વિચાર લહેરી

દમાની આ વર્ષે આવ્યો છે. પાંચ વર્ષનો દમાની આફ્રિકન અમેરિકન છોકરો છે. વાંકડિયા વાળ અને ચહેરે મોહરે સામાન્ય બાળક જેવો જ લાગે પણ મંદ બુધ્ધિ બાળક મા એની ગણતરી થાય. ઘરમા એકનો એક એટલે જલ્દી રમકડાં કે કોઇ વસ્તુ બીજા સાથે હળીમળી ને રમી ના શકે. ઘરમાં તો એ ચાલે પણ સ્કુલમાં એમ ના થાય. ધીરે ધીરે અમે એને બધા સાથે મળીને રમવાની ટેવ પાડી.
આ પ્રકારના બાળકોની એક ખાસિયત હોય. એકનો એક સવાલ એ દરરોજ કરે. ક્લાસમાં આવતાની સાથે પુછે ઘરે ક્યારે જવાનુ? અમે કહીએ ત્રણ વાગે, એટલે બીજો સવાલ પુછે બપોરે ઊંઘીને પછી જવાન? બારી બહાર જો તડકો દેખાય તો ખુશ પણ જો વાદળિયું વાતાવરણ હોય તો એને ના ગમે.
અમે દરરોજ બધા બાળકોને એમના નામના અક્ષરો ઓળખતા શીખવાડીએ. દરરોજ એક ના એક અક્ષર પણ તોય આ બાળકો ને યાદ ના રહે. દમાની માંડમાંડ એના નામના અક્ષર ઓળખતા શીખ્યો હતો.એના નામમાં “Damani” આ આલ્ફાબેટ આવે. આજે બપોરે અમે બાળકોને A B C D મોટા સ્માર્ટ બોર્ડ પર કરાવતા હતા. અચાનક જ્યારે “u” અક્ષર આવ્યો તો દમાની બોલી ઉઠ્યો આતો ઊંધો “n” છે.
એની આ નિરક્ષણ શક્તિ પર હું અને મેરી ખડખડાટ હસી પડ્યા. કોણ કહે આ બાળકો મંદબુધ્ધિના છે?

શૈલા મુન્શા. તા. ૦૪/૧૨/૨૦૧૧.

ખીલતી કળી વાત કહેતી જાય,
વાયરા સંગ મહેક ફેલાવતી જાય.

જીંદગી ભલેને હોય નાની મધુરી,
ખીલીને કરમાય, તોય ખીલતી જાય;

બીજમાંથી કળીને વળી ખીલે ફુલ અનેરૂં
સહીને દુઃખ, બસ સુગંધ રેલાવતી જાય.

આવરદા હો લાંબી કે ટુંકી, વાત ના કોઈ મોટી,
વિરમી પ્રભુ ચરણે, જીવન સાર્થક કરતી જાય.

ખીલતી કળી વાત કહેતી જાય,
વાયરા સંગ મહેક ફેલાવતી જાય.

