વિચાર લહેરી

ત્રણ વર્ષનો નોઆ ડિસેમ્બર ૨૦૧૭ની મધ્યમાં લગભગ નાતાલની રજાઓ શરુ થતાં પહેલા અમારા ક્લાસમાં આવ્યો. માતા પિતા શિકાગોથી આવ્યા હતા. મૂળ મેક્સિકોના વતની એટલે શિકાગોની બર્ફીલી આબોહવા માફક ના આવી. નોઆ એમનુ પહેલું સંતાન એટલે સ્વભાવિક સઘળો પ્રેમ એના પર ન્યોછાવર, અને એ અમને દેખાયું પણ ખરું. સંતાન તો હમેશા બધા માતા પિતાની આંખની કીકી જેવા હોય, પણ ઘણીવાર વધુ પડતો પ્રેમ બાળકની પ્રગતિમાં અવરોધ પણ ઊભો કરી શકે.
ખેર વાત અહીં આપણે નોઆની કરીએ છીએ..
નોઆને ગોદમાં ઉઠાવી મમ્મી ક્લાસમાં આવી અને પપ્પા એક હાથમાં મોટી સ્લીપીંગ બેગ પોચો મોટો તકિયો, મખમલી ઓઢવાનુ, બીજા હાથમાં એના ડાયપરની બેગ, વધારાના કપડાં, વેફર્સની મોટી બેગ, ક્લાસ સપ્લાયનુ બોક્ષ બધું લઈ અમારી સામે જોતા ઊભા રહ્યા. બે ઘડી અમે પણ એમની સામે જોતા ઊભા રહ્યાં !! આટલો સામાન મુકવો ક્યાં? મેક્સિકન હોવાં છતાં બન્ને જણા ફાંકડું અંગ્રેજી બોલતા હતા. બધી પુછપરછ પતી, અને મમ્મીએ નોઆને નીચે ઉતાર્યો. પહેલો દિવસ, અજાણ્યું વાતાવરણ, નોઆનો ભેંકડો તાણવો સ્વભાવિક હતો.
ંમમ્મી પપ્પા પાંચ દસ મિનીટ બેઠા પણ અમારા કહેવાથી છેવટે ક્લાસની બહાર તો નીકળ્યા પણ દરવાજાની બારીમાંથી થોડીવાર જોતા રહ્યા. નોઆ તો થોડીવાર રડીને શાંત થઈ ગયો. અમારું મેજીક શસ્ત્ર સંગીત અને બાળગીતો લગભગ બધા બાળકોને રડવાનુ ભુલાવી શાંત કરી દે. આખો દિવસ થોડો ડઘાયેલો રહ્યો, બપોરના બધા બાળકોના સુવાના સમયે એને જરા થાબડ્યો કે એની સ્લીપીંગબેગમાં ભરાઈને સુઈ ગયો. ખરી મજા બીજા દિવસે આવી.સવારે મમ્મી પપ્પા એને મુકવા આવ્યા અને એમના હાથમાં થી મે નોઆને લેવાનો પ્રયાસ કર્યો ને ધડ દઈને મારા ગાલે એણે એક તમાચો ઝીંકી દીધો. મમ્મીનુ મોઢું જોવા જેવું થઈ ગયું, બિચારી સોરી સોરી કરતી રડવા જેવી થઈ ગઈ, માંડ માંડ એને સમજાવી પણ ત્યારથી મમ્મીને અમે કહ્યું કે તમે ક્લાસમાં આવી અને નોઆને મુકી જજો જ્યાં સુધી એ ક્લાસના વાતાવરણથી ટેવાઈ ના જાય.
ધીરે ધીરે નોઆનુ રુટીન ગોઠવાવા માંડ્યું અને પંદર દિવસની નાતાલની રજા પડી. રજા પછીનો પહેલો દિવસ તો નોઆ લગભગ આખો દિવસ ઊંઘમાં જ રહ્યો. બીજા દિવસે મમ્મી એને ક્લાસમાં મુકવા આવી ત્યારે થોડી ચિંતીત હતી. અમને પૂછવા માંડી કે નોઆ ક્લાસમાં કોઈને મારે છે? કોઈના ગાલે ચુંટલી ખણી લે છે? અમને નવાઈ લાગી કારણ ક્લાસમાં બે દિવસમાં એનુ વર્તન બરાબર હતું.
મમ્મીની ચિંતા અકારણ નહોતી. નાતાલની રજામાં નોઆના માસી,મામાના બાળકો એમના ઘરે નાતાલની ઉજવણી માટે ભેગા થયા હતા અને નોઆ એમને મારી આવતો, ચુંટલી ખણી લેતો એટલે મમ્મીને જાણવું હતું કે ક્લાસમાં નોઆનુ વર્તન કેવું હતું? ઘરમાં નોઆનુ વર્તન અલગ હતું એનુ કારણ કદાચ એ પણ હોઈ શકે કે જે બાળકો ઘરમાં હતા એ કદાચ નોઆને નાનો સમજી મસ્તીમાં ચીડવતા હોય અને એના પ્રતિભાવ રુપે નોઆ મારી આવતો હોય. ક્લાસમાં નોઆ નુ વર્તન બરાબર છે એ જાણી એની મમ્મીને ધરપત થઈ.
પંદર દિવસ ઘરે રહ્યા પછી નોઆ સ્કુલમાં હસતાં હસતાં આવ્યો એ અમારા માટે કોઈ ઈનામથી ઓછું નથી.
અત્યારે નોઆ બોલતો નથી, પણ એનુ હાસ્ય અને ચમકતી આંખો ઘણુ કહી જાય છે.
ભવિષ્યમાં આ ચમકતો તારલો જરુર આસમાનની ઊંચાઈએ પહોંચશે!!!!
અસ્તુ,

