વિચાર લહેરી

મીકેલ જ્યારે ક્લાસમા નવો હતો ત્યારે થોડું શરમાતો અને બધા સાથે જલ્દી ભળી નહોતો જતો., પણ ક્લાસના નિયમો પાળવામા એક નંબર. આટલા વર્ષોમા મેં એના જેવો ડાહ્યો છોકરો જોયો નથી. કોઈપણ વાત એને બે વાર કહેવી ના પડે. સરસ રીતભાત અને મીઠા હાસ્ય વડે એ કોઈનુ પણ દિલ પલકવાર મા જીતી લે.
હમણા ક્લાસમા અમે બાળકો ને રંગો ની ઓળખાણ કરાવીએ છીએ. લાલ પીળો વાદળી લીલો વગેરે અને એ માટે સરસ મજાના ગીતોની ડીવીડી અમારી પાસે છે. એમા એક ઈંન્દ્રધનુષ દેખાય અને સાથે ઈંન્દ્રધનુષ ના રંગના ક્રમ પ્રમાણે લાલ કેસરી પીળો વગેરે રંગ આવતાં જાય અને સરસ રાગમા ગીત ગવાતું જાય. લગભગ રોજ સવારે અમે આ ડીવીડી બાળકો ને બતાડીએ.
અહીં વાત મારે બાળકો ની કલ્પનાશક્તિ ની કરવી છે. બધા બાળકો સાથે જ આ ડીવીડી જોતા હોય છે પણ મીકેલ ની કલ્પનાશક્તિએ ક્યાંનો તાળો ક્યાં મેળવ્યો એ અમારા માટે આનંદ અને અજાયબપણા ની લાગણી હતી.
સવારનો ક્લાસનો નિત્ય ક્રમ પતાવી બાળકોને અમે કાફેટેરિઆ મા જમવા લઈ જતા હતા ત્યાં “water fountain” જોઈ મીકેલને તરસ લાગી ગઈ અને મને કહેવા માંડ્યો”મીસ મુન્શા પાણી પીવું છે” જેવી હું એને વોટર ફાઉન્ટન પાસે લઈ ગઈ અને પાણી ચાલુ કર્યું કે મીકેલ બોલી પડ્યો “rainbow Ms Munshaw, its a rainbow”
એ બાળમાનસ મા ઈંન્દ્રધનુ નાઅર્ધ ગોળાકાર આકારની છાપ એવી જડાઈ ગઈ હતી કે જ્યારે પાણી ના ફુવારામા થી અર્ધ ગોળાકાર આકારમા પાણી ની ધાર થઈ કે મીકેલ ને ક્લાસમા થોડીવાર પહેલા જોયેલ ઇંન્દ્રધનુષ યાદ આવી ગયું.
બાળમાનસ અને એમની કલ્પનાશક્તિ ક્યાં થી ક્યાં પહોંચી જતી હોય છે એના અનુભવો અમને હમેશ થતાં હોય છે અને સાથે એક આત્મસંતોષ ની લાગણી પણ થતી હોય છે કે એમની આ કલ્પનાશક્તિ સપ્ત રંગે રંગાય અને એને જીવન રંગસભર બને એમા થોડોઘણો પણ મારો પ્રયાસ હોય છે.
બસ આમજ આ ભુલકાંઓની દુનિયા હસતી રમતી રહે અને એ નિર્દોષ બાળપણ મારામા પણ હમેશ જીવતું રહે.

અસ્તુ.

