વિચાર લહેરી

સવારનો સમય હતો, પુનિત દુકાને જવા નીકળી ગયો હતો. રોજ બાર વાગે દુકાનેથી માણસ જમવાનુ ટીફિન લેવા આવે. આ નિત્ય ક્રમ હતો. રીમા જેવો પુનિત જાય કે સહેજ વાર ચા ની ચુસકી લેતાં છાપા પર નજર ફેરવી લે ને પછી રોજિંદા કામે વળગે. એક ની એક દિકરી નેહા કોમ્પ્યુટર એન્જિનિયર બનવા બેંગલોર ભણવા ગઈ હતી એટલે ઘરમાં બે જણ, રીમા ને પુનિત. પહેલા તો રીમા પણ નિયમિત દુકાને જતી પણ છેલ્લા થોડા સમયથી કમરના દુખાવાના કારણે રીમા એ દુકાને જવાનુ બંધ કર્યું હતું.
ઘણા વર્ષો એણે પુનિતને કામમાં સાથ આપ્યો હતો. નાનકડી નેહાને લઈ દુકાને જતી, જેથી નેહા અને કામ બન્નેનું ધ્યાન રાખી શકાય અને નેહા જ્યારથી સ્કૂલે જવા માંડી એટલે નેહાના સ્કૂલના સમય દરમ્યાન જઈ આવતી. પુનિત અને રીમાના જીવનનુ એક જ ધ્યેય હતું, નેહાને સારામાં સારું ભણતર મળે અને એની ઈચ્છા મુજબ આગળ અભ્યાસ કરી મમ્મી પપ્પાનુ નામ રોશન કરે. વર્ષોની મહેનત રંગ લાવી હતી, પુનિતનો રેફ્રિજરેટરનો શો રૂમ ધમધોકાર ચાલતો હતો. ખુદની ગાડી અને એક મોટી વેન રેફ્રિજરટર ઘરાકોને ત્યાં પહોંચાડવા અને ચાર માણસો દુકાન અને માલ પહોંચાડવા રાખ્યા હતા, એટલે રીમાની તબિયતને ધ્યાનમાં રાખી પુનિતે જ એને ઘરે આરામ કરવાનુ કહ્યું હતું
આજે રીમાનુ ચિત્ત કોઈ કામમાં ચોંટતુ નહોતું. હાથ કામ તો કરી રહ્યાં હતા રોજની આદત મુજબ, પણ નજર ફરી ફરીને મોબાઈલ ફોન પર જતી ને ઘડિયાળના કાંટા પર. પણ સમય જાણે સ્થિર થઈ ગયો હોય એવું એને લાગતું. આજે નેહાનુ પરિણામ આવવાનુ હતું. સ્વભાવિક જ મમ્મી પપ્પાની અધિરાઈને ઉત્તેજના સમજતી નેહાએ ખાસ બેંગલોરથી ફોન કરી જણાવ્યું હતું “મમ્મા મારૂં પરિણામ બપોરે બાર પછી અમને કોમ્પ્યુટર પર જોવા મળશે માટે સવારથી મને પાંચ પાંચ મિનીટે ફોન ના કરતી. જેવી મને ખબર પડશે કે તરત હું પપ્પાને અને તને ફોન કરી દઈશ.”
નેહા ભણવામાં ઘણી હોશિયાર હતી એટલે જ તો એન્જિનીયરીંગની ફાઈનલ પરિક્ષાનુ પરિણામ આવ્યાં પહેલા જ એને બેંગલોરમાં કોમ્પ્યુટર કંપનીમાં નોકરી મળી ગઈ હતી. અત્યારે ત્રણ મહિના એને તાલીમ સાથે પગાર મળવાનો હતો પણ જેવું પરિણામ આવી જાય પછી કોમ્પ્યુટર એન્જીનિયર તરીકે એના પગારનુ ધોરણ વધી જવાનુ હતું.
અચાનક ફોન ની ઘંટડી રણકી ને રીમાએ ફોન કાને ધર્યો. પુનિતનો ઉમંગથી છલકતો અવાજ એના કાને પડ્યો.”રીમા, રીમા આપણી નેહા એન્જીનિયર બની ગઈ, યુનિવર્સીટીના પહેલા પચાસ વિધ્યાર્થીમાં એનુ નામ છે તું વાત કર, નેહા એ કોન્ફરન્સ કોલ જોડ્યો છે, હું આજે બહુ જ ખુશ છું. મારી દિકરી એ મારું નામ ઉજાળ્યું.” રીમાની આંખમાં હરખના આંસુ આવી ગયા. “નેહા બેટા બસ આમ જ હમેશ જીવનના દરેક ક્ષેત્રે આગળ વધતી રહે, અને ભગવાન તારી બધી મનોકામના પુરી કરે. વચ્ચે જ પુનિતનો ટહુકો સંભળાયો, નેહા બેટા હું ને તારી મમ્મી શનિવાર સવારની ફ્લાઈટમાં બેંગલોર આવીએ છીએ. તને મળી તારી સિધ્ધિ સાથે ઉજવશું. તારા મિત્રોને પણ એમા શામેલ કરશું. શનિવારની સાંજે એક મોટી પાર્ટી અને રવિવારની સવાર આપણી. બસ સાંજે અમે પાછાં મુંબઈ આવી જઈશું”