શૈલા મુન્શા તા ૦૧/૧૭/૨૦૧૮

૧ – પીળું પાંદડું,
કરમાઈને ખરે!
જેમ જીવન!

૨ -કરે પ્રતિક્ષા,
વસંત આવવાની
ઠુંઠુ ઝાડવું!!

૩ – બોખલે મોઢે
હસતી તસવીર
ટીંગાય ભીંતે!

૪ – જતી જિંદગી,
ગુજરે ક્ષણ ક્ષણ
વિના આધાર!!

હાઈકુ પાનખર પર (જીવન કે કુદરત)

શૈલા મુન્શા તા ૦૧/૦૯/૨૦૧૮

કાં તો મૃત્યુનું સ્વર્ગમાં લાઈવ
ટેલીકાસ્ટ થવું જોઈએ,
ને કાં તો જીવતા હોઈએ ત્યારે,
મૃત્યુનુ એક રિહર્સલ થવું જોઈએ.

કોણ આવશે પ્રસંગમાં? કોણ મને
અડશે? કોણ કેટલું રડશે?
એ સમયે જો હું જ નહિ હોઉં,
તો યાર મને ખબર કેમ પડશે?

ઈશ્વરની બાજુમાં બેસીને,
FULL HDમાં મારે મારૂં મૃત્યુ જોવું છે,
મારા જેવી વ્યક્તિ મરી ગઈ,
એ વાત પર મારે પણ થોડું રોવું છે.

કેટલાક ચહેરાઓ છેક સુધી ધુંધળા દેખાયા,
એ ચહેરાઓ સ્પષ્ટ જોવા છે.
ચશ્માના કાચ, કારની વિંડસ્ક્રીન અને,
ઘરના અરીસાઓ મારે સાફ કરવા છે.
જેમને ક્યારેય ન કરી શકી એવા કેટલાક લોકોને,
જતા પહેલા મારે માફ કરવા છે!

મને અને મારા અહંકાર બન્નેને,
મારે જમીન પર સૂતેલા જોવા છે.
મારે ગણવા છે કે કેટલા કટકાઓ,
થાય છે મારા વટના?

મારે પણ જોવી છે મારી જીંદગીની,
સૌથી મોભાદાર ઘટના.
આમ કારણ વગર કોઈ હાર
પહેરાવે, એ ગમશે તો નહિ.
પણ તે સમયે એક સેલ્ફી પાડી લેવી છે.

ગમતા લોકોની હાજરીમાં કાયમ
ને માટે સૂતા પહેલા, એકવાર મારે
મારી જાતને જગાડી લેવી છે.
એક વાર મારે મૃત્યુનુ રિહર્સલ કરવું છે.
હે ઈશ્વર,
કાંતો તું મૃત્યુનુ ફોરકાસ્ટ કર,
ને કાં તો મારા મૃત્યુનું સ્વર્ગમાં
તું લાઈવ ટેલીકાસ્ટ કર.

“અનામી કવિની રચના” વોટ્સપ પર મિત્ર દ્વારા મોકલાયેલી.