શૈલા મુન્શા. તા. ૦૧/૨૮/૨૦૧૩

વેલેન્ટીનો અને મીકેલ લગભગ સાથે જ સ્કુલમા આવ્યા. મીકેલ વેલેન્ટીનો કરતાં બે મહિના મોટો એટલે એ બે મહિના પહેલા આવ્યો. જેવા ત્રણ વર્ષ પુરાં થયા કે એ સ્કુલમા આવવા માંડ્યો. અમારા ક્લાસમા ત્રણ વર્ષે બાળક આવવાનુ શરૂ કરે અને જલ્દી બધા સાથે ભળી ના જાય. થોડો સમય લાગે પણ મીકેલ આવ્યો ત્યારથી જ એટલો ડાહ્યો લાગ્યો. એક બે દિવસ મમ્મી મુકવા આવી ત્યારે થોડું રડ્યો પણ જેવી મમ્મી ગઈ કે થોડીવારમા ક્લાસની પ્રવૃતિ મા ભાગ લેવા માંડ્યો.
અમારા બાળકોને બસ સેવા મફતમા મળે અને જેવું બાળક દાખલ થાય કે અઠવાડિયામા એનુ નામ બસ લિસ્ટમા આવી જાય અને ઘરે થી સ્કુલ અને સ્કુલ થી ઘર બાળક એ બસમા આવી શકે. મીકેલ પણ સ્કુલ બસ મા આવવા માંડ્યો. ત્રણ વર્ષના બાળક માટે સવારના ૭.૩૦થી બપોરના ૩.૦૦ વાગ્યા સુધીનો સમય ઘણો લાંબો સમય કહેવાય. ખાસ કરીને શરૂઆતમા એક વાગ્યા સુધીમા તો એ બાળકો થાકી જાય. એટલે આ બાળકોને અમે લગભગ એ સમયે સુવાડી દઈએ. કલાકની ઊંઘ મળી જાય એટલે ઘરે જતા પહેલા થોડા સ્વસ્થ બને.બપોરના અમે એમને જ્યુસ ને કુકી કે પોપકોર્ન એવો કાંઈક હળવો નાસ્તો આપીએ ને બાળગીતો ની ગમતા કાર્ટુનો ની મુવી ચાલુ કરીએ. બાળકો હસતાં રમતા ઘરે જાય.
મીકેલ ને સુવાડવા લઈ જઈએ એટલે રોજ એક સવાલ પુછે “મુન્શા બસ?” (એટલે કે બસ કેટલા વાગે આવશે?) અને હું રોજ મારી ત્રણ આંગળી બતાડી જવાબ આપું કે ત્રણ વાગે. જવાબ સાંભળતા ની સાથે ખીલખીલાટ હસીને પોતાની નાનકડી ત્રણ આંગળી બતાવી બોલે “ત્રણ વાગે” ને એક મીનિટ મા જરા થાબડતાંની સાથે ઊંઘી જાય એવી ધરપત સાથે કે બસ આવશે અને એ મમ્મી પાસે પહોંચી જશે.
ઊંઘતા મીકેલ ના મોઢા પર એ હાસ્ય જાણે સ્થિર થઈ જાય અને એવું લાગે કે એની એ નાનકડી નિર્દોષ આંખોમા એને મા જાણે થાબડીને સુવાડાતી હશે એવું લાગતું હશે. મોટાભાગે મારો હાથ ત્યારે એના હાથમા હોય અને સલામતી નો અહેસાસ એના ચહેરા પર.
બાળકોની દુનિયા કેટલી નિરાળી છે. બાળકો ને જ્યાં પ્રેમ મળે ત્યાં એ કેટલી સહજતા ને કેટલી સલામતી ની લાગણી અનુભવતા હોય છે.
મીકેલ ની પ્રગતિ ના પ્રસંગો વારંવાર વાંચવા મળશે. બસ થોડી ધીરજ!

(મારી દિકરી શ્વેતાનો આજે જન્મ દિવસ અને એની દિકરી ઈશાની આવતા મહિને ત્રણ વર્ષની થશે. મારા સ્કુલના બાળકો ના તોફાનો ને નિર્દોષ હાસ્ય મસ્તી મા મને ઈશાની જાણે મારી પાસે છે અને એનુ બચપણ દુર રહીને પણ હું અનુભવી રહી છું એવું લાગે છે.)

શૈલા મુન્શા. તા. ૦૧/૨૦/૨૦૧૩

જે વિદાય થઈ ગયું,
એને આપણે ઈતિહાસ કહીએ છીએ.

સર્જન થઈ ને જે ગયું,
એને આપણે વિસર્જન કહીએ છીએ.

અરે! આ જગમા રહીને,
ગર્વ થાય એને મિથ્યાભિમાન કહીએ છીએ.

જે મળ્યું એને મહાલ કર,
જે નથી તારૂં, ન રહ્યું કદી તારૂં, તે દિલથી વિદાય કર.

