વિચાર લહેરી

માધવ ગામ નો પગી, ભલભલા ચોરના પગલાં પારખે પણ આજે એના હૈયા માથી ઊંડા નિહાહા નેકરી રહ્યાં. રાત વરતની રૂપલી ની બેબાકળી ચીસો એના કાળજા પર જાણે કરવત ફેરવતી હોય એવુ લાગતું. મંગુ સામે તો એ ભડની જેમ હિંમત દાખવતો પણ રૂપલી ની ચીહ ભેગી એની છાતી ચિરાઈ જાતી. રહી રહીને એને પોતાની જાત પર ગુસ્સો આવતો. અભેસંગની બેહુદી માંગણી તો એને અડબોથ મારી જડમુળથી ઉખેડી નાખી હતી પણ દેવલા એ જ્યારે પહેલી વાર રૂપલી ની સોનલવરણી કાયા પર હાથ નાખ્યો, ત્યારે કેમ એ મંગુની વાત માની ટાઢો પડી ગયો? ત્યારે જ જો ભરબજારે દેવલાને પણ બે અડબોથ ફટકારી હોત તો કદાચ આજે આ દિ’ દેખવા વારો ન આવત.
જમીનદાર અને હવે તો પાછા રાજકારણમા સંકળાયેલા અભેસંગના આજકાલ વળતા દિ ચાલે છે એમા દેવલા નુ છિનાળુ એને સમુળગો ભોંયભેગો કરી દેત. અત્યારે માધવ પોતાને ગુનેગાર માની દિકરી થી નજર મિલાવી શકતો નહોતો. દિકરી પર હેવાનિયત વરસાવનાર નરાધમોને મોતને ઘાટ ઉતાર્યા સિવાય એના દિલમા ટાઢક થાવાની નહોતી. એ તો માંગીની કંઈ કેટલીય કાકલુદીએ એ ટાઢો પડ્યો હતો. વાત તો મંગુની સાચી હતી.
મંગુ જાણતી કે માધવ જેટલો પ્રેમાળ હતો એનાથી ય વધુ તીખા સ્વભાવનો હતો અને એમા પણ જો એની ફુલ જેવી દિકરી ની આબરૂની વાત હોય તો એને ઝાલી રાખવો કે સામાનુ માથુ ધડ પરથી ઉતારી લેતા રોકવો એ લોઢાના ચણા ચાવવા જેવી વાત હતી.
મંગુ ને દિ’રાત બસ એકજ ચિંતા હતી કે આ ભયંકર આઘાતમા થી રૂપાને બહાર કેમ કાઢવી ને લોકો મા વાત ચુંથાય એ પહેલા કોઈ ભલું ઘર ને વર જોઈ રૂપા ના હાથ પીળા કરી દેવા.
માધવને પણ એજ વાત સમજાવતી.
“માથુ વાઢતા તો વઢાઈ જાય પણ સાથે કારણ પણ લોકોની જાણમા આવી જાય. દિકરીને નરાધમો એ ચુંથી નાખી એ વાત લોકજીભે ચડે એમા સહન તો રૂપલીને જ કરવાનુ ને” બસ એ વિચારે માધવના હાથ હેઠા પડતાં.
માંગી દિવસ રાત રૂપાના પડછાયાની જેમ એની વાંહે રે’તી. ઘડીભર છોડીને એકલી ના મેલતી.
રૂપલીની વખ ઘોળવાની વાત એના હૈયામા તીક્ષ્ણ ભાલાની જેમ હરદમ ભોંકાતી રે’તી. રખેને મારી નજર ખહે ને છોડી ના કરવાનુ કરી બેહે. કાળ ચોઘડિયે છોડી કાંઈ કરી બેહે તો જે વાત ગામ આખા થી છુપાવી છે તે જગ જાહેર થાતાં કાંઈ વાર ના લાગે.