શૈલા મુન્શા. તા. ૦૪/૨૦/૨૦૧૧

આમ તો માનનીય બ્રહ્માજીએ અમુક એવા મોડેલ ટેસ્ટીંગ વગર નીચે ધરતી પર મોકલી આપ્યા છે કે ઉપરથી ભગવાન આવીને લાખ યત્ન કરે તો પણ કોઈ વાતે ખુશ ના થાય. પણ પડ્યું પાનું નિભાવી લેવું એ ભારતીય સંસ્કૃતિ છે, અને પુરુષે આ પોતાની પત્નીને ખુશ રાખવા વિષયે યથાશક્તિ પ્રયત્ન કરવો જોઈએ. તો અહી પત્નીને ખુશ રાખવાના થોડાક ઉપાય બતાવ્યા છે. એ તમારે જાણવા જોગ.
1. તમે તમારી પત્ની સાથે વાતચીત કરતા હોવ ત્યારે વચ્ચે ના બોલો
2. સવારે ઓફિસ જતા મોજા જાતે શોધી લો
3. ઓફિસથી ઘેર આવીને મોજા બાથરુમમાં જાતે ધોવા નાખો
4. સાસુ સસરા કે કોઇ પણ પિયરીઆ ઘેર આવે તો એક નકલી પૂછડી ચોટાડી જોર જોરથી હલાવો (પણ એમને ચાટવાની કોશિશ ન કરશો!)
5. એ બીજા શહેરની હોય તો એના શહેરની કોઇ પણ ખુબી શોધી એના વખાણ કરો (અરે, આ તો શાયરોનુ શહેર નહી? પેલા કવિ “બેવકુફ” અહીનાં જ નહીં?)
6. એની કોઇ પણ સહેલીના રુપના વખાણ ક્યારેય ન કરો
7. એની સહેલી ઘેર આવી હોય તો ડ્રોઇંગ રૂમમાં વારેઘડીયે આંટા ન મારો
8. એની મમ્મીની રસોઇના વખાણ કરો
9. “હું કેવી લાગુ છુ” નો પ્રમાણિકપણે જવાબ આપવો શકય ના હોય તો એમ કહો કે “ આજે તો તું સાવ જૂદીજ લાગે છે”
10. એના મામાની સરકારમાં બહુ પહોંચ છે એવુ કહો, સાસુ પણ ખુશ રહેશે
11. “તારા પપ્પા બહુ સોશિયલ છે” એવુ મહિને ઓછામા ઓછુ એક વાર કહો
12. ટીવી જોતી વખતે : “અરે, જોતો, આ કેટરિનાએ તારા જેવી જ હેરસ્ટાઇલ કરી છે” એવુ કહો.
13. તમારી વાત ટુંકમાં કરો.
14. એના પિયરિયાનો ફોન હોય અને “આજે શાક કેવી રીતે દાઝી ગયુ?” એ વિષય પર લાંબી વાતચીત ચાલતી હોય તો તમે તમારા અગત્યના કામ પડતા મુકી ધીરજપુર્વક એ ફોન પુરો થાય ત્યાં સુધી રાહ જુઓ.
15. જમવા બેસતી વખતે પાણી જાતે ભરી લો
16. એની વાત ધ્યાન પુર્વક સાંભળો છો એવુ એટલીસ્ટ બતાવો તો ખરા જ.
17. એ કશુ કહેવા આવે તો છાપુ બાજુ પર મુકી વાત સાંભળો.
18. એ વાત કહેતી હોય ત્યારે ટી.વી. મ્યુટ કરી દો!
19. ઉતરન અને ક્રિકેટ મેચ સાથે ચાલતા હોય તો ઉતરન ચાલતી હોય તે ચેનલ મુકો. એ જો ભુલે ચુકે સામો વિવેક કરે તો એમ કહો કે “મેચ તો રોજ આવે છે”
20. એ એમ કહે કે “આજે બહુ ગરમી છે” તો પંખો ફાસ્ટ કરો યાર!
21. એ એમ કહે કે “આજે બહુ થાકી ગઇ છુ ” તો તરત કહો કે “ચાલ, આજે બહાર જમવા જઇએ”
22. એ એમ કહે કે “આજે રસોઇ કરવાનો મુડ નથી” તો તરત કહો કે “સાચુ કહુ, હું તો પીઝા મંગાવવાનુ જ વિચારતો હતો”
23. વાત વાતમાં એના સોગંદ ખાવ (તારા સમ, તુ સાચે આજે જુદી લાગે છે!)
24. બેડરુમમાં બામની વાસ સહન ના થાય તો ફરિયાદ કર્યા વગર કોક દિવસ ડ્રોઇંગરુમમા સુઇ જાવ.
25. કોઇ પણ ફરિયાદ કરવી હોય તો સીધી નહી પણ આડકતરી રીતે કરો જેમ કે: દાળ પાણી જેવી હોય તો “ આજે દાળ કંઇક જુદી જ હતી!” અને રોટલી કાચી બને તો “આ વખતે ઘંઉ સારા નથી આવ્યા” એમ કહો.
નોંધ:
૧) આ ઉપાયો અંગે લખનાર કોઈ ગેરેંટી નથી આપતા, તેમજ ઉપાય કારગત ના નીવડે તો આ અંગે કોઈ પણ પ્રકારની તકરાર કરાવી નહિ.
૨) આ ઉપાયો મેં અજમાવેલા છે કે નહિ તેવો બેવકુફ જેવો પ્રશ્ન કરવો નહિ. બેવકુફ જેવા પ્રશ્નો પૂછવાની પેટન્ટ મારી પાસે છે.
૩) ઉપરના ઉપાયો પર Analysis કરી સમય બગાડવો નહિ. એટલા સમયમાં પત્નીની ઘણી સેવા થઇ શકે છે.
૪) કુંવારાઓ માટે શું? એવા વાહિયાત સવાલો અહી ન કરવા. ૫)છોકરીઓએ આ આર્ટીકલ ફક્ત જાણ ખાતર વાંચવો.
માનવીની શાંતિની કસોટી સમાજમાં જ થઈ શકે. હિમાલયના શિખર પર નહિ.