અમેરિકાની મારી સ્કૂલના બાળકોના રોજિંદા અનુભવો લખે લાંબો સમય વહી ગયો.ચંદ્રગ્રહણ તો વરસમાં એક કે બે વાર થતું હશે પણ મારું આ ગ્રહણ લગભગ એક વર્ષ લાંબુ ચાલ્યું, પણ હવે એ ગ્રહણ રૂપી વાદળો છંટાઈ ગયા છે. ફરી એકવાર આપની ઉત્સુક્તાનો અંત લાવી આપ સહુને મારી દુનિયા, મારાં આ બાળકોના અલ્લડપણાની, એમની વિશેષતાની, કાંક ખામીને ખુબી માં પરિવર્તિત કરવાની અમારી ધગશને આપ સુધી પહોંચાડવાનો નમ્ર પ્રયાસ કરું છું.
મારા એ માનસિક વિકલાંગ બાળકો એમની સાથે અમને પણ જીવનના નવા નવા અનુભવો કરાવે છે. દર વર્ષે નવા અને જુના બાળકોનો સંગમ થાય. છેલ્લાં સોળ વર્ષોથી આ બાળકો સાથે અમેરિકાની સ્કૂલમાં કામ કરૂં છું, અને દરેક બાળક કંઈ કેટલીય નવિનતા લઈને આવે છે. ત્રણ વર્ષનુ માસુમ બાળક એની ચમકતી કૌતુહલ ભરેલી આંખે પહેલીવાર ક્લાસમાં ડગ ભરે ત્યારથી અમારી સફર શરૂ થાય છે.
આ ચમકતા તારલાં ક્યારેક વાદળોની આડમાં ઢંકાઈ જાય છે, પણ પોતાની ચમક ગુમાવતાં નથી.
ફેલ્ટન ત્રણ વર્ષનો આફ્રિકન બાળક.કાળા ઘુંઘરાળા વાળ. આપણી તો આંગળી પણ અંદર ન ખુંચે. ખરેખર ભગવાનની કરામતનો પણ કાંઈ પાર નથી. મોટા ભાગની જાતિ એમના રૂપ રંગ, ચહેરાથી પરખાઈ જાય. આફ્રિકન પ્રજા એમના દેખાવ અને વાળને કારણે સહજતાથી ઓળખાઈ જાય. માતા, પિતા ફેલ્ટનની સારી કાળજી લેતા હશે એ એના કપડાં, એની સ્વચ્છતા પરથી પરખાઈ જાય.
અમારા આ માનસિક રીતે થોડાં ધીમા જેને ગણી શકાય એવા ક્લાસમાં આવતાં બાળકો જ્યારે ત્રણ વર્ષે શરૂઆત કરે, ત્યારે ઘણાની વાચા પુરી ખુલી ન હોય. એ પણ એક કારણ આવા બાળકો અમારા ક્લાસથી (PPCD-Pre primary children with disability) શરૂઆત કરે અને આગળ જતાં એમની બુધ્ધિમત્તા પ્રમાણે રેગ્યુલર ક્લાસમાં જેને (General Education) કહેવાય, ત્યાં પહેલા કે બીજા ધોરણથી આગળ વધવાની શરૂઆત કરે.
પહેલે દિવસે ફેલ્ટન આવ્યો તો મમ્મીનો હાથ છોડી ક્લાસમાં આવવા તૈયાર નહિ, પણ એની મમ્મીના કહેવાથી અમે A,B,C,D,નુ ગીત ચાલુ કર્યું અને ભાઈએ એક ડગલું ભરી અંદર પ્રવેશ કર્યો. ક્લાસમાં બાળકોની નજર પહોંચે એટલી ઊંચાઈએ લગાડેલા આલ્ફાબેટના પોસ્ટરે એનુ ધ્યાન આકર્ષિત કર્યું અને ધીરે રહી મમ્મી એનો હાથ છોડાવી સરકી ગઈ. ફેલ્ટનનો નાસ્તો, એનુ જમવાનુ બધું ઘરેથી મમ્મી ટિફીનમા મોકલે.ઓટમીલ, અને એમા એપલ સોસ અને પીચ કેન ફ્રુટ અમારે ઉમેરી એને ખવડાવવાનુ. રોજ એજ ખાવાનુ અને ફેલ્ટન એ હોંશે હોંશે ખાઈ લે! ખાય શું, એ તો ગળે જ ઉતારી દે.
બપોરે બાળકોને કલાક અમે આરામ આપવા સુવાડી દઈએ, કારણ સાડાસાત થી ત્રણ વાગ્યા સુધીનો દિવસ આ બાળકો માટે બહુ લાંબો થઈ જાય. સુવાડતી વખતે ખરી મજા આવી. ફેલ્ટન ભલે ત્રણ વર્ષનો છે પણ ગઠિયો છે, જરાય પોલો નથી. મારાથી તો એને ઉંચકીને ચલાય પણ નહિ. દરેક બાળકને એની મેટ, એનુ ઓઢવાનુ મોટાભાગે મમ્મી પપ્પા ઘરેથી એમને ગમતા કલર ડિઝાઈનના લાવી અમને આપી રાખે અને બાળકો પણ પોતાના ઓઢવાના બરાબર ઓળખતાં હોય. બીજા બાળકો તો પોતપોતાની જગ્યાએ સુઈ ગયા, પણ ફેલ્ટનને એની મમ્મી પોતાની સોડમાં સુવાડતી હશે એટલે એ તો સુવાને બદલે જાણે મીસ ડેલની સોડમાં ભરાવા માંડ્યો. અઠવાડિયું લગભગ એમ ચાલ્યું. ધીરે ધીરે ફેલ્ટન એની મેટ પર સુવા માંડ્યો, પણ મારે કે મીસ ડેલે બાજુમાં બેસીને થાબડવો તો પડે.
ફેલ્ટનની વાચા તો હજી ખુલી નથી. બોલતો કાંઈ નથી, પણ આઈપેડ વાપરવામાં એક નંબર. અમેરિકાની શાળામાં કોંપ્યુટર, લેપટોપ કે આઈપેડ બાળકો માટે દરેક શાળામાં સહેલાઈથી ઉપલબ્ધ હોય.
શૈક્ષણિક પ્રોગ્રામ પણ ક્લાસ પ્રમાણે એમા લોડ કરેલા હોય. અમારા બાળકો માટે નર્સરી રાઈમ, એ બી સી ડી કે કલર ચીત્રકામ વગેરે હોય. ફેલ્ટન તો હાથમાં આઈપેડ આવે કે ફટાફટ બધી વેબસાઈટ ધમરોળી કાઢે. આપણે જો બદલીને બીજું કાંઈક શરુ કરી આપીએ તો તરત જ પોતાને ગમતી સાઈટ ખોલી જોવા માંડે. હસવું એટલું મીઠડું અને પાછા ગાલમાં ખાડા પડે, એમા અમારો ગુસ્સો તો ક્યાંય હવા થઈ જાય.
હજી તો એને સ્કુલમાં આવે પંદર દિવસ થયા છે ત્ય્યં તો ક્લાસના રુટીનમાં ગોઠવાવા માંડ્યો, સાથે થોડા તોફાનો પણ શીખવા માંડ્યો.
અમારી નાનકડી મરલીનનુ હેપી ફેસ વાળું ઓશીકું એને એટલું ગમે કે જેવો સુવાનો સમય થાય અને અમે મેટ ગોઠવવા માંડીએ કે ભાઈ દોડીને ઓશીકું લઈ આવે અને બોલની જેમ હવામાં ઉછળે.
ક્લાસમાં આવતાંની સાથે જ એની નજર આઈપેડ મુકવાના ટેબલ પર હોય, રિસેસમાં અમારા પ્લે ગ્રાઉંડ પર બેસી ધુળથી સ્નાન કરે.
બીજા બાળકોની જેમ ફેલ્ટન પણ ક્લાસના રૂટીનમાં ગોઠવાવા માંડ્યો છે. દડબડ દોડતો અમારો ફેલ્ટન આભમાં ચમકતા તારલાની જેમ ભવિષ્યમાં ચમકી ઉઠે તો નવાઈ નહિ !!!!!!!