જે દાકતરણી એ રૂપાને જનમ આપ્યો હતો એને જ્યારે રૂપાને તપાસી તો એના હૈયામા થી પણ અરેરાટી નીકળી ગઈ. એ નરાધમો હેવાનિયતની હદ ઓળંગી ચૂક્યા હતા. આમ પણ રૂપા એને જનમથી વહાલી હતી. પોતાની દિકરી પર જ જાણે અત્યાચાર થયો હોય એમ એનુ હૈયું દ્રવી ગયું.
મંગુને એણે હૈયાધારણ આપીકે બસ હાલ તો તમે રૂપાની સંભાળ લ્યો. એના મનમાથી ડર અને ભય દુર કરવા પર જ ધ્યાન આપો. જે કાંઈ બની ગયું એમા એનો કોઈ દોષ નથી. એ પોતાને ગુનેગાર માને છે એ ભાવ એના દિલ મા થી દુર કરવામા એની મદદ કરો.
ઘરે આવી મંગુએ માધવને સાબદો કર્યો. હૌથી પેહેલું કામ તમે આસપાસ ના ગામમા રૂપલી માટે કોઈ મુરતિયાની તપાસ કરવાનુ કરો. વાત ચેહરાઈ જાય પહેલા રૂપલી ના લગન થઈ જાવા જોઈએ. હમણા તમારું પગીપણુ નેવે મેલો. માધવ પણ મંગુની વાત માની મુરતિયા ની શોધમા નીકળી પડ્યો.
જીવતા શબ જેવી ઘરના ખુણે પડેલી રૂપલી ને મંગુ સમય મળે કેટલુંય હમજાવતી. “દિકરા હિંમત રાખ્ય. તું તો અમારે મન અમારી મોંઘેરી મિરાત છો. તારૂં મન હાવ સોના જેવું છે, એને કાંઈ ડાઘ નથી લાગ્યો. એક ખરાબ શમણુ ગણી એને ભુલી જા, તારા બાપુ તારા હાટુ મુરતિયો હોધવા પાસેના ગામ ગયા છે અને મા અંબાની કૃપા હશે તો તારૂં લગન ઝટ નક્કી થઈ જાહે.
રૂપા ચુપચાપ માની વાત સાંભળતી રહેતી. એની આંખ્યું કોરીધાકોર દેખાતી. આંસુ પણ જાણે ખુટી પડ્યા હતા. જીભ પર જાણે સવા મણનુ તાળું લાગી ગયું હતું.
રાનીપુર સાવ નાનકડું ગામ. શહેરોની કહેવાતી પ્રગતિ થી સાવ અણજાણ. દુનિયા ભલે ૨૧મી સદીમા પહોંચી ગઈ ને મોટા મોટા શહેરોમા પરણ્યા વગર છોકરાં છોકરી સાથે રહે એને કોઈ લાંછન નહિ આધુનિક ભાષામા તો એને “Live-in relationship” કહેવાય. ગામડાના લોકને એની કોઈ ગતાગમ નહિ શહેરની જેમ ત્યાં કોઈ N G O, Social worker કે મનોચિકિત્સક ની સગવડ નહિ, કે જે રૂપા જેવી ગભરૂં પંખિણી ને બાજની જેમ પીંખી નાખનાર હેવાનો ના અત્યાચાર સામે લડવા, પોતાનુ આત્મ સન્માન જાગૃત કરવામા મદદ કરે. અહીં તો ગામડાંના અબૂધ લોકો જેમ તેમ પોતાની આબરૂ કેમ સચવાય એની પળોજણ મા જ હમેશ હોય. તેમા ગામના ઉતાર જેવા લોકો ગામના સરપંચ કે ચોવટિયા લોકોને ગામની વહુ દિકરીઓ ની છેડતી, ગંદા ઈશારા કે જાતજાતના બિભસ્ત ચાળા કરવામા કોક અનોખા રસનુ પાન થાતું હોય એવું લાગે.
