી
ભાઇ ટોળટીખળ ને ગપ્પાની ઊજાણી

લહેરાતી વસંતના વધામણાની ઊજાણી
ને જતી પાનખરના વિદાયની ઊજાણી

દીપભાઈ ના છોલેપૂરીની ઊજાણી
ને બહેનોને આરામની ઊજાણી

મિત્રો ની સંગત વિણ ફિક્કી ઊજાણી
હોય જો સાથ મિત્રોનો બસ રંગત ઊજાણી

ઊજાણી ભાઈ ઊજાણી
મોજમજા ને મસ્તીની ઊજાણી.

શૈલા મુન્શા તા.૦૩/૨૮/૨૦૧૦

પરદેશી તું આવે કે ના આવે,
વાટ જોઉં હું તારી.
વરસતી આ વરસાદી સાંજે,
વાટ જોઉં હું તારી.
ઊગતા સૂરજની સાખે,
વાટ જોઉં હું તારી.

નિસર્યો મથુરાને પંથ,
ન જોયું પાછું ફરીને એકવાર.
કાના તું આવે કે ના આવે,
વાટ જોઉં હું તારી.

કર્યો ઉધ્ધાર મથુરાજનનો,
કરીને વધ કંસ કેરો
છાયો ઉલ્લાસ સર્વ જનમાં,

ધાયો તું પૂરવા ચીર,
બસ એક પુકારે દ્રૌપદીના.
બન્યો સારથિ અર્જુન કેરો,
કર્યો જયજયકાર ધર્મ કેરો.

સહુની ભાંગતા ભીડ,
ભુલી ગયો તું જુએ કોઈ તારી વાટ;
ગોકુળને ગામ.
સુણ્યા સહુ સાદ,
ના સુણાયો એક આર્તનાદ.

કાના તું આવે કે ના આવે,
વાટ જોઉં હું તારી
પરદેશી તું આવે કે ના આવે.
વાટ જોઉં હું સદા તારી!
(એક ગોપી નો સાદ)

શબ્દ સ્પર્ધામાં પરદેશી શબ્દ પર ત્વરિત રચાયેલી બે પંક્તિનું મુખડું કાવ્ય રૂપે સર્જાયું.
શૈલા મુન્શા.
www.smunsghaw.wordpress.com