ફોન મુકતાં જ રીમા ભુતકાળની યાદોમાં ખોવાઈ ગઈ, પચીસ વર્ષ પહેલાની રીમા બની ગઈ. એ દિવસ એની જિંદગીનો સુવર્ણ દિવસ હતો, જ્યારે છ અઠવાડિયાની નેહાને એમણે અનાથાશ્રમમાં થી દત્તક લીધી હતી.
લગ્ન જીવનના ૧૦ વર્ષ પછી પણ રીમાની મા બનવાની ઉમ્મીદ પુરી ન થઈ ત્યારે જીવનમાં બાળકની કમી મહેસુસ થવા માંડી. ડોક્ટર, વૈદ, દેશી નુસ્ખાં, જેણે જે કહ્યું તે બધું અજમાવી જોયું. કાંઈ પરિણામ ના આવ્યું ત્યારે રીમાના મનમાં બાળક દત્તક લેવાનો વિચાર આવ્યો, પુનિતને વાત કરી તો એણે સાફ ઈન્કાર કરી દીધો. કોઈ અજાણ્યા બાળકને કેવી રીતે પોતાનુ માની શકાય? તારે બાળક દત્તક જ લેવું હોય તો આપણા ભાઈ બહેન કે કોઈ સગાનુ બાળક લઈએ, પણ રીમા એ માટે તૈયાર નહોતી. જો મમતા વરસાવવી હોય તો કોઈ અનાથ બાળક કેમ નહિ? જે માતા પિતાના સુખથી હમેશ વંચિત રહી જાય છે એ બાળકના માતા પિતા કેમ ના બની શકીએ? આમ ને આમ રકઝકમાં એક વરસ પસાર થઈ ગયું.
રીમાની ઉદાસી દિન પ્રતિ દિન વધતી ગઈ. રીમા જાણે ઉદાસીના પહાડ નીચે દબાતી રહી, બોલવાનુ ઓછું થઈ ગયું, ફક્ત રસોઈ કરી પુનિતને જમાડવાનુ કામ યંત્રવત કરી એ સુનમુન બારી બહાર જોતી રહેતી. પુનિતથી રીમાની આ દશા નહોતી જોવાતી. રીમા એક દિવસ અભાનપણે બોલી ગઈ, “પુનિત કાં તો હું જીવ આપી દઈશ, કાં તો ઘર છોડી ચાલી જઈશ. આવી સુનકાર જિંદગી મને મંજૂર નથી.”
છેવટે રીમાના સંતોષ ખાતર પુનિત અનાથાશ્રમની મુલાકાત લેવા તૈયાર થયો. રીમાની ઈચ્છા દિકરી દત્તક લેવાની હતી પણ પુનિતને કહેતા ડરતી હતી, રખે ને પુનિત વિચાર સાવ માંડી વાળે તો!
અનાથાશ્રમમાં સહુથી નાનુ બાળક એક છોકરી હતી, ફક્ત છ અઠવાડિયાની. એ નાનકડી બાળકી ને જોતાં પુનિતના મનમા શું ભાવ જાગ્યો એ ભગવાન જાણે, પણ તરત જ રીમા તરફ ફરી એ બોલ્યો “રીમા આપણે આ દિકરી દત્તક લઈએ તો?” રીમાને તો ભગવાન સદેહે મળ્યા જેટલો આનંદ થયો. પુનિતનુ મન બદલાય તે પહેલાં જ રીમા એ ખુશખુશાલ ચહેરે હા પાડી અને નેહા એમના જીવનમાં આવી.
રીમાએ ફક્ત નેહાને જનમ ન આપ્યો પણ છ અઠવાડિયાનુ બાળક એટલે બાળકના બળોતિયાં બદલવા થી રાતના ઉજાગરા એ બધાં જ અનુભવોમાં થી એ પસાર થઈ. વધુ આનંદ ની વાત એ હતી કે રીમાની ધારણા બહાર પુનિત નેહાને નિજ જીવનમાં આવકારતો ગયો. નેહા નામ પણ પુનિતની પસંદગી હતી. રાતે કેટલીય વાર ઊઠી પુનિત જોતો કે નેહા એ બળોતિયું ભીનુ નથી કર્યું ને, એનુ ઓઢવાનુ ખસી તો નથી ગયું ને.
જેમ જેમ નેહા મોટી થતી ગઈ મમ્મીની લાડકી તો હતી જ, પણ પપ્પાની લાડકી વધુ બનતી ગઈ. એનો વિકાસ એની ભણવાની ધગશ જોઈ જ્યારે વધુ અભ્યાસ માટે બેંગલોરની યુનિર્વસીટિમાં એડમિશન મળ્યું તો રીમાની ઈચ્છા નેહાને દુર કરવાની ઓછી હતી પણ પુનિતે જ એને સમજાવી “રીમા આજે તો છોકરીઓ ભણવા વિદેશ જાય છે તો નેહા તો ભારતમાં જ છે, જ્યારે તને મન થાય તો બે કલાકમાં તું એની પાસે, માટે ચિંતા કર્યાં વગર એને જવા દે. નેહા જીવનમાં આગળ વધે એનાથી વિશેષ આપણને શું જોઈએ?”
આજે નેહાનુ પરિણામ આવ્યું, પોતાની સિધ્ધિથી મમ્મી પપ્પાનુ નામ, મસ્તક ગર્વથી ઉન્નત કર્યું, હરખ ઘેલી રીમાને એ દિવસ યાદ આવી ગયો જ્યારે પુનિત પોતાના હાથમાં છ અઠવાડિયાની બાળકી લઈ ઘરના દરવાજે ઊભો હતો ને, હાથમાં આરતીની થાળી લઈ રીમા એમની દિકરી ને આવકારતી હતી.

