વિચાર લહેરી

૧૯૩૦ની સાલ અને ભારતભરમાં આઝાદીનો જુવાળ. ગાંધીજીની દાંડીકુચની હાકલ. ઘરે ઘરથી લોકો દાંડીકુચમાં જોડાવા નીકળી પડ્યા હતા. રમણભાઈ પણ એમાના એક હતા. શાંતાબેનની પણ ઘણી ઈચ્છા હોવા છતા એ જોડાઈ ના શક્યા કારણ એમને છેલ્લા દિવસો જતા હતા. રમણભાઈએ બરડા પર અંગ્રેજોની લાઠીના માર પણ ઝીલ્યા અને જેલની હવા પણ ખાધી. જ્યારે ઘરે આવ્યા ત્યારે આંગણામા ચાર મહિનાનો રૂપાળો રમતિયાળ દિકરો હીંચકે ઝુલતો હતો. દેશભક્તિની ભાવનાવાળા રમણભાઈએ દિકરાનુ નામ પાડ્યું સુદેશ.
બા બાપુજી, દાદા દાદી અને કાકા કાકીના સંયુક્ત પરિવારમાં લાડ પ્યારમાં સુદેશ મોટો થયો.એકબાજુ એ કોલેજના પહેલા વર્ષમાં આવ્યો અને ભારત અંગ્રેજોની ગુલામીમાંથી મુક્ત થયું. અમદાવાદમાં રમણભાઈની નાનકડી ડાય કેમિકલની ફેક્ટરી હતી. પપ્પાને મદદરૂપ થવાય એ આશયે સુદેશ કોલેજમાં સાયન્સ વિષય લઈ આગળ વધ્યો. ભણવામાં પહેલેથી જ ખૂબ હોશિયાર હોવાથી ચાર વર્ષમાં તો B.Sc with Chemistry ની પદવી લઈ પપ્પા સાથે ધંધામા જોડાઈ ગયો.
સુદેશની હોશિયારી અને આવડતને લીધે ફેક્ટરીનો સારો વિકાસ થવા માંડ્યો અને ડાય કેમિકલમાં નવા નવા ક્ષેત્રે આગવી પ્રતિભાના જોરે અમદાવાદ બહાર ગુજરાતના બીજા શહેરોમાં પણ ધંધાનો વિકાસ થવા માંડ્યો.
કુટુંબની પ્રતિષ્ઠા, સુદેશની આવડત એની રીતભાત અને મળતાવડાપણા ને લીધે નાતમાથી લગ્ન માટે સારી સારી દિકરીઓના માંગા આવવા માંડ્યા. એ જમાનામાં હજુ પ્રેમ લગ્નો એટલા પ્રચલિત નહોતા. લગ્ન એ ફક્ત બે વ્યક્તિ નહી પણ બે કુટુંબ વચ્ચે બંધાતો નાતો હતો, એટલે માબાપે પસંદ કરેલી બે ત્રણ કન્યામાં થી ઉમા પર સુદેશની પસંદગી ઉતરી. ઉમા દેખાવડી તો હતી જ પણ એથી ય વિશેષ ખુબ સમજુ અને વડિલોની માન મર્યાદા જાળવનારી હતી. ધામધુમથી લગ્ન લેવાયા અને રૂમઝુમ પગલે ઉમા નો ગૃહપ્રવેશ થયો.
માથે આશીર્વાદનો હાથ મુકતા રમણભાઈ અને સોડમાં ઉમાને લેતા શાંતાબેન બોલી ઉઠ્યા, “ઉમા આજ તું અમારે આંગણે વહુ નહી પણ અમારી દિકરી બનીને આવી છે.” વર્ષોથી મનમાં દિકરીની ખેવના કરતાં શાંતાબહેનની ઈચ્છા જાણે આજ પ્રભુએ પુરી કરી. ઘરની વહુને કોઈ વાતની કમી ના આવે એવા લાડથી ઉમા ઘરમાં સહુની લાડલી બની ગઈ.