શૈલા મુન્શા તા ૧૧/૦૬.૨૦૧૭

કાંતિ દાદાની જીવન સફર, ડેરોલ કાલોલથી, હ્યુસ્ટન
પા પા પગલીથી પહોંચતી નવ્વાણુ વરસ!
જિંદગીની દીર્ઘ યાત્રાએ દીઠા પડાવ અનેરા,
બન્યા સાથી ગાંધી કેરી અહિંસા લડતના
ભોગવી જેલ, ને, અપનાવી ખાદી જીવનમાં!
ચુસ્ત આગ્રહી સમય પાલનના
ઘડિયાલને કાંટે ચાલતી દિનચર્યા,
યૌવનને પગથાર મળ્યો સાથ જીવનસંગીની ધનલક્ષ્મીનો,
પાંગરતો ગયો સંસાર, ઝુમી બાળ ગોપાળોની સાથ!
વહેતી રહી જીવન નૈયા,ખીલતો રહ્યો બાગ,
પુત્રો, પુત્રવધુઓ, પૌત્ર, પૌત્રી અને પરપોતરાં,
ચાર પેઢીથી ભર્યો, ભર્યો સંસાર,
માણી રહ્યાં કાંતિ દાદા, ધનુબાની સાથ!
વહે તમ જીવન સ્વસ્થપણે, અમ અંતરની અભિલાષ,
આશિષ વરસતી રહે બસ આપની, અમ શિરે સદા,
ઝુકાવી મસ્તક કરીએ નમન સહુ આજ.