(સત્ય ઘટના પર આધારિત)

શૈલા મુન્શા. તા૦૨/૨૩/૨૦૧૩

મીકેલ જ્યારે ક્લાસમા નવો હતો ત્યારે થોડું શરમાતો અને બધા સાથે જલ્દી ભળી નહોતો જતો., પણ ક્લાસના નિયમો પાળવામા એક નંબર. આટલા વર્ષોમા મેં એના જેવો ડાહ્યો છોકરો જોયો નથી. કોઈપણ વાત એને બે વાર કહેવી ના પડે. સરસ રીતભાત અને મીઠા હાસ્ય વડે એ કોઈનુ પણ દિલ પલકવાર મા જીતી લે.
હમણા ક્લાસમા અમે બાળકો ને રંગો ની ઓળખાણ કરાવીએ છીએ. લાલ પીળો વાદળી લીલો વગેરે અને એ માટે સરસ મજાના ગીતોની ડીવીડી અમારી પાસે છે. એમા એક ઈંન્દ્રધનુષ દેખાય અને સાથે ઈંન્દ્રધનુષ ના રંગના ક્રમ પ્રમાણે લાલ કેસરી પીળો વગેરે રંગ આવતાં જાય અને સરસ રાગમા ગીત ગવાતું જાય. લગભગ રોજ સવારે અમે આ ડીવીડી બાળકો ને બતાડીએ.
અહીં વાત મારે બાળકો ની કલ્પનાશક્તિ ની કરવી છે. બધા બાળકો સાથે જ આ ડીવીડી જોતા હોય છે પણ મીકેલ ની કલ્પનાશક્તિએ ક્યાંનો તાળો ક્યાં મેળવ્યો એ અમારા માટે આનંદ અને અજાયબપણા ની લાગણી હતી.
સવારનો ક્લાસનો નિત્ય ક્રમ પતાવી બાળકોને અમે કાફેટેરિઆ મા જમવા લઈ જતા હતા ત્યાં “water fountain” જોઈ મીકેલને તરસ લાગી ગઈ અને મને કહેવા માંડ્યો”મીસ મુન્શા પાણી પીવું છે” જેવી હું એને વોટર ફાઉન્ટન પાસે લઈ ગઈ અને પાણી ચાલુ કર્યું કે મીકેલ બોલી પડ્યો “rainbow Ms Munshaw, its a rainbow”
એ બાળમાનસ મા ઈંન્દ્રધનુ નાઅર્ધ ગોળાકાર આકારની છાપ એવી જડાઈ ગઈ હતી કે જ્યારે પાણી ના ફુવારામા થી અર્ધ ગોળાકાર આકારમા પાણી ની ધાર થઈ કે મીકેલ ને ક્લાસમા થોડીવાર પહેલા જોયેલ ઇંન્દ્રધનુષ યાદ આવી ગયું.
બાળમાનસ અને એમની કલ્પનાશક્તિ ક્યાં થી ક્યાં પહોંચી જતી હોય છે એના અનુભવો અમને હમેશ થતાં હોય છે અને સાથે એક આત્મસંતોષ ની લાગણી પણ થતી હોય છે કે એમની આ કલ્પનાશક્તિ સપ્ત રંગે રંગાય અને એને જીવન રંગસભર બને એમા થોડોઘણો પણ મારો પ્રયાસ હોય છે.
બસ આમજ આ ભુલકાંઓની દુનિયા હસતી રમતી રહે અને એ નિર્દોષ બાળપણ મારામા પણ હમેશ જીવતું રહે.

