બિંબ પ્રતિબિંબ
ઉમાનો પાંચમો જન્મદિવસ. ખૂબ બોલકી એ લાડકી પૌત્રી ના સવાલોનો મારો કદી ખુટે નહિ. અજબની એની દુનિયા, અમારી એ ઢીંગલીનો સંસાર એની ઢીંગલીની આસપાસ જ ઘૂમે. ફોન કરીએ તો કહેશે “નાની હમણા હું બહુ બીઝી છું ઢીગલીને નવડાવું છું પછી મારે વોલમાર્ટમાં એના માટે શોપીંગ કરવા જવાનુ છે પછી વાત કરીશ. તો કોઈવાર સામેથી ફોન કરી એટલી વાત કરે, વચ્ચે અચાનક નાનાને આપ, નાના સાથે વાત કરતાં હવે નાનીને આપો કરતાં અમને થકવી દે.” મારે કહેવું પડે “ઉમા હવે હું મારી દીકરી સાથે વાત કરું? તો કહેશે એ મારી મમ્મી છે.” અમારી એ રોજની મીઠી તકરાર. “તારી મમ્મી એ મારી દીકરી છે, અને એનો લહેકો જાણે નજર સામે એનો ચહેરો તાદૃશ્ય કરી દે. ઓહો! મારી મમ્મી તમારી દીકરી છે જેમ મારા પપ્પા મારી દાદીના દીકરા છે.”
હજી કાલે તો ઉમાના જન્મદિવસ ઉજવણી, અને રાતે ને રાતે મહેશે દીકરીના ઢગલાબંધ ફોટા અને વિડીયો Whatsapp પર મોકલી આપ્યા. ટેક્નોલોજીની કમાલે દુનિયાને આપણી મુઠ્ઠીમાં કરી દીધી છે. ઉમા એની મમ્મીની જ પ્રતિકૃતિ છે. બિંબ ને પ્રતિબિંબ.
ફોટા જોતાં જોતાં મને મારી એ નાનકડી ગહેના યાદ આવી ગઈ. એની પાંચમી વર્ષગાંઠ પણ આમ જ ધામધૂમથી ઉજવી હતી. આજે ગહેના પોતે એક મમ્મી છે અને પાંચ વર્ષની એની દીકરી છે.
ગહેના સાચે જ અમારા ઘરનુ ઘરેણુ હતી. માતાપિતાને મન સહુ બાળકો સરખા જ વહાલા હોય એમાં કોઈ શક નથી. કહે છે ને કે પાંચ આંગળી ભલેને લાંબી ટૂંકી હોય, જેના પર પણ કાપો પડે, વેદના અને લોહી તો સરખું જ વહેવાનુ.
તો ય પહેલી વાર માતા બનવાનો એ અહેસાસ કાંઈ જુદા જ સ્પંન્દનો દિલમાં જગવે છે. પોતાના જ દેહમાં પાંગરતુ એક નવુ જીવન, નવ મહિના રોજ નવો અહેસાસ, રોજ નવી લાગણી. કદી ડર તો કદી રોમાંચ.
અને એ ક્ષણ! એક નવજીવન ધબકતું તમારા હાથમાં. એ ક્ષણ તમામ વેદના, દર્દ સહુ ભુલાવી માતૃત્વ નો અમરત કુંભ તમારા હાથમાં ધરી દે. એટલે જ તો કહ્યું છે કે માતાની મમતાની તોલે તો ભગવાન પણ ના આવે.
ગહેના ઘરની પહેલી દીકરી. માતાપિતાની તો લાડકી જ પણ દાદા દાદીને કાકા, ફોઈ સહુની આંખનો તારો. હસતી રમતી નાનકડા પગલે આખા ઘરમાં ફરી વળતી. દાદા ઓફિસથી આવે એટલે સહુથી પહેલા હાથ લાંબો કરી સવાલ, “શું લાવ્યા દાદા?” અને દાદનો પણ એક જ જવાબ. “મારી ઢીંગલી માટે ચીકુ કે દ્રાક્ષ કે કેળું જે ઋતુ એ પ્રમાણે ફળ” નાનપણથી જ દાદીની શીખામણ કે ગહેનાની માવજત બરાબર થવી જોઈએ. કોઈ ખોટી ટેવ નહિ પાડવાની. બહારના મહેમાન મળવા આવે અને ચોકલેટ લાવે તો ય સમજાવટથી કામ લે. મહેમાનને પણ સમજાવે કે બાળકોને નાનપણથી સારી ટેવ પાડીએ તો એમની તંદુરસ્તી સારી રહે. બાળકને તો સમજ નથી આપણે જે ખાવાની ટેવ પાડીએ એ પડે.