ગાંધી પરિવાર તા.ઓક્ટોબર ૬ ૨૦૧૭

હોઈ શકે શું દુનિયા ન્યારી,

વિમાસુ બેસીને બારીએ.

જાગતી ઈચ્છા ભરૂં એક ડગ,

નાનકડી કીકીમા ડોકાતું વિસ્મય.

હશે શું મુજ જેવી નટખટ, ન્યારી!

ઝુમતા આ ફુલો સમ રંગીન, પ્યારી,

ભરૂં હરણફાળને વહું સમીર સંગ!

પગલું રહે અધ્ધર ને વિચારું,

જો ગઈ ખોવાઈ તો,

મળશે કદી પાછી મા એ વહાલી?

શૈલા મુન્શા

નેઓમી

૨૦૧૫-૨૦૧૬ નુ નવુ શાળાકિય વર્ષ શરૂ થયે ત્રણ અઠવાડિયા થઈ ગયા પણ મારા ક્લાસમા નવા આવેલા બાળકોની ઓળખાણ કરાવવાનો પણ સમય મળ્યો નહિ. પહેલા દિવસથી જ બાર બાળકો P.P.C.D (Pre-primary children with disability) ના ક્લાસમા અ ખરેખર જ વધારે કહેવાય કારણ નવા આવનાર બાળકો લગભગ ત્રણ વર્ષના હોય અને જુના બાળકો લગભગ પાંચથી છ વર્ષના હોય.

નવા બાળકોને સ્વભાવિક જ ક્લાસમા ગોઠવાતા વાર લાગે. દરેકની જુદી સમસ્યા અને જુદા લેબલ. કોઈ autistic હોય તો કોઈની વાચા ખુલીના હોય , તો કોઈનુ માનસિક સંતુલન બરાબર ના હોય.

આજે જે બાળકીની વાત કરવી છે એનુ નામ નેઓમી. સ્પેનિશ છોકરી, પણ રૂપે રંગે અમારી દાદીમા સાહિરાની જ પ્રતિકૃતિ. પહેલે દિવસે જેવી ક્લાસમા આવી કે તરત અમારો ઈસ્માઈલ બોલી ઉઠ્યો સાહિરા કેમ છે? નેઓમી મુંગી મુંગી એને તાકતી રહી. બે દિવસ, ત્રણ દિવસ થયા નેઓમી થોડું હસે પણ બોલવાની વાત નહિ. અમને તો એમ જ લાગ્યું કે નેઓમીની વાચા પુરી ખુલી નથી એટલે જ એ અમારા ક્લાસમા છે, પણ એની અદા અને નખરાં અમને સાહિરાની યાદ અપાવે. ત્રણ ચાર દિવસમા બેને પોતાનુ અસલી રૂપ બતાવવા માંડ્યુ. ડેમિઅન નવો છોકરો આખો દિવસ રડ્યા કરે, તો નેઓમી જઈને એને મોઢા પર આંગળી મુકી ચુપ થવાનો ઈશારો કરે. પાર્કમા રમવા લઈ જઈએ તો પાછા ફરવાનુ નામ નહિ. બોલાવીએ તો જાણે સાંભળ્યું ના હોય તેમ બીજે જ જોયા કરે. પોનીટેલ ખોલીને મા ભવાનીનો અવતાર બની જાય. ગયા વર્ષના બાળકો ડુલસે કે ઈસ્માઈલ તો એને સાહિરા કહીને જ બોલાવે.

ધીરે ધીરે નેઓમી મારી સાથે વધુ હળવા માંડી. એને બાથરૂમ લઈ જતા સહજ જ ગલીપચી કરતાં ખિલખિલ હસી પડી. મે એને મારૂ નામ કહ્યું “મીસ મુન્શા” તો પહેલીવાર એને બોલતા સાંભળી “મીસ મુન્શા” હું તો આભી જ બની ગઈ. ખુબ હોશિયાર, બધા કલરના નામ, આલ્ફાબેટ્સ, એકથી વીસ સુધી નંબર બધુ આવડે. સમન્થાએ એને કોમ્પ્યુટર પર બેસાડી અને હજી તો એ સ્ટાર ફોલની વેબસાઈટ ખોલે ત્યાંતો નેઓમી જાતે માઉસ ફેરવી જાતે ક્લીક કરવા માંડી. ધીરેધીરે ક્લાસમા બધા સાથે બોલવા માંડી પણ સાથે દાદાગીરી પણ બધા પર સાહિરા જેવીજ.