અસ્તુ.

શૈલા મુન્શા. તા. ૦૧/૨૮/૨૦૧૩

વેલેન્ટીનો અને મીકેલ લગભગ સાથે જ સ્કુલમા આવ્યા. મીકેલ વેલેન્ટીનો કરતાં બે મહિના મોટો એટલે એ બે મહિના પહેલા આવ્યો. જેવા ત્રણ વર્ષ પુરાં થયા કે એ સ્કુલમા આવવા માંડ્યો. અમારા ક્લાસમા ત્રણ વર્ષે બાળક આવવાનુ શરૂ કરે અને જલ્દી બધા સાથે ભળી ના જાય. થોડો સમય લાગે પણ મીકેલ આવ્યો ત્યારથી જ એટલો ડાહ્યો લાગ્યો. એક બે દિવસ મમ્મી મુકવા આવી ત્યારે થોડું રડ્યો પણ જેવી મમ્મી ગઈ કે થોડીવારમા ક્લાસની પ્રવૃતિ મા ભાગ લેવા માંડ્યો.
અમારા બાળકોને બસ સેવા મફતમા મળે અને જેવું બાળક દાખલ થાય કે અઠવાડિયામા એનુ નામ બસ લિસ્ટમા આવી જાય અને ઘરે થી સ્કુલ અને સ્કુલ થી ઘર બાળક એ બસમા આવી શકે. મીકેલ પણ સ્કુલ બસ મા આવવા માંડ્યો. ત્રણ વર્ષના બાળક માટે સવારના ૭.૩૦થી બપોરના ૩.૦૦ વાગ્યા સુધીનો સમય ઘણો લાંબો સમય કહેવાય. ખાસ કરીને શરૂઆતમા એક વાગ્યા સુધીમા તો એ બાળકો થાકી જાય. એટલે આ બાળકોને અમે લગભગ એ સમયે સુવાડી દઈએ. કલાકની ઊંઘ મળી જાય એટલે ઘરે જતા પહેલા થોડા સ્વસ્થ બને.બપોરના અમે એમને જ્યુસ ને કુકી કે પોપકોર્ન એવો કાંઈક હળવો નાસ્તો આપીએ ને બાળગીતો ની ગમતા કાર્ટુનો ની મુવી ચાલુ કરીએ. બાળકો હસતાં રમતા ઘરે જાય.
મીકેલ ને સુવાડવા લઈ જઈએ એટલે રોજ એક સવાલ પુછે “મુન્શા બસ?” (એટલે કે બસ કેટલા વાગે આવશે?) અને હું રોજ મારી ત્રણ આંગળી બતાડી જવાબ આપું કે ત્રણ વાગે. જવાબ સાંભળતા ની સાથે ખીલખીલાટ હસીને પોતાની નાનકડી ત્રણ આંગળી બતાવી બોલે “ત્રણ વાગે” ને એક મીનિટ મા જરા થાબડતાંની સાથે ઊંઘી જાય એવી ધરપત સાથે કે બસ આવશે અને એ મમ્મી પાસે પહોંચી જશે.
ઊંઘતા મીકેલ ના મોઢા પર એ હાસ્ય જાણે સ્થિર થઈ જાય અને એવું લાગે કે એની એ નાનકડી નિર્દોષ આંખોમા એને મા જાણે થાબડીને સુવાડાતી હશે એવું લાગતું હશે. મોટાભાગે મારો હાથ ત્યારે એના હાથમા હોય અને સલામતી નો અહેસાસ એના ચહેરા પર.
બાળકોની દુનિયા કેટલી નિરાળી છે. બાળકો ને જ્યાં પ્રેમ મળે ત્યાં એ કેટલી સહજતા ને કેટલી સલામતી ની લાગણી અનુભવતા હોય છે.
મીકેલ ની પ્રગતિ ના પ્રસંગો વારંવાર વાંચવા મળશે. બસ થોડી ધીરજ!