આ બધાની શરીરને છિન્ન ભિન્ન કરી નાખે એવી તીક્ષ્ણ કાતિલ નજરોથી રૂપલીને બચાવવા નો એક જ ઉપાય માંગી ને માધવને સુઝતો હતો. રૂપલીના લગન. ક્યાં સુધી ગામ લોકો ને રૂપલી ની હાલતથી બેખબર રાખવા? કાશી તો મેળા ના બીજા જ દિવસે મળવા આવી હતી પણ માંગીએ રૂપલી થાકી ને સુઈ ગઈ છે એવું કાંક બહાનુ કાઢી કાશીને રવાના કરી, પણ એવા બહાના ક્યાં સુધી ટકે?
માધવ આજે પણ રોટલાનુ શિરામણ કરી ને સાથે બે રોટલાને ડુંગળી ને લીલાં મરચાં કાપડામા વિંટાળી રસ્તે પડ્યો.એના ધ્યાનમા આવ્યું કે બાજુના ગામનો શંકર હમણા થોડા વખત પહેલા જ વિધુર થયો છે.
શંકરની ખેતીવાડી સારી હતી માણસ પણ સ્વભાવે સુંવાળો હતો. એ ભલો અને એનુ કામ ભલું.એની બૈરી પાર્વતી પણ ભલી બાઈ હતી. બેઉ માણા અડધી રાતે પણ બીજાની તકલીફ મા ખડે પગે ઊભા રહેતા. શંકરે ચીકુની વાડી કરી હતી ને મીઠાં મધુરા ચીકુ ઉતરતા ને છેક મુંબૈ સુધી વેચાવા જાતા. વેપારી સહુ પહેલા એની વાડીએ પુગતા અને આગોતરા પૈહા આપી ચીકુની પેટીઓ નોંધાવી જાતા. શંકર પણ ઈમાનદારી થી કામ કરતો. વેપારીઓ ને ક્યારેય ફરિયાદ નો મોકો ના આપતો.
પારવતી ધણીને ખેતીના કામમા પુરી મદદ કરતી. ચીકુની વાડીમા ઝાડ પરથી ઉતરેલા ચીકુ પેટીમા ભરી વેપારી માટે તૈયાર રાખવા, એ બધા કામ મા શંકરની હારોહાર રે’તી. પારવતીને એક દિકરો જનમ્યો પછી ફરી સારા દા’ડા ના રહ્યા. એક જ દિકરો એટલે આંખ ના રતન જેવો. માબાપે લાડ કરવામા કોઈ કમી નહોતી રાખી. ગામમા શંકરનુ ખોરડું ખાધે પીધે સુખી ગણાતુ અને તેમાય એકનો એક દિકરો એટલે સૂરજ તો પાણી માંગતા દુધ મળે એવા લાડમા મોટો થયો હતો. કોઈ ટોકવા વાળું નહિ એટલે નાનપણથી સૂરજના તોફાને માઝા મુકી હતી. પારવતી ઘણીવાર શંકરને કહેતી “દિકરા પર જરા કડપ રાખો, અત્યારથી રોકશો નહિ તો મોટો થાતાં ઝાલ્યો નહિ ઝલાય” શંકર દર વખતે “તુ ચિંત્યા ના કર, કામ માથે પડશે એટલે હૌ હારા વાના થઈ જાહે” કહી વાત ટાળતો.
જુવાનીમા પગ મુકતા સૂરજના અપલખણ દેખાવા માંડ્યા. ભણતર કોઈ દિ કોઠે ચઢ્યું નહિ ને મનમા ખુમાર કે બાપાની વાડી ને મિલકત મારે ભાગે જ આવવાના છે તો મારે ચોપડા ફાડી હું કરવું શેં? તેમા બે વરહ પહેલા બાજુના ગામનો દેવલો અને એના મામાનો દિકરો જશલો મેળામા ભેળા થયા અને ભઈબંધી થઈ ત્યાર થી તો સૂરજ જમીન થી જાણે બે વેંત ઊંચો ચાલતો. સૂરજ નામ પણ જાણે એને જુનુ લાગતું. દેખાવડો તો હતો જ એટલે દેવલો એને સૂરજ ને બદલે સની કહી બોલાવતો અને સૂરજ ને પણ એ નામ ગમી ગયું હતું. પોતે જાણે સાચે જ “સની દેઉલ” હોય એવો વટ મારી ગામમા ફરતો.