સાહિરા આ વર્ષે પહેલા ધોરણમા ગઈ જેને અમેરિકામા લાઈફ સ્કીલનો ક્લાસ કહે છે, જ્યાં થોડા માનસિક રીતે પછાત બાળકો હોય. ભગવાન કરે અને નેઓમીને એ ક્લાસમા ના જવું પડે. હજીતો બે વર્ષ અમારી પાસે રહેશે અને છ વર્ષની થશે પછી એની હોશિયારી પ્રમાણે નક્કી થશે….., પણ એક વાત છે કે નેઓમીની મા બધી રીતે નેઓમીને મદદ કરવા તૈયાર છે. જે સુચન અમે કરીએ તે પ્રમાણે ઘરે નેઓમી સાથે બેસી લખાવાનુ કે વાર્તાની ચોપડી વાંચવાની કે ચિત્રો દ્વારા નવા શબ્દોની ઓળખ કરાવવાની મહેનત કરે છે.

સ્કુલ ખુલ્યાના ત્રણેક અઠવાડિયા પછી અમેરિકામા સ્કુલોમા ઓપન હાઉસ હોય જ્યાં માબાપ શિક્ષકોને આવી મળે. ખાસ તો નવા બાળકો અને અમારા બાળકો માટે આ મુલાકાત ઘણી અગત્યની હોય. જ્યારે નેઓમીની મા અમને મળવા આવી અને ખુબ રાજી થતા બોલી કે નેઓમીને સ્કુલમા આવવું ગમે છે અને ત્રણ અઠવાડિયામા પણ મે એનામા ઘણી નિયમિતતા આવતી જોઈ છે અને ઘરમા પણ વધુ બોલતી અને ગીત ગાતી થઈ છે.

આ કહેતી વખતે એની આંખોમા જે અહોભાવ અને અમારા પ્રત્યે નુ માન અને વિશ્વાસ હતો એ જ તો અમારી મહેનતનુ ફળ છે અને અમારી મુડી છે જે જેમ ખર્ચાતી જાય તેમ વધતી જાય છે.

શૈલા મુન્શા તા. ૦૯/૨૦/૨૦૧૫

ઓગસ્ટ ૨૦૧૫ હ્યુસ્ટન ગુજરાતી સાહિત્ય સરિતાએ ડો. રઈશ મણિયારને આમંત્રી એક જાહેર ગઝલ કાવ્યનો કાર્યક્રમ કર્યો હતો અને ડો. રઈશભાઈએ ગઝલ વર્કશોપ કરી સહુ સાહિત્ય સરિતાના કવિ, લેખકોને ગઝલ લખવાના નિયમો સરળ ભાષામા સમજાવ્યા હતા.

એના પ્રયાસ રૂપે દેવિકાબેનની દોરવણી હેઠળ સરિતાના થોડા મિત્રોએ છંદમા સહિયારી ગઝલ લખવાની પહેલ કરી.

એ દોરવણી અને સમજને કારણે આજે હું મારી પહેલી ગઝલ છંદમા લખી શકી છું.

ગાલગાગા ગાલગાગા ગાલગાગા ગાલગા (ચંદ વિધાન સપ્તક રમલ ૨૬)

દ્રૌપદીની આબરૂ દુઃશાસને લુંટાય છે,
એ પળે જાણે અજાણે શત્રુતા રોપાય છે!

માછલીની એક આંખે તાકવું જો તીર તો,
સાધવા સંધાન તો શું પાર્થએ રોકાય છે?

જીવવું ના જીવવું તો નિયતીને હાથ છે,
જિંદગીની દોડતો ક્યાં કોઇથી થંભાય છે!

શીદ જાવું દૂર તારે ભાંગવા ઈમારતો,
બાણ શબ્દોના કદી ક્યાં કોઇથી ચુકાય છે!

પારખાં ના હોય પ્રેમીના કદીયે પ્રેમમાં
પ્રેમ તો પ્રેમી દિલોમાં વ્હાલથી તોલાય છે.

શૈલા મુન્શા તા ૦૯/૦૧૫/૨૦૧૫

(૯૭ વર્ષના ધીરૂદાદા, અમારી ગુજરાતી સાહિત્ય સરિતા ના માનવંતા વડીલ, અડીખમ લેખક, બધા માટે પ્રેરણાદાયી, સદા યુવાન શ્રી ધીરૂભાઈ શાહ પર લખાયેલી અછાંદસ કવિતા જે દાદા ને અર્પણ છે.)

કહેવાની વાત કોઈ રહી જાય ના,

જીવવાની રીત કોઈ વહી જાય ના!

આજ તો આજ છે, વિતેલા નો વિચાર શું!

કાલ ગઈ વીતી, ને કાલની ચિંતા શું?

બસ આજ છે જિંદગી, રળિયામણી!

છે એક ગુપ્ત રહસ્ય દીર્ઘ વયનુ કહું છું ખાસ,

દોસ્તી પુસ્તકો સંગ, તો ઉંમર નો શો હિસાબ!