(મારી દિકરી શ્વેતાનો આજે જન્મ દિવસ અને એની દિકરી ઈશાની આવતા મહિને ત્રણ વર્ષની થશે. મારા સ્કુલના બાળકો ના તોફાનો ને નિર્દોષ હાસ્ય મસ્તી મા મને ઈશાની જાણે મારી પાસે છે અને એનુ બચપણ દુર રહીને પણ હું અનુભવી રહી છું એવું લાગે છે.)

શૈલા મુન્શા. તા. ૦૧/૨૦/૨૦૧૩

જે વિદાય થઈ ગયું,
એને આપણે ઈતિહાસ કહીએ છીએ.

સર્જન થઈ ને જે ગયું,
એને આપણે વિસર્જન કહીએ છીએ.

અરે! આ જગમા રહીને,
ગર્વ થાય એને મિથ્યાભિમાન કહીએ છીએ.

જે મળ્યું એને મહાલ કર,
જે નથી તારૂં, ન રહ્યું કદી તારૂં, તે દિલથી વિદાય કર.

જો વિદાય થી આંખ ભરી આવે,
તો સમજ, જે જાય તેને દિલનુ દર્દ કહીએ છીએ.

કાવ્ય ના રચનાકાર-પ્રશાન્ત મુન્શા. તા. ૦૧/૧૩/૨૦૧૩

રમતિયાળ અને સોનેરી ઝુલ્ફાવાળા વેલેન્ટીનો ને તો હવે આપ સહુ સારી રીતે ઓળખી ગયા હશો. ક્યારેક હસીને ક્યારેક જીદ કરીને તો ક્યારેક ભેંકડો તાણીને પોતાની વાત મનાવવામા એ પાવરધો છે. એટલો તો મીઠડો છે કે એની સાથે સખત હાથે કામ લેવું મુશ્કેલ છે.
હમણા નાતાલની પંદર દિવસની રજા પછી એ સ્કુલમા આવ્યો તો જાણે મોટો થઈ ગયો હોય એવું લાગ્યું.થોડો શાંત અને વધુ સમજણો થઈ ગયો હોય એવું લાગ્યું. સવારના નાસ્તો અમે બધા બાળકો સાથે ક્લાસમા જ કરતા હોઈએ છીએ. બધાને નાસ્તાના ટેબલ પર બેસાડી મે સિરીયલ ને દુધ ના કાર્ટન બધાને એક પછી એક આપવા માંડ્યા. જેવું મે સિરીયલને દુધ વેલેન્ટીનો ની સામે મુકયું તરત એ બોલ્યો “thank you” હું ને મીસ બર્ક એની સામે જોતાં જ રહી ગયા. આજ પહેલા ક્યારેય અમે એના મોઢે આ શબ્દો સાંભળ્યા નહોતા. થોડીવાર પછી મે પુછ્યું વેલેન્ટીનો તારે સફરજન જોઈએ છીએ તો કહે “no thank you” કહેવાની રીત એટલી મીઠી મધુરી હતી કે મારાથી ઊભા થઈને એને બાથમા લેવા સિવાય રહેવાયું નહિ.
સારી રીતભાતના આ શબ્દો અમે હમેશ બોલતા હોઈએ અને ઘરમા પણ માબાપ આ શબ્દો બાળકોને બોલતા શીખવતાં હોય કારણ અમેરિકા ની સંસ્કૃતિમા દરેક વસ્તુ નો આભાર બોલીને દર્શાવાનો રિવાજ છે. રોજબરોજના વ્યવહારમા પણ પતિ પત્નિ કે ભાઈબહેન કે બાળકો કેસહ કાર્યકરો નજીવી બાબતમા પણ “thank you, welcome” વગેરે શબ્દો બોલતા હોય છે પણ વેલેન્ટીનો ના મોઢે પહેલી વાર એ શબ્દો સાંભળી જેમ એક મા ને પોતાનુ બાળક પહેલી વાર કાંઈ પણ કરે અને જેવો આનંદ થાય એવા આનંદનો અનુભવ મને થયો.
આમ પણ સ્કુલ ના આ નાના ભુલકાંઓ મારે મન મારા બાળકો જેવા જ છે. એનુ એક કારણ એ પણ છે કે આ બાળકો માની ગોદ છોડી પહેલીવાર કોઈ બીજી દુનિયામા આવ્યા હોય અને અમે અમારૂં નામ ભલે ગમે તેટલી વાર શીખવાડીએ પણ એમના મોઢામાં થી મમ્મી શબ્દ જ નીકળે.
વેલેન્ટીનો મને મમ્મી કહે ને હું એને સુધારૂં કે મમ્મી નહિ મીસ મુન્શા કહેવાનુ, પણ એ ભાઈ તો દોડતાં દોડતાં આવી ને બુમ મારે મમ્મી, મમ્મી. પછી જ્યારે એને પુછીએ કે મારૂં નામ શું છે તો હસીને કહે મીસ મુન્શા, પણ મિયાં પાછા ઠેર ના ઠેર.
આ બાળકો ની આવી નાની નાની વાતો ને એક મીઠું હાસ્ય દિવસ ને મધુરતાથી ભરી દે છે.