જો વિદાય થી આંખ ભરી આવે,
તો સમજ, જે જાય તેને દિલનુ દર્દ કહીએ છીએ.

કાવ્ય ના રચનાકાર-પ્રશાન્ત મુન્શા. તા. ૦૧/૧૩/૨૦૧૩

રમતિયાળ અને સોનેરી ઝુલ્ફાવાળા વેલેન્ટીનો ને તો હવે આપ સહુ સારી રીતે ઓળખી ગયા હશો. ક્યારેક હસીને ક્યારેક જીદ કરીને તો ક્યારેક ભેંકડો તાણીને પોતાની વાત મનાવવામા એ પાવરધો છે. એટલો તો મીઠડો છે કે એની સાથે સખત હાથે કામ લેવું મુશ્કેલ છે.
હમણા નાતાલની પંદર દિવસની રજા પછી એ સ્કુલમા આવ્યો તો જાણે મોટો થઈ ગયો હોય એવું લાગ્યું.થોડો શાંત અને વધુ સમજણો થઈ ગયો હોય એવું લાગ્યું. સવારના નાસ્તો અમે બધા બાળકો સાથે ક્લાસમા જ કરતા હોઈએ છીએ. બધાને નાસ્તાના ટેબલ પર બેસાડી મે સિરીયલ ને દુધ ના કાર્ટન બધાને એક પછી એક આપવા માંડ્યા. જેવું મે સિરીયલને દુધ વેલેન્ટીનો ની સામે મુકયું તરત એ બોલ્યો “thank you” હું ને મીસ બર્ક એની સામે જોતાં જ રહી ગયા. આજ પહેલા ક્યારેય અમે એના મોઢે આ શબ્દો સાંભળ્યા નહોતા. થોડીવાર પછી મે પુછ્યું વેલેન્ટીનો તારે સફરજન જોઈએ છીએ તો કહે “no thank you” કહેવાની રીત એટલી મીઠી મધુરી હતી કે મારાથી ઊભા થઈને એને બાથમા લેવા સિવાય રહેવાયું નહિ.
સારી રીતભાતના આ શબ્દો અમે હમેશ બોલતા હોઈએ અને ઘરમા પણ માબાપ આ શબ્દો બાળકોને બોલતા શીખવતાં હોય કારણ અમેરિકા ની સંસ્કૃતિમા દરેક વસ્તુ નો આભાર બોલીને દર્શાવાનો રિવાજ છે. રોજબરોજના વ્યવહારમા પણ પતિ પત્નિ કે ભાઈબહેન કે બાળકો કેસહ કાર્યકરો નજીવી બાબતમા પણ “thank you, welcome” વગેરે શબ્દો બોલતા હોય છે પણ વેલેન્ટીનો ના મોઢે પહેલી વાર એ શબ્દો સાંભળી જેમ એક મા ને પોતાનુ બાળક પહેલી વાર કાંઈ પણ કરે અને જેવો આનંદ થાય એવા આનંદનો અનુભવ મને થયો.
આમ પણ સ્કુલ ના આ નાના ભુલકાંઓ મારે મન મારા બાળકો જેવા જ છે. એનુ એક કારણ એ પણ છે કે આ બાળકો માની ગોદ છોડી પહેલીવાર કોઈ બીજી દુનિયામા આવ્યા હોય અને અમે અમારૂં નામ ભલે ગમે તેટલી વાર શીખવાડીએ પણ એમના મોઢામાં થી મમ્મી શબ્દ જ નીકળે.
વેલેન્ટીનો મને મમ્મી કહે ને હું એને સુધારૂં કે મમ્મી નહિ મીસ મુન્શા કહેવાનુ, પણ એ ભાઈ તો દોડતાં દોડતાં આવી ને બુમ મારે મમ્મી, મમ્મી. પછી જ્યારે એને પુછીએ કે મારૂં નામ શું છે તો હસીને કહે મીસ મુન્શા, પણ મિયાં પાછા ઠેર ના ઠેર.
આ બાળકો ની આવી નાની નાની વાતો ને એક મીઠું હાસ્ય દિવસ ને મધુરતાથી ભરી દે છે.

શૈલા મુન્શા. તા.૦૧/૧૦/૨૦૧૩