૧-કળાઈ
૨-કંગાલિયત= દૈન્ય,ગરીબી નિરાધાર સ્થિતી
૩-કામચલાઉ= કામ ચલાવવા પૂરતું, હંગામી
૪-કાયદેસર= કાયદા મુજબ
૫-કારકિર્દી= કારભાર દરમિયાન નો સમય, અમલ દરમિયાન કરેલું કામકાજ
૬-કાલીઘેલી= કાલી અને ઘેલી, અણસમજવાળી, બાલિશ
૭-કાંતવું= વળ દઈને તાર કાઢવો, ઝીણવટ કે વધારા પડતી વિગતથી વાત લંબાવવી
૮-કુટુંબીજન= કુટુંબનુ માણસ
૯-કુલી= મજુર, હમાલ
૧૦-કુશળતા= કૌશલ્ય, હોશિયારી, આરોગ્ય, તંદુરસ્તી, ચતુરાઈ
૧૧-કેદ=બંધન, મરજી પ્રમાણે હિલચાલ કરવાની રૂકાવટ, મર્યાદા
૧૨-કેળવણી= કેળવવું તે, ભણતર,વિદ્યા
13-કોટડી= ઓરડી, કારાગ્રુહ,કરોડ કોટી
૧૪-કોશિશ= પ્રયત્ન,મહેનત, ઉદ્યોગ
૧૫-ખીચોખીચ= ગીચોગીચ, ભરચક, ઠાંસીઠાંસીને
૧૬-ખેડાયેલી-
૧૭-ખોઊ=
૧૮-ખોડ= આદત, કુટેવ, શારીરિક ખામી,એબ, કલંક
૧૯-ગડમથલ= મહેનત, ફાંફા, ઘાલમેલ, માથાફોડ
૨૦-ગણતરી= ગણવું તે, અંદાજ, અપેક્ષા, અડસટ્ટો
૨૧-ગર્વિષ્ઠ= ગર્વવાળું, અભિમાની, મગરૂર
૨૨-ગળી= એક વનસ્પતિ એના પાંદડામાંથી કઢાતોનીલો રંગ, અવાજ, સુર
૨૩-ગાફેલ= અસાવધ, બેખબર, સુસ્ત, આળસું
૨૪-ગાંસડી= અનેક વસ્તુ એકઠી કરી બાંધી કરેલો બોજો, દલ્લો, પુંજી પોટલી
૨૫-ગુણદોષ= ગુણ અને દોષ, સારાસાર, લાયકાત, કાબેલિયત
૨૬-ગુમડું= શરીરે ઊઠતો ફોલ્લો, ટેટા જેવો ગઠ્ઠો
૨૭-ગોખવાનુ=
૨૮-ગોદામ= માલ ભરવાની વખાર, કોઠાર, માલખાનુ, ગોદી
૨૯-ગોસેવા= ગાય અને તેના વંશની સેવા, પરિચર્યા,
૩૦-ગ્રહણ= લેવું, પકડવું, અવાજ, શબ્દ
૩૧-ગ્રાહ્ય= ગ્રહણ કરવા યોગ્ય, પકડવા જેવું, સ્વીકારવા જેવું
૩૨-ઘંટી= દળવાનુ સાધન, ગળાના હાડકાનો બહાર નીકળેલો ભાગ, ટોકરી નાનો ઘંટ
૩૩-ઘોંઘાટ= શોરબકોર, કલબલ, બુમરાણ
૩૪-ચર્ચા= વાદવિવાદ, કૂથલી, વિચારોની આપલે
૩૫-ચારિત્ર્ય= આચરણ, શીલ,સદાચાર,રીતભાત
૩૬-ચીરવામા=
૩૭-ચીવટ= કાળજી
૩૮-ચુકાદો= ફેંસલો, સમાધાન, નિર્ણય
૩૯-ચુસ્ત= આગ્રહી, ર્દઢ, તંગ, આળસ વગરનુ
૪૦-ચેતવણી= ચેતવવું તે, અગાઉથી આપેલી ખબર, ધમકી, તાકીદ
૪૧-ચેપી= ચેપ લગાડે તેવું, કંજુસ, ચીકણુ, ચોંટે તેવું
૪૨-ચોખવટ= ચોખ્ખાઈ, પવિત્રતા,ખુલાસો
૪૩-ચોપાનિયા=
૪૪-ચોમેર= ચારે તરફ, ચારે દિશાએ
૪૫-છાપખાનુ= છપાણ થતું હોય તે સ્થળ, મુદ્રણાલય,છાપવાની જગ્યા
૪૬-છુટકારો= છૂટવું તે, અંત, મુક્તિ, નિકાલ
૪૭-છૂતાછૂત= આભડછેટ, સ્પર્શાસ્પર્શ
૪૮-છૂંદાયા= બારીક કચરવું, સોય કે અણીવાળા હથિયારથી ટોકવું
૪૯-છેતરવું= ઠગવું, છળવું, ફસાવવું
૫૦-જનોઈ= યજ્ઞોપવિત,ઉપવીત
૫૧-જવાબદાર= જવાબદારીવાળું, જામીન, જોખમદાર
૫૨-જ્ઞવાર= બુધવાર
૫૩-ઝંપલાવવા=
૫૪-ઝાંખી= ભાવપુર્વક દર્શન, છાનુમાનુ જોવું તે, ભાસ, આભાસ
૫૫-ઝાંઝવાં= મ્રુગજળ, ઝાંખ, અંધારાં, ઓછું દેખાવાનો આંખનો રોગ
૫૬-ઝીણવટથી= બારીકાઈથી, ચતુરાઇ ડહાપણ
૫૭-ટીકાકાર= ટીકા કરનાર, વિવેચક, નિંદક
૫૮-ટોળું= સમુદાય, સમુહ, કોમ, ઘણા માણસોનો સમુહ
૫૯-ઠપકો= દોષ બદલ ધમકાવવું તે, આળ, ખામી, વઢવું તે
૬૦-ઠરાવ= સરકારી આજ્ઞા, આદેશ, નિયમ, ધારો
૬૧-ઠરેલ= ઠાવકું, જેના વિચારો સ્થિર થયેલા હોય તેવું,શાણુ, ગંભીર