શૈલા મુન્શા. તા.૦૧/૧૦/૨૦૧૩

સરી જતી રેતી ને સરી જતી ક્ષણ,
લાખ કરો જતન, ના ઝીલાય કદી.

જન્મ્યુ તે જાય ને ખીલ્યું તે કરમાય,
લાખ કરો જતન, ના બદલાય કદી.

કાળ ન આંબે કદી, ઉમ્મીદ પર જીવાય,
લાખ કરો જતન, મોતની ક્ષણ ના ઠેલાય કદી.

એક જાય ને બીજું આવે, ના થંભે વહેવાર જગનો,
રહો તૈયાર મનથી સદા, તો શું કપરી છે વિદાય કદી?

ક્યાંક વિસર્જન ને ક્યાંક સર્જન અવિરત રહે સદા,
મનાવો વિદાયનો ઉત્સવ મનભર, તો શું રહે ગમ કદી?

શૈલા મુન્શા તા. ૧૨/૨૮/૨૦૧૨

લાવે ખુશાલી હર ચહેરા પર,
તહેવારોની દુનિયા નિરાળી.

ઊડે પતંગ, ને ઊંધિયા મઠાનું જમણ;
તહેવારોની દુનિયા નિરાળી.

નવેલી દુલ્હન રમે રંગ ગુલાલ,
તહેવારોની દુનિયા નિરાળી.

ભાઈને કલાઈ રક્ષા, થાય જતન બેનીના;
તહેવારોની દુનિયા નિરાળી.

ગણપતિ બાપ્પા મોરિયાનો ગુંજે નાદ;
તહેવારોની દુનિયા નિરાળી.

ગરબે ઘુમતી નાર, ને દાંડિયાની રમઝટ;
તહેવારોની દુનિયા નિરાળી.

ઘર ઘર પ્રગટે દિવડા, નવ વર્ષનું હો સ્વાગત;
તહેવારો ની દુનિયા નિરાળી.

જીવન ઝગમગે સહુનું, થાય જન કલ્યાણ,
તહેવારોની દુનિયા નિરાળી,
ભાઈ તહેવારોની દુનિયા નિરાળી.

