વિચાર લહેરી

ના પ્રાર્થના, ના ગુજારિશ
ભીતર ઈશ ને ઈબાદત

ના શિકાયત ના સજા
હરદમ માફી ને ઈબાદત

નયન ઢુંઢે, ખુદા ન પાસ
શ્વાસે શ્વાસે શિવ ને ઈબાદત.

જીવ ને શિવ થાય એકાકાર
બને મોક્ષનો મારગ ઈબાદત

શૈલા મુન્શા. તા.૦૫/૧૮/૨૦૧૧

હકીકત અને વાતોમા કેટલો ફરક હોય છે એનો અનુભવ મને કાલે થયો. કોઈ વસ્તુ ટીવી કે સીનેમા ના પરદા પર જોઈએ કે કોઈ દશ્ય વિશે પુસ્તકમા વાંચીએ અને રૂબરૂ જોઈએ એમા કેટલો તફાવત હોય છે.
ઘણી વાર આપણે ટીવી કે સીનેમા મા પોલીસ કોઈની પાછળ પડે કોઈ દાણચોરની ગાડી અટકાવે, સામે બંદુક તાણીને ઊભા રહે એવું જોતા હોઈએ છીએ. જોઈને બે ઘડી થોડો રોમાંચ કે ઘડીભર ભયની ધ્રુજારી, પણ તરત ભુલી જઈ આપણા રોજીંદા વ્યવહારમા પરોવાઈ જઈએ.
ગઈકાલની સાંજ મારા માટે એક જીવતી જાગતી હકીકત હતી. સાંજના સાત નો સમય હતો ને હું ફીએસ્ટા ગ્રોસરી સ્ટોરમાથી મારી ગ્રોસરી લઈને બહાર નીકળી ને બધો સામાન ગાડી મા મુકી રહી હતી અચાનક મારી બાજુમાથી પોલીસની સાયરન સંભળાઈ અને હું નજર ફેરવીને જોવું તો પોલીસની ગાડી એક સફેદ ગાડીની પાછળ ધસી આવી. આગળ ની ગાડી જરા આગળ જઈને ઊભી રહી કારણ આગળ જવાનો રસ્તો જ નહોતો. હજી હું મનમા વિચારૂં કે ભાઈ સ્ટોપ સાઈન પર ઊભા નહિ રહ્યા હોય, પણ ત્યાંતો ધડાધડ બીજી બે પોલીસ કાર બે બાજુથી ધસી આવી ને બન્ને ગાડીના ઓફીસર કારને બે બાજુથી ઘેરી વળ્યા હાથમા ગન સાથે. હકીકતમા આવું થતાં મે પહેલી વાર જોયું. ડરના માર્યા મારા તો પગ પાણી પાણી થઈ ગયા. ફટાફટ બધો સામાન ગાડીમા નાખી, ગાડીમા બેસી પહેલું કામ ગાડી લોક કરવાનુ કર્યું અને તરત ઘરભેગી થઈ ગઈ.
સાચ્ચે જ આજે મને અનુભવ થયો કે હકીકત અને વાતોમા કેટલો ફરક હોય છે.

શૈલા મુન્શા. તા ૦૫/૧૭/૨૦૧૧.

જીવનથી અલગ એક જીવન હોય,
ના કોઈ ડર, મરણ સાવ સહજ હોય.

અણુબોમ્બ ને મિશાઈલ, ખંડેર નગર
ભીતર પાંગરતું એક જીવન હોય.

રવિકિરણે થાય અર્દશ્ય ઓસ બિંદુ,
ખીલે કમળ કાદવમા, એમ જ હોય.

દુનિયાની રીત નિરાળી, પડતાને પાટુ!
નિર્બળ બને સબળ, લોક સહુ નિર્ભય હોય.

વિરહને પ્રેમ, જોડાતા રેશમ તાંતણે,
ન કોઈ વિરહ, બસ પ્રેમ જ પ્રેમ હોય.