ઉમા ધીરે ધીરે નવા ઘર નવા વાતાવરણમાં ગોઠવાતી ગઈ. વર્ષો વિતતા ગયા અને સુદેશ ઉમા પ્રેમમાં મગન જીવન માણતા રહ્યા. લગ્નની પાંચમી વર્ષગાંઠ ખુબ ધામધુમથી ઊજવાઈ. મોટા હોલમાં રમણભાઈએ દિકરા વહુ માટે પાર્ટી રાખી હતી અને સહુ સગાંવહાલા, મિત્ર મંડલને ભાવભીનુ આમંત્રણ મોકલ્યું હતું.
રાતે પાર્ટી પતાવી ગાડીમાં સહુ પાછા ફરી રહ્યા હતા અને કાકી સાસુએ મમરો મુક્યો, “ઉમા હવે આગળ શું વિચાર છે? ક્યારે અમને પોતરા પોતરીનુ મોં જોવા મળશે? તમારા બા બાપુજી, અમારા બધાની ઉમર વધતી જાય છે, હવે તો ઘરમા પારણુ બંધાય એની રાહ જોઈએ છીએ.”
શાંતાબેને ત્યારે તો વાત વાળી લીધી કે સમય આવે સહુ થઈ રહેશે, પણ મનમાં તો એ પણ ઈચ્છી રહ્યા હતા કે ક્યારે સારા સમાચાર સાંભળવા મળે. બીજા બે વર્ષ વીતી ગયા અને શાંતાબેને સુદેશને બોલાવી ઉમાને સારા ડોક્ટર પાસે લઈ જવાનુ કહ્યું.
ડોક્ટરોના મત પ્રમાણે બન્ને જણમાં કોઈ ખામી કે ઉણપ નહોતી ધીરજ અને રાહ સિવાય બીજો કોઈ વિકલ્પ નહોતો.
દશ વર્ષ થયા અને કુટુંબીજનો અને ખાસ કરીને ઘરના ઘરડાં ફોઈનો ઉતપાત અને ચણભણાટ શાંતાબા ને પરેશાન કરવા માંડ્યો. પહેલા તો ભુવા જતિની અને બાધા આખડીની વાત કરવા માંડ્યા. જ્યારે રમણભાઈએ કડક શ્બ્દોમાં એ વહેમ અંધવિશ્વાસ ને માનવાની ના પાડી ત્યારે ફોઈ પાસે બીજો વિકલ્પ હતો, સુદેશના બીજા લગ્ન કરાવવાનો.
ફોઈ અને બીજાં કહેવાતા સગાઓની રોજની કટકટથી થાકી છેવટે શાંતાબેને પહેલી અને છેલ્લીવાર સહુની બોલતી બંધ કરી દીધી. ” ખબરદાર કોઈએ સુદેશના બીજા લગ્નની વાત કરી છે તો, ઉમા મારી દિકરી છે અને નસીબમાં જે લખ્યું હશે તે થશે પણ કોઈએ મારી દિકરીને મહેણા ટોણા મારવાની જરૂર નથી.” રમણભાઈએ પણ એમા પોતાનો સુર પુરાવ્યો ત્યારે ફોઈ મોં મચકોડતા બોલ્યા ‘હું તો વંશ આગળ વધે માટે આટલા કાલાવાલાં કરતી હતી, બાકી તમે જાણો અને તમારી વહુ.”
દિવસો પસાર થતા રહ્યાં ઉમા ધર્મ ધ્યાનમાં વધુ ડુબતી ગઈ અને સુદેશ ધંધો વિસ્તારવામાં. ફક્ત ભારતમાં જ નહિ પણ વિદેશમાં જેવા કે મેક્સિકો, બ્રાઝીલ વગેરે દેશોમાં એમનો માલ જવા માંડ્યો.
જોત જોતામાં અઢાર અઢાર વર્ષો પસાર થઈ ગયા. શ્રાવણ મહિનો ચાલતો હતો અને હમેશની જેમ ઉમાએ એક વાર ફરાળ કરી આખો મહિનો ઉપવાસ કરવાનુ ચાલુ કર્યું. પાંચ છ દિવસ ગયા અને સવારે ઉઠતા ઉમાને સહેજ ચક્કર જેવું લાગ્યું, પણ ખાસ ધ્યાન આપ્યા વગર ઉમા કામે વળગી. બીજા દિવસે પણ એજ હાલત અને વધારામાં મોળ આવવા જેવું લાગ્યું. ઉબકા આવે પણ વિશેષ કાંઈ નહિ. ઉમાને લાગ્યું ફરાળ ખાવાને લીધે વાયુ પ્રકોપ થયો હશે. શાંતાબેન પણ બે દિવસથી જોઈ રહ્યા હતા કે ઉમા થાકી જતી લાગે છે.