લીધી કલમ હાથમાં પત્નિ વિયોગે ઢળતી વયે,

શરૂ થયો નવો અધ્યાય જીવનનો સાહિત્ય સંગ

સરળતા અને ભાવ ભક્તિ વહી કાવ્ય રૂપે,

થયો આત્મસંતોષ, પામ્યા પ્રસિધ્ધિ દેશ પરદેશ!

ચાલશે, ફાવશે અને ગમશે જો ઉતારો જીવનમાં,

એ મંત્રને, પ્રેમાળ સ્વભાવ અપાવે આદર ને માન!

છે નિરામય તંદુરસ્ત જીવન ચાર પેઢી સંગ,

ના કોઈ ફરિયાદ કદી, રહસ્ય એ સત્તાણુ વર્ષનુ!

ભરી દીધું જોમ દાદા તમે, આજ અમ જીવનમા,

મળીને તમને, મળ્યો મારગ આ જીંદગી માણવાનો.

શૈલા મુન્શા. તા ૧૧/૧૮/૨૦૧૮

અમેરિકામાં તો આમ પણ જીવન એટલું વ્યસ્ત હોય કે બીજા કશાનો વિચાર કરવા જેટલો સમય જ હોતો નથી, તોય નિરાલી ના મનમાં કેટલાય દિવસથી એક વિચાર ઘુમરાયા કરતો હતો જે જાગતા, સુતા એનો પીછો નહોતો છોડતો. અચાનક બનેલો કોઈ બનાવ, કોઈ ઘટના માનવીને અંદર બહારથી ઝંઝોડી દે એવું ક્યારેક બની જતું હોય છે.

આમ તો છાપું ખોલો અને જાતજાતના સમાચાર વાંચવા મળે, ક્યાંક અકસ્માત, ક્યાંક આગ, ક્યાંક કોઈની બહાદુરી, રાજનેતાના દાવપેચ. બધુ વાંચીને મનમાં દયા કે નફરત કે ગુસ્સો થોડીવાર આવે અને પાછા પોતાની ઘટમાળમાં ગોઠવાઈ જઈએ. સૂરજની રોશની પડતાં જ જેમ ઝાકળબિંદુ અદ્રશ્ય થાય તેમ એ વાત સ્મૃતિપટ પરથી લોપાઈ જાય. સુનામી આવે કે ધરતીકંપ થાય, એક સાથે હજારો માણસો મોતને શરણ થાય, ત્યારે મનમા અનુકંપા જાગે, અરેરાટી નીકળે, પણ! નવો દિવસ ઊગે અને એ જ રોજીંદી જીંદગી.

અચાનક છેલ્લા બે મહિનામાં બનેલા બે બનાવો એ નિરાલીને જાણે હચમચાવી મુકી.

રવિવારનો દિવસ ને મધર્સ ડે. સરસ મુવી જોઈ નિરાલી એના પતિ નયન સાથે ઈન્ડિયન રેસ્ટોરન્ટમાં જમી ને ત્યાં પડેલા ન્યુસ પેપર લઈ ઘરે આવી. ટી.વી. જોતા અમસ્તા જ છાપાનાં પાના ફેરવતાં નયનની નજર એક ફોટા પર પડી ને એ ચમકી ગયો. છાપાંમાં જેનો ફોટો હતો એની સાથે આમ તો કોઈ સગાઈ નહોતી, પણ બસ મિત્રતા. મિત્રતા પણ એવી કે નિરાલી નયન માટે એ નાના ભાઈ જેવો.

૩ મે ૨૦૧૫. રવિવારની રાત. પત્નિ અને બાળકો માટે જમવાનુ લઈ પાછા આવતા કોઈ અજાણ્યાની ગાડી રસ્તા વચ્ચે ખોટકાયેલી એને મદદ કરવા પુનિત પોતાની ગાડીમાં થી ઉતર્યો, પાછળ થી ગાડીને ધક્કો મારવા જતાં બીજી એક પુરઝડપે આવતી ગાડીના નશામાં ચૂર ડ્રાઈવરે પોતાની ગાડી થી રસ્તા પર ખોટકાયેલી ગાડીને ટક્કર મારી ને એ ધક્કા થી પુનિત ઉછળી બાજુમાં જ વહેતી બ્રાઝો નદીમાં પડ્યો. ક્ષણભરમાં આ બની ગયું. અંધારામા કોઈને ખ્યાલ પણ ના આવ્યો. પત્નિ ફોન કરતી રહી કે પુનિત ખાવાનુ લઈ હજી આવ્યો કેમ નહિ? ફોન પુનિતની ગાડીમાં રણકતો રહ્યો. પોલિસનો ફોન આવ્યો કે ગાડીમાં કોઈ નથી. સાત દિવસે પુનિતનુ શરીર સો માઈલ દુર નદીમાંથી મળ્યુ.

