વિચાર લહેરી

૧- આપ્યા વરસો,
ભરી ઝોળી સહુની
નિજ ની ખાલી.

૨- આપી તે પાંખ
ઊડવાને ગગન,
મૂળ તો ઊંડા.

૩- મા ની પાંપણે
નીતરે વરસાદ,
આશિષ રૂપે.

૪-ગુરૂ વંદના
જગાડે આશ દિલે,
વિદ્યા તો ફળી.

૫- ઝુરતી ગોપી
ગોકુળ ને મારગ,
ક્યાં છે કહાન?

૬- મિચાઈ આંખો,
જીંદગી આખી પ્રશ્ન!
મોત પછી શું?

શૈલા મુન્શા

વિસ્તરતી ક્ષિતિજોને બાહોંમાં લઉં ભરી,
ને લઉં આભલાને ખોબામાં સમાવી
ધગધગતા આ લાવાને, પળમાં દઉં ઠારી!
કોઈ જાદુઈ કડી બસ જાય મળી!!

ભીની માટીની ખુશ્બૂ, પહેલા વરસાદની,
જ્યાં ખુશ્બૂ મંજરીની વાયરે વસંતની,
ને ચિતારો દોરતો છબી માસુમિયતની,
મહેકતી, જાદુઈ છડી બસ જાય મળી!!

અસ્તિત્વ મિટાવી સરિતા જ્યાં ભળતી,
સમંદરના એ મોજાની રવાનગી,
ક્ષણભંગુર સપન સા જાતા ફંગોળાઈ,
રોકવા જાદુઈ જલપરી બસ જાય મળી!!

બની બાળકીને ખોવાઉં ખ્વાબોની નગરી,
ના ખુલે નિદ્રા અમીદ્રષ્ટિ, બસ જાય મળી!!

શૈલા મુન્શા તા ૦૫/૧૯/૨૦૧૯

કોઈ રાહ બની, તો કોઈ રાઝ બની ધબકે છે.
સમજો તો જીવન મહીં સહુ આશ બની ધબકે છે.

કોઈ નિરાધાર, તો બને વળી કોઇ આધાર,
કોણ જાણે કોણ કોની હામ બની ધબકે છે.

ભભૂકતો જ્વાળામુખી ભીતર, ને સપાટી સમતલ,
ઠારવા અગન, કોણ અમીધાર બની ધબકે છે.

વહેરાય કરવતે વૃક્ષ, ને વહોરાય શબદે માનવી!
ચીરીને છાતી ધરાની કોણ કુમાશ બની ધબકે છે.

માનો તો સંગીત નહિતર કોલાહલ આ જીવન,
જમનાને તીર કોણ બંસરીના નાદ બની ધબકે છે.

પામર થી પરમ તત્વને પામવા ઝુઝે માનવી!
ક્યાંક, જીવ મહીં ઈશ વિશ્વાસ બની ધબકે છે.

શૈલા મુન્શા. તા ૦૬/૨૭/૨૦૧૧.

ગાલગાગા ગાલગાગા ગાલગાગા ગાલગા વેરાઈ જોવાઈ રેલાઈ ભીંજાઈ ભૂલાઈ સંતાઈ રોકાઈ દેખાઈ

ગૂંજતી રૈ/ બાંસુરીને/ સૂર વેરા/ઈ ગયા.
થાપ તબલાં/ની પડી પણ નાદ રૂંધાઈ ગયા!

ફૂટતી જ્યાં/ એક કૂંપળ/ ભેદતી પા/ષાણ એ
બીજ પાંગર/તા વિકસતા/ છોડ કરમા/ઈ ગયા!

ઘાટ ઘડતાં/ હાથ કસબી/ના કપાશે/

અડગ રહ્યા જે કુમળા છોડ ઝીલી રવિકિરણો,
મૃદુ સ્પર્શે એ પાન લજામણીના બિડાઈ ગયા!

ભલે ના જોયું પાછા વળી ગોકુળ કદી કૃષ્ણે,
બંસરીના એ સૂર રાધાને હૈયે રેલાઈ રહ્યા!