શૈલા મુન્શા. તા ૦૫/૧૩/૨૦૧૧

હમણા ૮ મી મે ના દિવસે અમેરિકા અને દુનિયા મા બધે માતૃદિન ઉજવવા મા આવ્યો અને વળી જુન મહિના મા પિતૃદિન પણ ઉજવાશે. ભારત જેવા દેશમા તો બાળકોને રોજ માતૃદેવોઃ ભવઃ ને પિતૃદેવોઃ ભવઃ હોય છે પણ ક્યારેય કોઈને એવો વિચાર ના આવ્યો કે પુત્રદિન પણ ઉજવાય જ્યારે માબાપ પુત્રને પણ એટલા જ પ્રેમથી નવાજે. કોઈ મારી વાત નો ખોટો અર્થ ના કરે. માબાપ ને મન પોતાના સંતાનથી વિશેષ કાંઈ નથી જ નથી. દિકરી તો પરણીને સાસરે જતી રહે પણ દિકરો તો સાથે જ હોય, જો કે આજે પરિસ્થિતી જુદી છે. નોકરી કે વ્યવસાય ના કારણે બધા દેશ પરદેશ રહેતા થઈ ગયા છે.
બાળક અને મા એકબીજા ના અવિભાજ્ય અંગ. મા પોતાના બાળકને સમજી શકે એટલું કોઈ ના સમજી શકે અને દિકરો કે દિકરી પણ માના દિલને સમજે એટલું કોઈ ના સમજે. દિકરો મોટો થાય અને એનો પ્રેમ વહેંચાય એનો અર્થ એ નથી કે એ માબાપથી દુર થાય છે પણ ઘણીવાર માબાપ ની જ અપેક્ષા વધી જાય છે. તેઓ માનવા તૈયાર નથી કે દિકરો મોટો થયો, પોતાની જવાબદારી સમજતો થયો, એને હજી પણ પોતાની રીતે જ જીવાડવા માંગે છે અને જો ધાર્યું ના થાય તો વાંક દિકરાનો નીકળે છે. નવી વહુ ઘરમા આવે એના પણ કાંઈ ઓરતા હોય, વિચાર ફેર હોય આ બધા વચ્ચે એક દિકરા ને જ સંતુલન રાખવું પડે છે. દર વખતે દિકરા નો જ વાંક હોતો નથી. ક્યારેક એવું પણે બને છે કે એની જરૂરિયાત એની માંદગી વખતે એ ઇચ્છે કે માનો હાથ મારા માથે હોય પણ મા પહોંચી ના શકે એ વેદના મા ને દિકરા સિવાય કોઈ સમજી ના શકે.
દિકરાને પાસે રહી કે દુર રહી એજ પ્રેમ સતત આપતા રહેવાની એક રીત આપણે પુત્ર દિન પણ ઉજવીએ અને એના પ્રેમ ને નવાજીએ. દિકરો પણ આખર એ જ તો ઈચ્છે છે. નાનકડાં બે શબ્દો બધા બંધનો ની કડી મજબુત કરે છે.

શૈલા મુન્શા. તા૦૫/૧૨/૨૦૧૧.

આવી જ એક ક્ષણ હોય,
સામે અષાઢઘન હોય;

ફણગો ફૂટે અડકતાં જ,
ભીનોભીનો પવન હોય;

જે તે ચણ્યું ગમે ના,
કાચું પીમળતું વન હોય;

ઊગી જવાય વાડે,
જો આ ક્ષણે વતન હોય;

જામીય જાય મૂળિયાં,
જો થોડું બાળપણ હોય;

સિમેન્ટમાં ઢૂં ઢું છું:
એકાદ મિટ્ટીકણ હોય;

ઠરવા ચહે છે આંખો,
હરિયાળું ક્યાંક તૃણ હોય;

બોલાવે ઘેર સાંજે,
બાના સમું સ્વજન હોય.

કવિ ઉશનસ્ ની આ ગઝલ મારી ગમતી ગઝલ માથી એક છે, અને ખાસ દુનિયાની સર્વ “મા” ને સમર્પિત.
“બોલાવે ઘેર સાંજે,
બાના સમું સ્વજન હોય.”

રસ્તો નજર સામેને મંઝિલ નથી મળતી,
દિવાનગી દિલમાંને આશિકી નથી મળતી.