સ્કુલમા સમર હોલીડે શરૂ થવામાં ચાર દિવસ બાકી. મી. ગુસ્તાવ પોતાના કુટુંબ સાથે મેસેચુસેટ્સ ભણતી પોતાની દિકરીના ગ્રેજ્યુએશનમાં હાજરી આપવા નીકળી પડ્યા. બે જુવાન દિકરા અને પત્નિ સાથે બાય રોડ પહોંચતા બે દિવસ થયા. રસ્તામાં ગુસ્તાવને પગમા જરા કળતર થતું પણ બહુ ગણકાર્યું નહિ.

શુક્રવાર શાળાનો છેલ્લો દિવસ. હ્યુસ્ટનમાં શિક્ષકો બધા ફરી મળીશુ કહી છુટા પડ્યા. ગુસ્તાવ પણ મેસેચુસેટ્સ દિકરીના ફેમેલી ગેધરીંગમા સરસ સુટ પહેરી પત્નિ ને દિકરાઓ સાથે પહોંચી ગયા. રાતે ને રાતે દિકરાએ ફેસબુક પર ફોટા પણ મુકી દીધા. સુખી પરિવાર દિકરી સહિત સહુના ચહેરા પર ચમકતી ખુશી. નસીબની બલિહારી, અડધી રાતે ગુસ્તાવના પગનો દુખાવો એટલો વધી ગયો કે એમને હોસ્પિટલ ભેગા કરવા પડ્યા. ડાયાબિટિશ થી પિડીત ગુસ્તાવ જોતજોતામાં કોમામાં સરી ગયા. પગે ગેંગેરીંગ થઈ ગયું, પગ કાપ્યો, થાય એટલા ઉપચાર કર્યા પણ ચાર દિવસમાં કોમાની અવસ્થામાં ગુસ્તાવે છેલ્લો શ્વાસ લીધો.

મંગળવારથી શરૂ થતી સમર સ્કુલ માટે જ્યારે નિરાલી અને બીજા શિક્ષકો સ્કુલે પહોંચ્યા ત્યારે ગુસ્તાવના મરણના સમાચાર મળ્યા. પત્નિ, દિકરી, અને બે દિકરા પિતાના શબને લઈ પાછા આવ્યા.

બસ! આ બનાવે નિરાલીને હચમચાવી મુકી. ક્ષણ બે ક્ષણના સમયમાં નદીમાં પડતા પુનિતના મનમાં શું થયું હશે? ગુસ્તાવને સ્વપ્ને પણ ખ્યાલ હશે કે પોતે પાછો હ્યુસ્ટન નહિ જાય?

એવું નથી કે આવું બનતુ નથી. હમેશ જ આવા બનાવો બનતા રહે છે, પણ ક્યારેય આપણે વિચારતા નથી. કંઈ કેટલીય વસ્તુ મનમાં ધરબાયેલી હોય છે. કેટલીય લાગણી, કોઈના તરફથી થતી ઉપેક્ષા, કોઈને વહાલના બે શબ્દ કહેવાની ઈચ્છા, જીવનભર સહેલી કોઈની જોહુકમી, પોતાનાનો પ્રેમ, અને પોતાનાનો જ તિરસ્કાર! સગાં, મિત્રો, કેટલાય સંબંધો આસપાસ વિંટળાયેલા હોય છે. ઘણીવાર વાત હોઠ સુધી પહોંચે પણ પ્રગટ ના થાય! કાલે જરૂર કરીશ ની રાહમાં કાલ કદાચ આવે જ નહિ! શું આમ જ જીવન પસાર થઈ જાય અને મનની વાત મનમા જ રહી જાય?

વાત કહેવાય નહિ પણ લખાય તો ખરી. મનમાં ઉપજેલો ગુસ્સો, પ્રેમ, નિરાધારપણુ, સહિષ્ણુતા, હતાશા, લાગણી કદાચ જીવતા જે ન કહી શક્યા તે આપણા ગયા પછી પણ લખાણ રૂપે કોઈના વાંચવામા તો આવે. આપણા ગયા પછી એ વાંચી કોઈનુ જીવન સુધરી પણ જાય અને ન સુધરે તો ય, આપણુ મન હલકું થઈ જાય!

બસ એ વિચારે નિરાલી એ ડાયરી ને પેન હાથમા લીધા.

(સત્ય ઘટના પર આધારિત)

શૈલા મુન્શા તા. ૦૬/૨૯/૨૦૧૫