કવચને કુંડળ દઈ દાનમાં, કર્ણ બન્યો મહાદાની,
જોઈ ગુરૂદક્ષિણા એકલવ્યની, હૈયા ભીંજાઈ ગયા!

ગૂંજતી રહી શરણાઈને, સૂર વેરાઈ ગયા,
બોલતી રહી આંખોને, તેજ ઓલવાઈ ગયા!

શૈલા મુન્શા તા.૦૫/૦૪/૨૦૧૯

એક સદીનુ જીવન કેવું અલૌકિક!
ને મરણ તો જાણે મહોત્સવ.
ભર્યું ભાદર્યું કુટુંબ સહુ વિશાળ,
વિંટળાઈ વટવૃક્ષને જાણે વડવાઈ!
દાદા, દાદીની આ ફુલવાડી
ફેલાવી રહી સંબંધોની સુવાસ!
દાદા તો અમારા જીવ્યા બનીને,
કર્મઠ ગાંધીધારી ને ખાદીધારી,
મિતભાષી, ને મંદ એ મુસ્કાન.
જયશ્રી કૃષ્ણ નો સહુને આવકાર.
દિકરા, વહુ,પૌત્ર, પૌત્રી પ્રપૌત્ર,પ્રપૌત્રી,
ચાર ચાર પેઢી પર વરસે આશીર્વાદ.
કેવું અનુપમ સૌભાગ્ય કે,
ઘડી અંતિમ ને સહુ આસપાસ.
ઘરના મોભી તો ગયા માણવા,
મહોત્સવ શ્રીજી સંગ, ને!
આપતા ગયા એ જ શીખ,
મરણને માનો મહોત્સવ
તો જીંદગી રોજ ઉત્સવ.

પરમ પૂજ્ય કાંતિદાદાને શ્રધ્ધાંજલિ
જન્મ-ઓક્ટોબર-૬-૨૦૧૮
મરણ-એપ્રીલ-૩૦-૨૦૧૯

(મારી બેન પારૂલ અને બનેવી જસુના પિતાને શ્રધ્ધાંજલિ)

શૈલા મુન્શા તા૦૫/૦૫/૨૦૧૯

લાગણીના તાંતણા જ્યાં જોડાય છે,
સંબંધોમાં ત્યાં જ તો સુવાસ ઉમેરાય છે.
હો પાસ કે દુર, કરી ક્યાં પરવા કદી!
યાદોના મણકા, તો માળામાં પરોવાય છે.
જિંદગીની રમત કેવી હશે એ કોણ જાણે?
દુઃખની ઘડીમા, સદા દોસ્તી પરખાય છે!
વિજ્ઞાનની હરણફાળ તો આંબે અવકાશને,
અંધશ્રધ્ધાના હવનકુંડે, માસુમિયત વધેરાય છે! ,
છે ઘણી હિંમત, કરી લઉં સામનો વિષમતાનો,
બસ, જખમ દિલના ક્યાં બધાને કહેવાય છે?
મળે જો રાહબર સાચો, બતાવે રાહ જીવવાનો!
હર પળ બની ખુશીનો, સાગર છલકાય છે.