શંકર કે પારવતી કોઈનુ ય હવે સાંભળે એ બીજા.શંકરને હવે પોતાની ભુલ સમજાતી પણ હવે નેવના પાણી મોભે ચઢી ગયા હતા.
દર સાલની જેમ જેઠ મહિનો આવતા તો ચોમાસાની શરુઆત થઈ ગઈ પણ આ વરસ કાંઇ મેહુલો હદ બહાર વરસી રહ્યો હતો. અષાઢ આવતા આવતા તો જાણે બારે મેઘ ખાંગા થયા હોય તેમ ત્રણ દહાડા થી ઝીંકાતો વરસાદ થંભવાનુ નામ નો’તો લેતો.
ખેતરે જવા નીકળેલો શંકર હારે બે રોટલા લઈને જ નીકળ્યો હતો. પારવતીને શિરામણ લઈને આવવાની ના જ પાડી હતી. આટલા ધોધમાર વરસાદમા પલળી, પારવતી માંદી પડે તો ઘર આખું ભેળાઈ જાય. બે ગાય અને બે ભેંશ ની માવજત ઉપરથી રોટલા ઘડવાથી માંડી ઘરના બધા કામ પારવતી સંભાળી લેતી.શંકરને ઘડી પણ પારવતી વગર ના ચાલતું.
શંકર હજુ તો ખેતરે પહોંચ્યો ને પાછળ હડી કાઢતો સોમો “શંકરભાઈ, શંકરભાઈ ઝટ ઘેરે હાલો, પારવતી ભાભીને એરૂ આભડ્યો છે” કરતોક ને ધસી આવ્યો.
શંકર ખેતરે જવા નીકળ્યો એટલે પારવતી ગમાણમા ગાયને નીરણ આપવા ગઈ.ભીંજાયેલા ઘાસના પુળા ઉપાડતા જાણે હાથ પર વીંછી એ ડાંખ માર્યો હોય એવી બળતરા થઈ ને લીલો કચ સાપ સરી જાતો જોયો. મોઢામા થી રાડ ફાટી ગઈ. “કોઈ સૂરજના બાપુને હાદ દ્યો, મુને એરૂ આભડ્યો છે”
નસીબે બાજુના ખોરડાનો સોમો હજી ઘરમા જ હતો, એ ને એની બૈરી સાવિત્રી
બેઉ માણા દોડી આવ્યા. સોમો હડી કાઢીને શંકરને બોલાવવા ધોડ્યો.
શંકર ઘરે આવે તે પહેલા તો ઝેર આખા શરીરમા ફેલાઈ ગયું ને પળભરમા શંકરની દુનિયા ઉજડી ગઈ.ઘરમા બાપ દિકરો જાણે સાવ અનાથ બની ગયા. ઘરને વાડી બન્ને સંભાળવા શંકર માટે દોહ્યલાં બની ગયા.
પારવતી ના મોતના સમાચાર જાણી શંકરના ફઈ જે બાળવિધવા હતા તે શંકરને દિલાસો આપવા અને ધણિયાણી વિનાનુ ઘર સાચવવા શંકર પાસે આવી રહ્યાં.