હળવા દિલે વાંચો અને ઊપાય પોતાના જોખમે અજમાવો.
(મિત્ર દ્વારા ઈ મૈલમા મળેલ.)

શૈલા મુન્શા. તા. ૦૪/૧૯/૨૦૧૧

૭૫ વર્ષની વિવિયન સ્ટોન મારી સાથે સ્કુલમા કામ કરે છે. વર્ષો પહેલાં પતિથી છૂટાછેડા લીધા અને એક દિકરો ને બે દિકરીને એકલે હાથે ભણાવી મોટા કર્યા. ત્રણે સંતાનો પોતાનો જીવનસાથી શોધી પોતાના જીવનમાં વ્યસ્ત થઈ ગયા.
વિવિયન સ્વભાવે હસમુખી સેવાભાવી પણ ખરી. કોઈને પણ મદદ કરવા તત્પર. સ્કુલમાં બધાની વર્ષગાંઠ યાદ રાખીને કાર્ડ આપે અને નાની ભેટ પણ આપે. બાળકો ને ખુબ પ્રેમ કરે. સવારે દરવાજે ઊભી રહી Good morning કહી બધાને આવકારે, વહાલથી બાથમાં લે અને સામે એટલા જ પ્રેમની અપેક્ષા પણ રાખે.
શરૂઆતમાં જ્યારે હું નવી હતી ત્યારે મને હમેશ નવાઈ લાગે કે આટલી હેતાળ અને લાગણીશીલ વિવિયન બધાની અળખામણી કેમ? પણ ધીરે ધીરે મને સમજાયું કે વિવિયનને બધાની વાતોમાં માથું મારવાની ખરાબ ટેવ. અંગત સવાલો પુછતાં પણ એને વાર ન લાગે. કોઈનો પહેરવેશ બરાબર ના હોય તો મોઢાપર કહી દે,કોઈ નવું સ્કુલમા આવ્યું હોય તો પહેલે દિવસે જ બધા સવાલ પુછી લે. ઘરમાં કેટલા જણ છે, કોણ શું કરે છે પરણી નથી તો કેમ પરણી નથી વગેરે વગેરે. એને કોમ્પ્યુટરનો જરાય મહાવરો નહિ એટલે ઘણીવાર સ્કુલની અગત્યની ઈમૈલ ની જાણ તરત ના થાય તો ઉપરથી બીજાનો ઉધડો લે કે મને કેમ જણાવ્યું નહિ, એટલે લોકો બને એટલા એનાથી દુર રહેવાનો પ્રયત્ન કરે.
મને ઘણીવાર થાય કે વિવિયન આમ શા માટે કરે છે? મારી સાથે એને સારું ફાવે. મારૂં ઘર એના રસ્તામાં આવે એટલે સ્કુલથી ઘરે જતી વખતે મને એની ગાડીમાં સાથે લઈ જાય અને મારા ઘરના દરવાજે ઉતારે. કોઈવાર મારી પાસે દિલ ખોલીને વાત કરે.
એકલતા માણસને કેવી કોરી ખાય છે એ મને એની પાસે જાણવા મળ્યું. વિવિયન મને કહે “તને મનમાં થાય છે ને કે હું આટલું બધું કેમ બોલું છું, પણ ઘરે જઈશ પછી બસ ચાર દિવાલો અને હું. બાળકો એ ફોન કરવાના વારા બાંધ્યા છે. ત્રણે જણ અઠવાડિયામાં એકવાર ફોન કરે, બાકી હું ભલી ને મારી ચોપડી ભલી”. એકલી છું એટલે રાંધવાની લપ પણ નથી કરતી. ઘરે જતાં કાંઈક લેતી જઉં અથવા ત્યાં જ ખાઈ લઊં. ઘરે જઈને શાવર લઈને મારી સ્ટોરી બુક લઈને બહાર સોફામાં વાંચતાં વાંચતાં જ ઘણીવાર તો ઊંઘી જાઉં. બસ એટલે જ કદાચ સ્કુલમાં બધા સાથે વાતો કરવાનુ મન થઈ જાય છે. જાણુ છું કે હું વધારે પડતી પંચાત કરૂં છું પણ શું કરૂં. એકલતા નો અજંપો કેવો છે એનો મને ત્યારે ખ્યાલ આવ્યો.
એટલા માટે જ બાળપણ અને ઘડપણ ને એક જેવું કહ્યું છે. ફરક એટલો જ છે કે બાળપણ મા તમે જે કરો છો એની અસર તમારા રોજીંદા જીવન પર નથી પડતી, પણ ઘડપણ મા તમે જાણો છો કે તમે શું કરી રહ્યા છો છતાં એમાં થી બહાર નથી નીકળી શકતા ઉલ્ટાના ભુતકાળને વાગોળી વધારે દુઃખી થાવ છો. આ દેશમાં કદાચ એકલતા નો ભાર સહેવો વધુ અઘરો બનતો હશે પણ હવે તો કદાચ બધે જ સરખું છે. બે પેઢી વચ્ચે નુ અંતર પહેલાં નહોતું એટલું અત્યારે વધી ગયું છે, પણ એમાથી રસ્તો કાઢવો પણ આપણા જ હાથમાં છે.
બે પેઢી વચ્ચે સંતુલન રાખવું અઘરૂં જ છે પણ જો એ રાખતા આવડી જાય અને હમેશ અપેક્ષા પણ ઓછી રાખતાં આવડી જાય તો જીવન એટલું અસહ્ય ન બની જાય.
ઘડપણ આવતાં પહેલાં જો એને આવકારવાની તૈયારી કરીએ તો જીવન સરળ અને સુમધુર બની જાય.