શૈલા મુન્શા તા ૦૪/૨૭/૨૦૧૯

હિટલરનુ એક વાક્ય બહુ જ અદ્‍ભુત છે. એણે કહ્યું હતું,
“તમારા ચારિત્રને ક્યારેય બગીચા જેવું ના બનાવો કે જ્યાં ગમે તે વ્યક્તિ આવીને લટાર મારીને ચાલી જતી રહે.
ચારિત્રને બનાવો તો આકાશ જેવું બનાવો જેના સુધી પહોંચવાની સૌની પ્રબળ ઈચ્છા હોય.”
વસુધા વિચારી રહી, કદાચ એણે સહુને પોતાની જિંદગીમાં લટાર મારીને જતા રહેવાની છૂટ આપી, કદાચ બધાંએ એની સારપનો પૂરતો લાભ લીધો.
આમ તો વસુધા શાંત સ્વભાવની, પણ બિલ્ડીંગમાં રાજ એનુ ચાલે. રમતી વખતે એ જ નક્કી કરે કે આજે કઈ રમત રમવી છે. મોટો ફાયદો એ કે માસી એના બિલ્ડીંગમાં રહે અને એમને ત્રણ દીકરા, એટલે વસુધા એમની ખૂબ લાડકી. માસીનો સહુથી નાનો દીકરો અને વસુધા લગભગ સરખી ઉંમરના. જયેશના જેટલા મિત્રો રમવા આવે ત્યારે રમત વસુધાએ જ નક્કી કરવાની કે આજે ક્રિકેટ રમવી છે કે ગીલ્લી દંડા, સ્કૂલમાં વસુધા સહુથી ઓછાબોલી, પણ નિંબંધ સ્પર્ધા કે વકૃત્વ સ્પર્ધામાં હંમેશ ઈનામ જીતી લાવે.
ઘરની સ્થિતિ સામાન્ય એટલે નાનપણથી વસુધાએ કોઈ મોજશોખ જોયા નહોતા, કે કદી કોઈ માંગ કરી માતા પિતાને મૂંઝવ્યા નહોતા. જેમ જેમ સમજ આવતી ગઈ, બસ એક જ વિચાર કે હું ઘરની તકલીફ દૂર કરવામાં કેવી રીતે મદદરૂપ બનું.
વસુધાએ S.S.C. માં આવતાની સાથે જ બિલ્ડીંગનાં પહેલાં, બીજા ધોરણમાં ભણતાં બાળકોને ભણાવવાનુ શરૂ કર્યું. જે થોડીઘણી આવક થતી એ પોતાની જરૂરિયાત અને ઘરની જરૂરિયાતમાં વપરાઈ જતી.
હરેક બાળકીની જેમ વસુધાએ પણ ઘણાં સપનાં સેવ્યાં હતાં, ભૂગોળ ભણતા દુનિયાની સફર કરવાના, નક્શામાં દેખાતા અમેરિકા ખંડ કે ઓસ્ટ્રેલિયાના પ્રવાસે જવાના, અરે! બીજું કાંઈ નહિ તો પિક્ચરમાં દેખાતા કાશ્મીરના પહાડો અને ડાલ સરોવરમાં વહેતી બોટહાઉસમાં થોડા દિવસ રહેવાના, સીમલાની વાદીઓમાં બરફના ગોળા બનાવી એકબીજા પર ફેંકવાના. કોઈ મસમોટા સપનાં તો નહોતા, અને વસુધાને લાગતું કે જરૂર આજે નહિ તો કાલે આ બધા સપનાં અચૂક પૂરાં થશે.
કોલેજના અંતિમ વર્ષમાં મનોજ એનાં જીવનમાં આવ્યો. મનોજ ખૂબ વાતોડિયો અને કોઈને પણ મિત્ર બનાવતા વાર ના લાગે. કોલેજની યુવતીઓ સાથે ફ્લર્ટ કરવામાં પાવરધો, પણ કોણ જાણે કેમ વસુધાની સાદગી અને શરમાળપણું મનોજને પસંદ આવી ગયું. ધીરે ધીરે વસુધા મનોજની વાતોમાં ભોળવાતી ગઈ અને દોસ્તીએ ક્યારે પ્રેમનું રૂપ લીધું એ વસુધાને ખબર પણ ના પડી.