મહિનો વિત્યો ને ફઈ શંકરને સમજાવતા બોલ્યા,”પારવતી ગયાનુ દુઃખ મને પણ છે, પણ આ ઘર, તને, ને સૂરજને કોણ હાચવશે? હું તો ખર્યું પાન. કેટલા દા’ડા જીવીશ? સૂરજ તો હજી વીસીએ ય નથી પોંક્યો, ને તારે માથે ય આખી જીંદગી પડી છે માટે મારૂં માન અને કોઈ સારી છોડી જોઈ ફરી પૈણી જા”
માધવને શંકરની બૈરી ગુજરી જવાના સમાચાર મળ્યા અને ગામમા શંકરની આબરૂ એક ભલા માણહની છે એની ખબર પડતા જ એ શંકરના ઘરે ઉપડ્યો. શંકર ભલે બીજવર હતો પણ એટલો મોટો પણ નહોતો. રૂપાથી ઉમરમા અઢારેક વરસ મોટો હશે પણ ખોરડું ખાધે પીધે સુખી. વળી માધવ ને કોણ જાણે કેમ પણ ઊંડે ઊંડે એવો ભરોસો હતો કે રૂપાની આવી પરિસ્થિતીમા થૉડો ઠરેલ માણસ કદાચ એની યાતના સમજી શકશે.
શંકરને ઘરમા એક સ્ત્રીની જરૂર હતી, દહેજની નહી ને વાત નક્કી થઈ ગઈ.
દેવ ઊઠી અગિયારશના લગન લેવાયા.રૂપાને મન મા બાપુ જે કરે તે એના ભલા માટે જ.રૂપલી માટે જીવન જ જાણે અટકી ગયું હતુ. જ્યાં માબાપુ કહે ત્યાં પરણવા એ તૈયાર હતી. મંગુ એ વાત જરાય બહાર પડવા ના દીધી. ઘર મેળે તૈયારી કરી લીધી.આ રીતે છોડી પૈણાવી પડશે એવી તો બિચારી ને શમણા મા ય કલ્પના નહોતી. બસ મનમા એક જ ફડક રહેતી કે બધું હેમખેમ પાર પડી જાય.
ગામ લોક કાંઈ જાણે સમજે તે પહેલા તો અગિયારશે માધવને આંગણે ઢોલ વાગવા માંડ્યા ને નાનો સરીખો મંડપ ભાઈઓ એ ભેળા મળી ઊભો કરી દીધો.
ગોરજ ટાણે જાન આંગણે આવીને ઊભી. વરને જોઈ ગામમા ચણભણ શરૂ થઇ ગઈ. અરે! આ તો બાજુના ગામનો શંકર છે. એની તો બૈરી બે મહિના પહેલા જ મરી ગઈ અને માધવને પણ ગામમા કોઈ ના મળ્યું તે બીજવરને પોતાની રૂપ રૂપના અંબાર સમી દિકરી સોંપી રહ્યો છે? કોઈ તો વળિ નિંરાત નો શ્વાસ લઈ બોલ્યું જે થયું તે સારૂં જ થયું. “મુવા આ રૂપલીનુ રૂપ જોઈ ગામના ગૈઢાં પણ લાળ ટપકાવતાં હતા, ને જુવાનિયા પોતાના કામધામ ભુલી સાકર પર કીડી ઉભરાય તેમ રૂપલી ના ઘરની આસપાસ ઉભરાતા રહેતા. નખ્ખોદિયાઓ ને કાંઈ કામ જ નહોતું સુઝતું”
ગામલોક વાત કરતાં રહ્યાને રૂપાનુ કન્યાદાન થઈ ગયું. એક ઉગતી કળી ખીલે તે પહેલા જ કરમાઈ ગઈ.જીવતરના કેટલાય ઓરતા અંતરમા જ ગોપાવી રૂપા ને લઈ શંકરની જાન વિદાય થઈ.

મંગુ, માધવ ને રૂપાના ભાઈઓ આંસુ નીતરતી આંખે રૂપા ને નજરો થી દુર જતી જોઈ રહ્યા ને આબરૂભેર દિકરીને વિદાય કર્યાનો શ્વાસ લઈ રહ્યાં