શૈલા મુન્શા. તા. ૧૧/૧૮/૨૦૧૨

વેલેન્ટીનો ની ઓળખાણ મે તમને કરાવી છે.સરસ મજાનો પરાણે વહાલ ઉપજે એવો.જેમ ભાઈ ક્લાસમા જુના થવા માંડ્યા, મતલબ કે એને સ્કુલમા દાખલ થયે થોડા મહિના થયા અને ભાઈ નો અસલી રંગ દેખાવા માંડ્યો.
વાત એમ બની કે જેમ મે આગળ પણ જણાવ્યું હતું તેમ વેલેન્ટીનો ને જોતા જ બધાને વહાલ ઉપજે એવો સરસ ગોરો ને ગઠિયો બાળક, એટલે અમે જ નહિ પણ જતાં આવતાં બધા જ શિક્ષકો એને વહાલ કરે. આવ્યો ત્યારે માંડ ત્રણ વર્ષનો એટલે બીજા બાળકો ની સરખામણી મા નાનો પણ લાગે.ઘરમા પણ નાનો ભાઈ એટલે મા પણ કદાચ વધારે લાડ લડાવતી હશે એટલે ક્લાસમા એની જીદ વધવા માંડી. એનુ ધાર્યું ના થાય તો ખુણામા ભરાઈ જાય અને એને બોલાવવાની કોશિશ કરીએ તો ભાઈ જોરથી ભેંકડો તાણે. ઊભો કરવા જઈએ તો પગ વાળી દે. આટલા નાના બાળકને તમે બીજું શું કરી શકો?
ઘણી વસ્તુ બાળકો એકબીજા ના અનુકરણે શીખતા હોય છે અને તોફાન તો જરૂર બીજાનુ જોઈ અનુકરણ કરતા હોય છે. વેલેન્ટીનો પણ જ્યારે ટેબલ નીચે ભરાવા માંડ્યો,ક્લાસમા બધા જ્યારે કલર કરતા હોય ત્યારે કલર કરવાને બદલે ક્રેયોન ના ટુકડા કરવા માંડ્યો અને એને રોકવાની કોશિશ કરીએ તો રડીને પોતાની જીદ પુરી કરવા માંડ્યો ત્યારે અમારે એને ક્લાસના નિયમો સમજાવવા એની મા ની મદદ લેવી પડી.
અમેરિકામા બધી જ વાત મા “counseling” નુ જબરું તુત છે. અહીં વાતવાતમા લોકો એકબીજા પર દાવો ઠોકી દેતા હોય છે એટલે કોઈ પોતા પર કોઈ જવાબદારી લેવા તૈયાર નથી.
અમેરિકા મા બાળક જન્મે ત્યારથી એના જાતજાતના ટેસ્ટ થતા હોય છે, અને ટેસ્ટના પરિણામ પ્રમાણે બાળક તંદુરસ્ત છે કે કઈ ખામી છે અને એનો ઉપાય શું તે નક્કી થતું હોય. અમારા ક્લાસમા બાળક જ્યારે ત્રણ વર્ષનુ થાય ને દાખલ થાય ત્યારે એ સામાન્ય પણ હોઈ શકે અથવા મંદ-બુધ્ધિ પણ હોઈ શકે.વેલેન્ટીનો જેવા બાળકમા કદાચ બીજી કોઈ ખામી ન હોય પણ વધુ પડતા લાડ નુ પરિણામ પણ હોઈ શકે, માટે જ મા-બાપને સ્કુલમા બોલાવી શિક્ષક અને સ્કુલ ના કાઉન્સિલર ભેગા થઈ સમસ્યા નો હલ લાવવાનો પ્રયત્ન કરે.
મારા મતે અને કદાચ મારી અડધી જીંદગી મે ભારતમા શિક્ષીકા તરીકે કામ કર્યું છે એટલે મારો અભિપ્રાય ઘણી વાર આ બાબતમા જુદો પડતો હોય છે. મારા મતે બાળકને અમુક નિયમ અને શિસ્તનુ પાલન કરવાની ટેવ ઘર થી શરૂ થવી જોઈએ અને સ્કુલમા જ્યારે એ શિસ્ત બાળકને શીખવાડવા મા આવે તો મા-બાપે એમા આડખીલી રૂપ ના થવું જોઈએ.
અમારા સારા નસીબે વેલેન્ટીનો ની મા ઘણી સમજુ નીવડી અને પુરો સાથ સહકાર આપવાની તૈયારી બતાવી, ને ઘરમા પણ એ શિસ્ત જાળવવાની ખાત્રી આપી.
બાકી વેલેન્ટિનો જેવા બાળક સાથે કડક થવું જ અઘરૂં છે. ગમે તેટલું તોફાન કર્યું હોય પણ તમારી સામે જોઈ એવું મીઠડું હસી પડે કે તમારો ગુસ્સો બરફની જેમ પીગળી જાય ને એને વહાલ કરવાનુ મન થઈ જાય. દુનિયા ના બધા બાળકો મા આ ખુબી છે.બાળકના એ નિર્દોષ હાસ્યમા ભલભલા દુઃખ હરણ કરવાનુ અમોઘ શસ્ત્ર છે.

અસ્તુ.

શૈલા મુન્શા. તા ૧૨/૧૩/૨૦૧૨

માનવી તો ઘણુ ય ઈચ્છે આંબવા સૂરજ,
ભૂલે, જ્યાં એક ડગલું આગળ રહે કુદરત.