શૈલા મુન્શા. તા. ૦૪/૧૪/૨૦૧૧.

ચપળ અને ચબરાક એમી, ક્યાંથી વાત પકડી લે તેનો કોઇ ભરોસો નહી.
હમણા ક્લાસમા અમે બાળકો ને ઈમરજન્સીમા શું કરવાનુ તેના પાઠ શિખવાડીએ છીએ.આગ લાગે તો શું કરવાનુ,બહુ વરસાદ પડે અને પાણી ભરાઈ જાય તો શું કરવાનુ વગેરે વગેરે.
દુનિયામા બધે આવી બધી સેવા માટે ખાસ ઈમરજન્સી ફોન નંબર હોય છે. અહીં અમેરિકામાં ૯૧૧ નંબર છે. બાળકો પાસે અમે સરસ મજાનો જાડા પેપર પર ફોન બનાવડાવ્યો, જાણે મોબાઈલ ફોન લાગે. બધા નંબર અને કોલ બટન બધું જ. સાથે એના ગીતની સીડી પણ ખરી.
આજે બપોરે અમે એ રમત રમતા હતા અને એક બાજુ સીડી વાગતી હતી. બાળકો જાણે સાચે જ ૯૧૧ ડાયલ કરતાં હોય એવો અભિનય કરતાં હતા અને અચાનક એમી બોલી ઉઠી મીસ મુન્શા મારે “I-phone” જોઈએ છે. હું ને મેરી તો જોતા જ રહી ગયા. દુનિયા કેટલી ઝડપથી આગળ વધી રહી છે કે આટલાં નાના બાળકો ને પણ “I-phone” એટલે શું તે ખબર છે.
એમી ની ચબરાકી જોઈને મે મેરી ને કહ્યું કે આપણે આ બાળકોને ૯૧૧ ડાયલ ઈમરજન્સી મા કરવાનુ શીખવાડીએ છીએ પણ આ મારા બેટા હાથમાં મા બાપનો મોબાઈલ ફોન આવતાં ની સાથે ગમે ત્યારે ૯૧૧ ડાયલ કરી ને પોલીસ બોલાવી દે એમ છે.
બાળકો સામે બોલતાં બહુ ધ્યાન રાખવું પડે અને શીખવેલી વસ્તુનો સાચો ઉપયોગ થાય તેનુ પણ ધ્યાન રાખવું પડે., નહિ તો અર્થનો અનર્થ થતાં વાર લાગે નહિ.

શૈલા મુન્શા તા. ૦૩/૩૦/૨૦૧૧

વિંધાય જો હૈયું તો નીતરે વેદના,
તીર જો પોતીકાનું, નીતરે વેદના.

અણજાણે ખાય ઠેસ તો, વિસારે વેદના,
જાણીને કરે કોઈ ઘાવ, નીતરે વેદના.