માવજીભાઈ એ જમા કરેલો કહેવતો અને રૂઢિપ્રયોગો નો ભંડાર બારાખડી પ્રમાણે સૌના લાભાર્થે અત્રે રજુ કરું છું

અક્કરમીનો પડિયો કાણો
અક્કલ ઉધાર ન મળે
અણીનો ચૂક્યો સો વરસ જીવે
અતિ લોભ તે પાપનુ મૂળ
અત્તર ના છાંટણા જ હોય, અત્તરના કુંડા ન ભરાય
અધૂરો ઘડો છલકાય ઘણો
અન્ન અને દાંતને વેર
અન્ન તેવો ઓડકારાવળે અસ્ત્રે મૂંડી નાખવો
અંગૂઠો બતાવવો
અંજળ પાણી ખૂટવા
અંધારામા તીર ચલાવવું
આકાશ પાતાળ એક કરવા
આગ લાગે ત્યારે કૂવો ખોદવા ના જવાય
આગળ ઉલાળ નહિ ને પાછળ ધરાળ નહિ
આગળ બુધ્ધિ વાણિયા, પાછળ બુધ્ધિ બ્રહ્મ
આજ રોકડા, કાલ ઉધાર
આજની ઘડી અને કાલનો દિ
આદર્યા અધુરા રહે, હરિ કરે સો હોય
આદુ ખાઈને પાછળ પડી જવું
આપ ભલા તો જગ ભલા
આપ મુવા પીછે ડુબ ગઈ દુનિયા
આપ મુવા વિના સ્વર્ગે ન જવાય
આપ સમાન બળ નહિ
આફતનુ પડીકું
આબરૂના કાંકરા કરવા
આભ ફાટ્યું હોય ત્યાં થીંગડુ ના દેવાય
આમલી પીપળી બતાવવી
આરંભે શૂરા
આલિયાની ટોપી માલિયાને માથે
આવ પાણા પગ ઉપર પડ
આવ બલા પકડ ગલા
આળસુનો પીર
આંકડે મધ ભાળી જવું
આંખ આડા કાન કરવા
આંગળા ચાટ્યે પેટ ન ભરાય
આંગળી ચિંધ્યાનુ પુણ્ય
આંગળી દેતાં પહોંચો પકડે
આંગળીથી નખ વેગળા જ રહે
આંગળીના વેઢે ગણાય એટલા
આંતરડી દુભવવી
આંધળામા કાણો રાજા
આંધળી દળે ને કૂતરા ખાય
આંધળે બહેરું કુટાય
આંધળો ઓકે સૌને રોકે
ઈંટનો જવાબ પથ્થર
ઉજ્જડ ગામમા એરંડો પ્રધાન
ઉડતા પંખી ને પાડે તેવો હોશિયાર
ઉતર્યો અમલદાર કોડીનો
ઉતાવળે આંબા ન પાકે
ઉંઠા ભણાવવા
ઉંદર બિલાડીની રમત
ઉંદરની જેમ ફૂંકી ફુંકીને કરડવું
ઊલમાથી ચૂલમા પડવા જેવો ઘાટ
ઊંટ મૂકે આંકડો ને બકરી મૂકે કાંકરો
ઊંટની પીઠે તણખલું
ઊંટે કર્યા ઢેકા તો માણસે કર્યા કાંઠા
ઊંડા પાણીમા ઉતરવું નહિ
ઊંધા રવાડે ચઢાવી દેવું
ઊંધી ખોપરી
એક કરતાં બે ભલા
એક કાનેથી સાંભળી બીજા કાનેથી કાઢી નાખવુ
એક કાંકરે બે પક્ષી મારવા
એક ઘા ને બે કટકા
એક દી મહેમાન, બીજે દી મહી, ત્રીજે દી રહે તેની અક્કલ ગઈ
એક ન્નો સો દુઃખ હણે
એક નૂર આદમી હજાર નૂર કપડાં
એક પગ દૂધમાં ને એક પગ દહીંમા
એક ભવમાં બે ભવ કરવા
એક મરણિયો સોને ભારે પડે
એક મ્યાનમાં બે તલવાર ન રહે
એક સાંધે ત્યાં તેર તૂટે
એક હાથે તાળી ન પડે
એકનો બે ન થાય
એના પેટમા પાપ છે
એનો કોઈ વાળ વાંકો ન કરી શકે
એરણની ચોરી ને સોયનું દાન
એલ-ફેલ બોલવું
ઓછું પાત્ર ને અદકું ભણ્યો
ઓળખીતો સિપાઈ બે દંડા વધુ મારે
(કક્કાવારી પ્રમાણે આવતા અંકે)