છાઈ છે ખુશી હર તરફને મતવાલી મોસમ
ઢુંઢતી નજર સાથીને, નિશાની નથી મળતી.

ક્યાંક ટહુકતી કોયલ ને ખીલતી વસંત,
હંમેશ હવામાં મહેક મંજરીની નથી મળતી.

કોઇ માને ન માને છે ખુદા આસપાસ
માંગવાથી હરદમ ખુદાઈ નથી મળતી.

રસ્તો નજર સામેને મંઝિલ નથી મળતી,
દિવાનગી દિલમાંને આશિકી નથી મળતી.

શૈલ મુન્શા. તા ૦૫/૦૫/૨૦૧૧

દીમાન્તે દશ વર્ષનો છે. એટલાન્ટા દાદી સાથે રહેતો હતો કારણ, માબાપ અલગ થયા અને માએ બીજા લગન કર્યા. થોડા વખત પહેલા દાદી ગુજરી ગઈ અને દીમાન્તે હ્યુસ્ટન આવ્યો એના બાપ પાસે. દીમાન્તે મંદબુધ્ધિનો બાળક તો છે જ પણ સાથે એનુ વર્તન પણ આક્રમક છે. થોડા દિવસ પહેલા એ અમારા “Life skill” ના ક્લાસમા આવ્યો. મંદબુધ્ધિના બાળકો જ્યારે અમારા ક્લાસમાથી(PPCD) Life skill ના ક્લાસમા જાય ત્યારે ત્યાં પહેલા ધોરણથી પાંચમા ધોરણ સુધી એક જ ક્લાસમા હોય. એ ક્લાસમા છ વર્ષથી માંડી ને દશ અગિયાર વર્ષના બાળકો હોય. દર વર્ષે એમની વય પ્રમાણે એમની ફાઈલ બદલાતી જાય અને લેબલ બદલાતું જાય કે ભાઈ હોસે હવે પહેલા માથી બીજા ધોરણ મા આવ્યો પણ ક્લાસ ના બદલાય.
દીમાન્તે જ્યારે એ ક્લાસમા આવ્યો ત્યારે દશ બાળકો પહેલેથી જ ક્લાસમા હતા ને જુદી જુદી વયના હતા. બેચાર દિવસ તો દીમાન્તે નુ વર્તન બહુ ચિંતાજનક નહોતુ. એ નવો અને એને માટે વાતાવરણ પણ નવું, પણ છેલ્લા ત્રણ દિવસથી એના તોફાને માઝા મુકી છે. ક્લાસમા કબાટ પર ચડી જાય, ખુરશી ઉપાડીને છૂટ્ટો ઘા કરે, ચીસાચીસ કરી મુકે. પહેલે દિવસે જેવો એ ટેબલ પર ઊભો થઈ કબાટ પર ચડ્યો કે બીજા બધા બાળકો ડરના માર્યા અમારા રૂમમા ધસી આવ્યા. અમારા બે ક્લાસ વચ્ચે કોમન દરવાજો છે. અમારા નાના બાળકો પણ આ કોલાહલથી ગભરાઈને રડવા માંડ્યા. અમારો દમાની આમ પણ ઘરમા એકનો એક, બહુ ઘોંઘાટ સહન ના કરી શકે એ તો આવીને મારી સોડમા ભરાઈ ગયો.
છેલા ત્રણ દિવસ થી જાણે ભૂકંપ કે સુનામી આવેને લોકો નાસભાગ કરે એવી હાલત થઈ છે. સાયકોલોજીસ્ટ ને social worker, Special Ed Dept. head બધાનો શંભુમેળો ભેગો થાય પણ તકલીફ એ થાય કે જ્યારે બધા આવ્યા હોય તો દીમાન્તે સામાન્ય બાળકની જેમ શાંતિથી પોતાનુ કામ કરતો હોય.
આ દેશની એક ખુબી છે બધું કામ પધ્ધતિસર થવું જોઈએ. દીમાન્તે માટે આટલા બધા બાળકો સાથે હોય એવો ક્લાસ યોગ્ય નથી. અણજાણતા એ કોઈ ને અથવા પોતાને હાનિ પહોંચાડી બેસે પણ આ બધું સાબિત થવું જોઈએ. એ કાગળીયાં કરવામા જ એટલો બધો સમય જાય દરમ્યાન જો કાંઈ થાય તો વાંક બધો શિક્ષકનો આવે.
દીમાન્તે નો પણ કાંઈ વાંક નથી. એ અબુધ બાળકને ખ્યાલ પણ નથી કે એ શું કરી રહ્યો છે, ઉપરાંત એટલાન્ટા મા એ ખાસ ક્લાસમા હતો જ્યાં બે થી ત્રણ બાળકો ક્લાસમા હોય અને બે શિક્ષક ધ્યાન રાખનારા હોય. અચાનક એ પણ બેત્રણ ને બદલે દશ બાર છોકરાઓના ક્લાસમા આવી ગયો જ્યાં એની ઊમરના પણ ત્રણ ચાર બાળકો છે અને થોડા ધમાલિયા પણ છે.
આપણે કહીએ છીએ ને કે સરકારી ઓફીસોમા માણસો જેમ જુના થાય તેમ ખાઈ બદે. સરકારના જમાઈ બની જાય ને દાદાગીરી કરતાં થઈ જાય તેમ આ બાળકો પાંચ વર્ષ એક જ ક્લાસમા હોય એટલે જાણે એમને પણ થોડો માલિકી ભાવ આવી જાય અને પોતાનુ ધાર્યું કરવાનો પ્રયત્ન કરે. સમજ તો બહુ હોય નહિ અને અનુકરણ જલ્દી શીખી જાય આ બધું દીમાન્તે ને ઉશ્કેરવા માટે પુરતું હતું.
ભગવાન કરે ને દીમાન્તે ને યોગ્ય વાતાવરણ મળી જાય અને એનો એના પ્રમાણમા વિકાસ થઈ શકે.