વસુધાની સાદગી અને સંસ્કારિતા મનોજના મમ્મી પપ્પાને પસંદ આવી ગઈ અને કોઈ વિઘ્ન વિના વસુધાનાં મનોજ સાથે લગ્ન થઈ ગયા. મોરના પીછાંને કદી શણગારવાના પડે એ કહેવત સાર્થક કરતી હોય એમ વસુધા દુધમાં સાકર ભળે એમ સાસરિયામાં સમાઈ ગઈ.
શરૂના વર્ષો તો ઓફિસનો જોબ, ઘરની જવાબદારી, બાળકોનાં ઉછેરમાં પલક ઝપકતાં વીતી ગયા.
બન્ને દીકરા મોટા થતાં પોતાની દુનિયામાં રમમાણ રહેવા માંડ્યા. વસુધાની વાતો, એની સલાહ હવે એમને જુનવાણી લાગતી. મનોજનો અસલી રંગ છતો થવા માંડ્યો. પોતાની જરૂરિયાતો અને પોતાના સિવાય એને પુરી દુનિયા તુચ્છ લાગતી. ખેર! દીકરાઓ તો પરણીને પોતાના જીવનમાં ગોઠવાઈ ગયા, પણ વસુધાને જ્યારે મનોજની સહુથી વધુ જરૂર હતી ત્યારે મનોજ રોજ કોઈ નવા ધંધાનુ એલાન કરતો, પૈસાનુ પાણી કરતો. વસુધાએ કેટલો પ્રયત્ન કર્યો મનોજને સમજાવવાનો, પણ મનોજને મન તો વસુધાની કોઈ કિંમત નહોતી. તને શું ખબર પડે કહી વસુધાને બોલવા જ દેતો નહિ અને વસુધા આગળ દલીલ કરવા જાય તો ઘરમાં ધમાધમ થઈ જતી. ધીરેધીરે વસુધાનુ બોલવાનુ સાવ ઓછું થઈ ગયું. ઓફિસથી આવી રસોઈ કરી, જમીને થોડું ટીવી જોઈ સુવાનું. બસ યંત્રવત દિવસ શરૂ થતો ને આથમતો.
સહુની મદદે આવતી વસુધાને લાગવા માંડ્યું કે કોઈને એની જરૂર નથી. બધાની સાથે હોવાં છતાં જીવનમાં એક ખાલીપો આવી ગયો. રાતોની રાતો એની એકલતાનું સાક્ષી એનું ઓશીકું હતું જે આંસુઓથી ભીંજાતું રહેતું.
કેટલીય વાર એને થતું બસ! આજે રાતે ઊંઘમાં જ મારો અંત આવી જાય, સવારે ઉઠું જ નહિ. કોઈને ક્યાં કશો ફરક પડવાનો છે!!
અને એને હિટલરનુ વિધાન યાદ આવ્યું. “શા માટે હું મારી જાતને લાચાર સમજું છું? શું નથી મારી પાસે! ભણતર છે, સારી નોકરી છે, આત્મવિશ્વાસ છે. મારું જીવન કાંઈ સાર્વજનિક બગીચા જેવું નથી કે કોઈપણ લટાર મારીને ચાલી જાય અને વસુધાએ પોતાના સપનાં સાકાર કરવાં, બાકીના વર્ષો પોતાની ખૂશી માટે જીવવા પોતાના જીવનનો મહત્વનો નિર્ણય પહેલીવાર પોતાની જાતે લીધો.
પોતાના જીવનની પાટી પરથી દુઃસ્વપ્ન જેવા એ દિવસો કાયમ માટે નાબૂદ કરી દીધાં!
પાંત્રીસ વર્ષના લગ્નજીવનને છોડી સ્વમાનભેર સ્વતંત્ર રહેવા ઘર છોડી જવાનો નિર્ણય કર્યો..