I was walking around in a mall making shopping, when I saw a cashier talking to a boy couldn’t have been more than 5 or 6 years old. the cashier said ‘I’m sorry, but you don’t have enough money to buy this doll. Then the little boy turned to me and asked: “Uncle are you sure I don’t have enough money?”
I counted his cash and replied: “You know that you don’t have enough money to buy this doll, my dear….” The little boy was still holding the doll in his hand. Finally, I walked toward him and asked him who he wished to give this doll to.
‘It’s the doll my sister loved most and wanted so much. I wanted to gift her for her BIRTHDAY. I have to give the doll to my mommy so that she can give it to my sister when she goes there.’
His eyes were so sad while saying this. ‘My sister has gone to be with God. Daddy says that Mommy is going to see God very soon too, so I thought that she could take the doll with her to give it to my sister.
‘ My heart nearly stopped.. The little boy looked up at me and said: ‘I told Daddy to tell mommy not to go yet. I need her to wait until I come back from mall.’
Then he showed me a very nice photo of him where he was laughing. He then told me ‘I want mommy to take my picture with her so my sister won’t forget me.’ ‘I love my mommy and Iwish she doesn’t have to leave me, but daddy says that she has to go to be with my little sister. Then he looked again at the doll with sad eyes, very quietly.
I quickly reached for my wallet and said to the boy. ‘Suppose we check again, just in case you do have enough money for the doll?” ‘ok’ he said, I hope I do have enough.’ I added some of my money to his with out him seeing and we started to count it. There was enough for the doll and even some spare money.
The little boy said: ‘Thank you God for giving me enough money! ‘Then he looked at me and added, ‘I asked last night before I went to sleep for God to make sure I had enough money to buy this doll, so that mommy could give it to my sister. He heard me!” ‘I also wanted to have enough money to buy a white rose for my mommy, but I disn’t dare to ask God for too much. But He gave me enough to buy the doll and a white rose. My mommy loves white roses.’
I finished my shopping in a totally different state from when I started…
I couldn’t get the little boy out of my mind.. Then I remembered a local news paper article two days ago, which mentioned a drunk man in a truck, who hit a car occupied by a young woman and a little girl. The little girl died right away, and the mother left in a critical state. The family had to decide whether to pull the plug on the life-sustaining machine, because the young woman would not be able to recover from the coma. Was this the family of the little boy?
Two days after this encounter with the little boy, I read in the news paper that the young woman had passed away.. I couldn’t stop myself as I bought a bunch of white roses and I went to the funeral home where the body of the young woman was exposed for people to see and make last wishes before her burial.
She was there, in her coffin, holding a beautiful white rose in her hand with the photo of the little boy and the doll placed over her chest.
I left the place, teary-eyed, feeling that my life had been changed for ever.
the love that the little boy had for his mother and his sister is still, to this day, hard to imagine. And in a fraction of a second, a drunk driver had taken all this away from him.
Courtesy E-mail from my friend. (PLEASE DO NOT DRINK AND DRIVE)