પશુ જગમાં ના કોઈ નિરર્થક વેદના,
શિકાર ક્ષુધા અર્થે, નહિ આપવા વેદના.

શબ્દોને પાલવડે હોય પ્રીતિ ને સ્નેહ,
ન કરો છિન્ન તાણાવાણા, અર્પી ને વેદના.

શૈલા મુન્શા તા.૦૩/૨૯/૨૦૧૧

આજની તો ખબર નથી ને, શીદ કરે ચિંતા કાલની;

ઊગી સવાર કેમ આથમશે, શીદ કરે ચિંતા કાલની!

માનવ ધારે કાંઈ ને ઈશ્વર કરે કાંઈ, શીદ કરે ચિંતા કાલની;

નથી જો કાંઈ હાથ આપણે, શીદ કરે ચિંતા કાલની!

કીડી ને કણ ને હાથી ને મણ, શીદ કરે ચિંતા કાલની;

ભુખ્યો ઉઠે, ન સુવે ભુખ્યો, શીદ કરે ચિંતા કાલની!

મીનમેખ ના જ્યાં ઘડી પળનો, શીદ કરે ચિંતા કાલની;

રામ ના હોયે જ્યાં રખવાળા, શીદ કરે ચિંતા કાલની…

શૈલા મુન્શા. તા. ૦૩/૨૫/૨૦૧૧

આંસુ વ્યથાના નિરંતર પીતી જાઉં છું,
ચહેરા પર ચહેરો ઓઢતી જાઉં છું.

જમાનાએ દેખાડી તાસીર જુદીજુદી,
એક નવી મંઝિલ શોધતી જાઉં છું.

ક્યાંક ગમને ક્યાંક ખુશી, રહે ન બન્ને સાથ,
તરાજુમાં હિસાબ બેઉનો તોળતી જાઉં છું.

બળિયાના બે ભાગ એવી આ દુનિયામાં,
ન્યાય અન્યાયના ભેદ પરખતી જાઉં છું.

આમ તો સર્જી તેં દુનિયા ઓ સર્જનહાર!
સર્જનમાં વિસર્જન નિરખતી જાઉં છું.

આંસુ વ્યથાના નિરંતર પીતી જાઉં છું,
ચહેરા પર ચહેરો ઓઢતી જાઉં છું.

શૈલા મુન્શા. તા. ૦૩/૨૨/૨૦૧૧

ફૂટી એક કુંપળને આવી વસંત,
ટહુકી એક કોયલને લાવી વસંત!

રણકી ઝાંઝર નવોઢાની લજાતી વસંત,
છંટાયો ગુલાલ ભાઈ ને રંગાતી વસંત!

આંબે આવ્યાં મહોર, ચહેકી વસંત,
સોડમ ધરતીનીને મહેકી વસંત!

લહેરાતાં ઊભા મોલ, ઝુમતી વસંત,
મેળે મહાલતાં માનવીને રમતી વસંત!

ભુલાઈ એ પાનખર, ખીલતી વસંત;
સમીર સંગ ખુશ્બુને ફેલાવતી વસંત!

શૈલા મુન્શા તા. ૦૧/૨૯/૨૦૨૧

કુદરત નો હાહાકાર, વાચા બને મૌન,
સ્થળ બને જળ, વાચા બને મૌન.

આંખના ઝરોખે ખાલીપો, વાચા બને મૌન,
ફેલાતી હથેળી નિઃસહાય, વાચા બને મૌન.

ધરતીને પેટાળ ભૂકંપ, વાચા બને મૌન,
મધદરિયે કાલિનાગનુ મંથન, વાચા બને મૌન

ક્ષણમા વિનાશ ને નષ્ટ નગર, વાચા બને મૌન
ખંડેર મહિં ઊભું એક બાળ, વાચા બને મૌન

માનવનુ વિજ્ઞાન ફેલાવતું ઝેર હવા મહીં,
કરી બુધ્ધિનો ઉપયોગ ભીડે બાથ એ નાદાન,
કોણ જાણે કોની ભુલ ને કોણ પામે સજા
બને જ્ઞાન સંહારનુ કારણ, વાચા બને મૌન.

શૈલા મુન્શા. તા. ૦૩/૧૮/૨૦૧૧. તાજેતરમા જાપાનમા થયેલ ભૂકંપ ની વ્યથા અને એમની સહનશીલતા ને બહાદુરી ને સલામ.