દિવસના પણ એકાદ બે વાર જરા ચક્કર જેવું લાગ્યું એટલે ઉમા એ સુદેશને વાત કરી અને સુદેશ બધા કામ પડતાં મુકી ઉમાને ડોક્ટર પાસે લઈ ગયો. સુદેશને મનમાં ડર હતો કે ઉમાને કોઈ બિમારી તો નહોતી લાગુ પડી?
ડોક્ટર ઉમાને તપાસી બહાર આવ્યા, ચહેરો હસુ હસુ થતો હતો. સુદેશને ચિંતીત જોઈ ડોક્ટર બોલ્યા, ચિંતાની તો વાત છે જ. ઉમાને સારા દિવસો જાય છે પણ આટલી ઉમ્મરે ગર્ભાવસ્થા હોય તો ધ્યાન ખુબ રાખવું પડશે. ક્ષણભર તો સુદેશ ડોક્ટરનુ બોલવું સમજ્યો જ નહી, પણ બીજી જ ક્ષણે ડોક્ટરના હાથ પકડી ગળગળો થઈ ગયો.
ઘરે પહોંચતા વેંત શાંતાબાના ખોળામાં માથુ મુકી હીબકાંભેર રડી પડ્યો. આંખમાથી ચોધાર આંસુ સરતા હતા અને ચહેરો હસતો હતો. ઉમાનો ચહેરો શરમથી લાલ થઈ ગયો હતો. જ્યારે ખુશીના સમાચાર જાણ્યા કે તરત જ શાંતાબેને હુકમ બહાર પાડી દીધો ઘરના આપણા ચાર સિવાય અને ઉમાના માબાપ સિવાય કોઈને પણ આ સમાચાર જણાવવાના નથી. બહાર તો બધાને એમ જ જણાવવાનુ કે ઉમાને કમરનો દુખાવો છે અને ડોક્ટરે(complete bed rest) પુરે પુરો આરામ કરવાનો કહ્યો છે. સાતમે મહિને ડોક્ટરે કોઈ ખતરો નથી નો રિપોર્ટ આપ્યો ત્યારે ઘરમેળે ખોળો ભરી ઉમા સુખરૂપ બાળકને જન્મ આપે એ જ પ્રાર્થના કરી. નવ મહિના ઉમાની દેખભાળ સગી મા થી વિશેષ કરી.
આજે રામનવમી નો તહેવાર હતો. ઋતુ પણ બદલાવા માંડી હતી. ચારે તરફ વાસંતી વાયરા અને ફુલોની ખુશ્બુ હવામાં તાજગી ને તરવરાટ ફેલાવી રહી હતી.
ઉમા અને સુદેશના જીવનમાં પણ આજે અઢાર વર્ષે વસંત આવી હતી. રામના લવ કુશની જેમ ઉમાએ પણ બે તંદુરસ્ત જોડિયા દિકરાઓને જન્મ આપ્યો હતો.
(સત્ય ઘટના પર આધારિત)

ફૂટી એક કુંપળ, આવી વસંત,
ટહુકી એક કોયલ ને આવી વસંત.

રણકી ઝાંઝર નવોઢાની આવી વસંત,
છંટાયો ગુલાલ ભઈ આવી વસંત.

આંબે આવ્યાં મહોર, આવી વસંત
મહેકતી એ મંજરી, આવી વસંત

લહેરાતાં ઊભા મોલ, આવી વસંત,
મેળે મહાલતાં નર નારી આવી વસંત.

ગઈ ભુલાઈ એ પાનખરની ઉદાસી ને,
મહેકી ઉઠી ફુલવારી, ભાઈ આવી વસંત!

શૈલા મુન્શા. તા ૦૩/૨૯/૨૦૧૫