નજર સામે દેખાય નભ ને ધરતી એકાકાર,
ન મળે કદી, ભ્રમ નજર નો સરજાવે કુદરત.

કરી ભેગાં તણખલાં બનાવે નિજ માળો પંખી,
આંધી ના એક સપાટે તણખલાં વિખરાવે કુદરત.

ઊભો સુકાની ઝાલીને સઢ, કિનારો નજર સામે,
ડુબી એ નાવ, ક્ષણમા લાવે સુનામી એ કુદરત.

માનવી તો ઘણુ ય ઈચ્છે આંબવા સૂરજ,
ભૂલે, જ્યાં એક ડગલું આગળ રહે કુદરત.

શૈલા મુન્શા. તા ૧૦/૨૧/૨૦૧૨.

ત્રણ વર્ષનો વેલેન્ટીનો આમ તો ગયા વર્ષના અંતમા મારા ક્લાસમા આવ્યો. ગોરો મજાનો અને રેશમી સોનેરી ઝુલ્ફા વાળો.પરાણે વહાલ કરવાનુ મન થાય એવો. થોડું થોડું બોલતા શીખ્યો હતો. મા ની ગોદ છોડી પહેલીવાર અજાણ્યા બાળકો ને સ્કુલ ના વાતાવરણ મા આવ્યો હતો. પહેલે દિવસે જ રડ્યો નહિ પણ જરા ડઘાયેલો રહ્યો. ધીરે ધીરે બધા સાથે હળવા ભળવા માંડ્યો.
વાચા ઉઘડી અને બધી પ્રવૃતિ મા ભાગ લેવા માંડ્યો. રમતનુ મેદાન એની પ્રિય જગ્યા. એકવાર ત્યાં ગયા કે એને પાછો લાવવો મુશ્કેલ. મીસ બર્ક(ટીચર) ઊંચી ને હાડપાડ. ગલુડિયાની જેમ એને બગલમા ઘાલી અંદર લઈ આવે.
ઓક્ટોબર મહિનો આવ્યો અને વાતાવરણ મા થોડો ફરક પડવા માંડ્યો. ક્યારેક વહેલી સવારે થોડી ઠંડી નો અનુભવ થાય. વેલેન્ટીનો ની મા એને જાત જાત ના સરસ મજાના સ્વેટર રોજ પહેરાવે.
આજે સવારે જ્યારે વેલેન્ટીનો સ્કુલમા આવ્યો ત્યારે એના સ્વેટર પર એક ટ્રેન ના એંજીન નુ ચિત્ર હતું
બસમા થી જેવો બહાર આવ્યો અને અમે ક્લાસ તરફ જતા હતા અને પોતાના સ્વેટર તરફ આંગળી કરી થોમસ થોમસ કહેવા માંડ્યો.
પહેલા તો મને સમજ જ ના પડી કે એ કહેવા શું માગે છે.પ્ણ જ્યારે ધ્યાન થી એના સ્વેટર પર જોયું ત્યારે મને ખ્યાલ આવ્યો કે એ થોમસ આલ્વા એડિસન ની વાત કરે છે જેણે એંજીન ની શોધ કરી.
એની મમ્મી જરૂર એને રાતના સુતી વખતે નાની ફોટાવાળી વાર્તાની ચોપડી વાંચી સંભળાવતી હશે અને વેલેન્ટીનો એટલો હોશિયાર છે કે એના બાળ મગજ મા એ વાત યાદ રહી ગઈ હશે અને એંન્જીન વાળું સ્વેટર જોઈ એને થોમસ આલ્વા એડિસન યાદ આવી ગયો.
અમેરિકા મા મેં જોયું છે કે માબાપ જાણે બાળક જન્મતા ની સાથે જ એને રાતે કાંઈ ને કાંઈ સરસ વાંચી સંભળાવે ને બાળક ની યાદશક્તિ વિકસવામા એ ખુબ મદદરૂપ થાય.
ભલે બાળક માનસિક રીતે પુરો વિકસિત નાહોય તો પણ એ બાળકો સાથે વાત કરવાથી એમને એક ની એક વસ્તુ રોજ કરાવવાથી એમની માનસિક પરિસ્થિતી મા જરૂર સુધારો થાય છે, અને મને એ વાત નો ખુબ આનંદ છે કે હું આવા બાળકો સાથે કામ કરી એમને મદદરૂપ થવા મારાથી બનતો પ્રયત્ન કરૂં છું.

શૈલા મુન્શા. તા ૧૦/૧૮/૨૦૧૨