અસ્તુ,

શૈલા મુન્શા
www.smunshaw.wordpress.com

जिस देशमें बहती थी दुधकी नदिया
आज क्युं बहने लगी रक्तकी नदिया?

हर कोई चाहता अमन और शांति,
फिर विवादोमें क्यों फसी है आज शांति?

जिस देशमें अतिथी माने जाते थे देव,
भाई भाईके दुश्मन कहांसे हो गये लोग?

आ रही है होली, ले के रंगोका त्योहार,
पर क्यों दिख रहा रंग खूनका लाल?

कब तक चलता रहेगा यह विनाश?
कब तक बलि चढेंगे मा के लाल?

आओ मिलकर रचे एक नया ईतिहास,
सीखा दे दुनियाको अहिंसाका मार्ग!!

(पुलवामाके आतंकवादी हमले के बाद लिखी कविता!!

शैला मुन्शा ता ०३/०५ २०१९

દ્વાર પ્રભુના જ્યાં તોરણો બંધાય છે
ફુલ એ જ તો પગ તળે કચરાય છે!

રામ નામે પથરા તર્યા એ વાત ભુલો,
આજ નસીબ નામે પથરા વેચાય છે!

જે શિશ ઝુકે જ્યાં માતના ચરણે,
કેમ કુમળી બાળા ત્યાં રહેંસાય છે?

નિતી નિયમની કાંઈ કિમત નથી જ્યાં
ખુદ ઈશ્વરની ત્યાં બોલી બોલાય છે!!

ઊલંઘીને મર્યાદા બને માનવી પશુ,
ત્યાં વફાદારી પશુઓમાં દેખાય છે!!

દ્વાર પ્રભુના જ્યાં તોરણો બંધાય છે,
ફુલ એ જ તો પગ તળે કચરાય છે!!

શૈલા મુન્શા તા ૦૨/૦૧/૨૦૧૯

કોમળ સી કળી ખીલી એક બાગમાં
ખીલે બાગમાં ફૂલ રુપ રંગે જુદા જુદા,
રૂપ સરીખાં બેનીના, સ્વભાવ જુદા જુદા!

ડેસ્ટીની અને સેરીનીટી બન્ને બહેનો. ચાર વર્ષની જોડિયા બહેનો પણ બન્ને ના સ્વભાવ વચ્ચે આસમાન જમીનનો ફરક. આ વર્ષે અમારા ક્લાસમાં જ્યારે બન્ને બહેનો આવી તો શરૂઆતમાં અમે પણ ભુલ કરી બેસતા એટલો દેખાવ સરખો. મમ્મી પોતે થોડી રઘવાઈ લાગે. એવું લાગે કે કદાચ આ બાળકીઓને સંભાળવાનુ એમના એકલાથી શક્ય નહિ હોય એમની બહેન પણ સાથે જ રહે અને દેખાઈ આવે કે બાળકીઓની બધી જવાબદારી માસી જ પાર પાડે છે. મમ્મી ને માસી બન્ને સાથે મુકવા આવે. પિતા ક્યાં છે તેની અમને જાણ નહિ. લગભગ અઠવાડિયું મમ્મીને માસી સાથે આવે અને બાર વાગે બન્નેને સાથે પાછા લઈ જાય, ત્યાં સુધીમાં એમની ફાઈલ પણ આવી ગઈ.
ડેસ્ટીની અને સેરીનીટી ભલે જોડિયા બહેનો, દેખાવ સમાન પણ સ્વભાવ એકદમ વિરોધાભાસી. શારીરિક અવસ્થામાં પણ ફરક, જમવામાં ફરક. જન્મ એમનો સમય કરતાં વહેલો થયો હતો એટલે મગજ અને શરીર બન્ને પર અસર થઈ હતી. પગમાં પુરી તાકાત નહિ એટલે બન્નેને પગ મજબૂત રાખવા કૃત્રિમ બૂટ પહેરાવવા પડે. વજનદાર બૂટ સાથે પણ બન્ને બહેનો દડબડ દડબડ દોડે. રમવાના મેદાનમાં પણ લસરપટ્ટીના પગથિયા બન્ને ચઢે. સેરીનીટીને લીવરમાં કાંઈક તકલીફ, પેટ પર કોઈ નાની નળી જેવું મુકેલુ એટલે દરરોજ બાર વાગ્યે મમ્મી કે માસી આવીને એને લઈ જાય, પણ ડેસ્ટીની બીજા અઠવાડિયાથી આખો દિવસ સ્કૂલમાં રહેવા માંડી. તકલીફ હોવા છતાં સેરીનીટી હમેશ હસતી અને બધા સાથે સહજતાથી ભળી જાય.
સ્કૂલ બસના ડ્રાઈવરને એમની બહુ ચિંતા!!! એટલા સંભાળીને બસમાંથી ઉતારે, હાથ પકડીને અંદર મુકવા આવે. મને કહે “મીસ મુન્શા તુ બીજા બાળકોને લઈ જા, હું ડેસ્ટીની, સેરીનીટીને લઈ આવું છું.”