રાતે જમવા બધાએ સાથે જ બેસવાનુ અને ભાણામાં જે પીરસાય તે બધાએ ખાવાનુ. આમ નાનપણથી જ ગહેનાને બધા શાકભાજી કઠોળ વગેરે ભાવતા થઈ ગયા. દશ વર્ષની ગહેનાને લઈ જ્યારે અમદાવાદ લગનમાં ગઈ તો બીજા બાળકોના નખરા જોઈ મને મારા સાસુની કેળવણી પર ખૂબ જ ગર્વ થયો. સંયુક્ત કુટુંબમાં ઉછરી હોવા છતાં ગહેનાને કોઈ ખોટા લાડ ન લડાવતું અને જે સંસ્કાર એનામાં હતા એ મારા માટે ગૌરવ ની વાત હતી. લગ્નમાં આવેલી બીજી મમ્મીઓની કાયમની ફરિયાદ સાંભળી “મારા મનુને તો મોળા શાક જ જોઈએ , તીખું તો એ જરાપણ ખાઈ ના શકે, દીપક તો ખાલી બટાકાનુ શાક જ ખાય, મેઘા ને તો અઠવાડિયામાં બે વાર મેક્ડોનાલ્ડના પીઝા ખાવા લઈ જવી જ પડે” આ બધું સાંભળી ને વિચાર આવ્યો ભૂલ કોની?
આ બધા બાળકો પણ ગહેનાની ઉંમરના જ હતા છતાં આજે મમ્મીઓને ફરિયાદ કરવી પડતી પણ એ વિચાર નહોતા કરી શકતા કે આનુ કારણ શું? શું પોતાની જ ભૂલ નહોતી? નાનપણથી જ એક નિયમ બનાવ્યો હોત તો કદાચ આજે આ વારો ન આવત.
નાનકડી એ ગહેના ક્યારે મોટી થઈ ગઈ એ ખબરે ના પડી અને જોત જોતામાં તો એના લગ્ન ના વિચાર મનને ઘેરી વળ્યા. સાસુ સસરાનો સાથ પુરો થયો અને ગહેનાનુ નસીબ એને ક્યાં લઈ જશે નો એક છાનો ડર મનને ખોતરી રહ્યો. ગહેનાની મરજી જાણવાનો પ્રયાસ કર્યો, કોઈ યુવક એના ધ્યાનમાં હોય, કોઈને એ ચાહતી હોય પણ એવું કાંઈ નહોતું એટલે કોઈ સારો પરિવાર, કોઈ સુપાત્ર મળે એની શોધ શરૂ થઈ.
અમે અમેરિકામાં પણ કેનેડાથી એક સારા છોકરાની વાત આવી. બન્ને પરિવાર રૂબરૂ મળ્યા. ગહેના અને મહેશ થોડો સમય ઇન્ટરનેટ થી ચેટ કરતા રહ્યા અને બન્નેની સંમતિથી આ પરિચય લગ્નના બંધનમા બંધાયો.
ઉમાના ફોટા જોતા ગહેનાની યાદ આવી અને એનુ આલ્બમ લઈ બેઠી. એના જન્મથી માંડી અત્યાર સુધીના ફોટા. પહેલા બાળકના જેટલા ફોટા હોય કદાચ બીજાના એટલા નથી હોતા. ગહેનાના દરેક મહિનાના એ બેસતા શીખી, પહેલું ડગલું ભર્યું, પહેલી વર્ષગાંઠ કંઈ કેટલાય અગણિત ફોટા. ફોટાની વણઝાર એના લગ્નના ફોટાના આલ્બમ પર આવી અટકી.
મારી નજર હાથમાં લગ્નનુ શ્રીફળ લઈ નવવધુના પાનેતરમાં ઘરના ઉંબરે ઊભેલી ગહેનાની તસવીર પર અટકી. આંખોમાં નવજીવનનો ઉમંગ અને માતા પિતાનો હાથ છોડી નવા પરિવારમાં સમાવાનો એક છાનો ડર, બન્ને ભાવ એક સાથે એના ચહેરા પર સ્થિર થઈ ગયા હતા.
દશ વર્ષ થઈ ગયા ગહેનાના લગ્નને પણ હજી જાણે હમણાં જ એને વિદાય કરી અને આજે એ પણ એક દીકરીની મા બની ગઈ. આજે એના સાસુના મોઢે જ્યારે સાંભળું છું કે તમારી ગહેના તો અમારા ઘરનુ અમોલુ ઘરેણુ છે ત્યારે બસ છાતી ગજ ગજ ફુલે છે અને એજ આશીર્વાદ હૈયેથી ઝરે છે કે દીકરી આમ જ તારા સંસારને ઉજાળતી રહેજે અને ઉમાને તારૂં પ્રતિબિંબ બનાવજે.
અસ્તુ.
શૈલા મુન્શા