થોડા દિવસ તો હું કાંઈ બોલી નહિ પણ પછી મેં એમને કહ્યું, “તમે બે ઘડી અહીંયા ક્લાસના દરવાજા પાસે ઉભા રહો અને જુઓ શું થાય છે?” ડેસ્ટીની ફક્ત પ્રોટીનવાળા દુધ પર જ જીવે. બસમાંથી ઉતરે ત્યારે દુધની બોટલ મોઢામાં હોય. સેરીનીટી આમ તો બધુ ખાઈ શકે પણ ડૈરી પ્રોડક્ટ બહુ ના અપાય, નહિ તો ઝાડા થઈ જાય. ડેસ્ટીનીનો ગુસ્સો ગજબનો. ક્લાસમાં આવતાની સાથે જો એને ગમતું રમકડું બીજા કોઈ બાળકના હાથમાં હોય તો એં એં કરીને ઝડપ મારી એ રમકડું બીજાના હાથમાંથી ઝુંટવવાની કોશિશ કરે અને જો ના મળે તો એક ઠુંસો, એક ધક્કો કે એક થપ્પડ મારી દે. અરે!! જો એનુ ધાર્યું ના થાય તો અમારી સામે પણ હુંકાર કરે. દિવસમાં એને ત્રણ વાર દુધની બોટલ આપવાની હોય, પણ એ બેનને તો આખો દિવસ મોઢામાં બોટલ રાખી મુકવાની આદત. ઘરે કદાચ મમ્મી એમ કરતી હશે પણ અમારે તો એની તબિયતની કાળજી અને ડોક્ટરની સુચનાનુ પાલન કરવાનુ હોય એટલે બોટલ માટે અમારી સામે પણ એટલો ગુસ્સો દેખાડે.
આ બધું પેલા ડ્રાઈવરને બતાડ્યું અને કહ્યું “આ બાળકીઓને વધારે પડતી દેખભાળની જરૂર નથી”
બન્ને બહેનોમાં ડેસ્ટીની આળસુ,એને ક્લાસની બીજી પ્રવૃતિમાં બહુ રસ નહિ, બાળગીતો ચાલતા હોય, સ્માર્ટ બોર્ડ પર એ, બી,સી, ડી કે બાળકોને ગમતા કાર્ટુન કાંઈ પણ હોય ડેસ્ટીનીને જરાય રસ નહિ. જો એને આઈપેડ આપો તો આખો દિવસ એમાં મગન પોતાને જોવી હોય એ જ ગીતોની વેબસાઈટ આખો દિવસ જોયા કરે. જ્યારે સેરીનીટી બધા સાથે ગીતો ગાવામાં ભાગ લે, ક્લાસની પ્રવૃતિમાં ભાગ લે, હમેશા હસતી અને પરાણે વહાલી લાગે એવી. ઝડપથી બીજા બાળકોના નામ શીખવા માંડી. અમે કોઈને બોલાવીએ તો અમારી સાથે એ પણ નામ લઈને બુમ પાડે, અને પછી ખિલખિલ કરી હસી પડે. તમે જ કહો આવા બાળકો પર કોને વહાલ ના આવે??
લાગે છે સેરીનીટી ઝડપથી આગળ વધશે પણ ડેસ્ટીની અમારી બરાબર કસોટી કરશે, પણ એમાં જ તો મઝા છે જ્યારે આ બાળકોના જીવનમાં, એમને પ્રોત્સાહિત કરવામાં, એમને પ્રગતિના પંથે આગળ વધારવામાં અમારો પણ કાંઈક ફાળો હોય અને જ્યારે એમના કુટુંબીજનોના ચહેરા પર અહોભાવની લાગણી હોય એ જ અમારો સહુથી મોટો સરપાવ છે.
અમને ખુશી છે કે ડેસ્ટીની ને સેરીનીટીને મમ્મી સાથે મા તુલ્ય માસી મળી છે જે અમારી બધી સુચનાને અમલમાં મુકવા પુરેપુરો સાથ આપે છે અને જરૂર એક દિવસ આ ચમકતી તારલીઓ નીલગગનના ચમકતા સિતારા બનશે.

અસ્તુ,
શૈલા મુન્શા