શૈલા મુન્શા. તા. ૦૫/૦૪/૨૦૧૧

વાત અમારી તાન્યાની – મણકો -૩૭

નટખટ અને જમાદાર એમી ને બસ ક્લાસમા એનાથી ચઢિયાતું કોઈ ના હોવું જોઈએ. હમણા થોડા દિવસ પહેલા અમારા ક્લાસની બીજી છોકરી લેસ્લી ની વર્ષગાંઠ હતી. લેસ્લી છ વર્ષની થઈ.એની વર્ષગાંઠ ઉજવી એટલે એમી નારાજ થઈ ગઈ, મારી વર્ષગાંઠ કેમ નહિ અને હું ચાર વર્ષની કેમ? એને કેટલું સમજાવ્યું પણ બેન માનવાને તૈયાર નહિ. કોમ્પ્યુટર પર “હું કોણ છું” ની રમત રમાડીએ તો એમી ચાર ને બદલે છ મીણબત્તી જ પોતાની કેક પર મુકે.એની વર્ષગાંઠ જુન મા આવે છે ત્યારે એ પાંચ વર્ષની થશે પણ અત્યારે તો એ અમારા બધાની દાદી છે.
આજે એના રૂવાબનો એક નવો નમુનો જોવા મળ્યો. અમારા બાળકો નાના છે એટલે રોજ બપોરે એમને એક કલાક સુવાડી દઈએ. આજે એ બહેન ધમાલ ના મુડમા હતા. પોતે સુવાને બદલે આજુબાજુ સુતા બાળકોને પણ અવાજ કરી સુવા ના દે, હસ્યા કરે, જાતજાતના ચાળા કરે. છેવટે મીસ મેરીએ ગુસ્સો કરી એને ત્યાંથી ખસેડીને રૂમના બીજા ખુણે એકલી સુવાડી. હું ત્યારે જમવા ગઈ હતી. જ્યારે પાછી આવી તો એમી ને અલગ જગ્યાએ જોઈ ને સમજી ગઈ કે એણે કાંઇ કર્યું લાગે છે. મેરીએ મને બધી વાત કરી પણ એમી તો રડું રડું થતી સુતી હતી.
અમે બન્ને ટીચર જ્યારે આવું ક્લાસમા બને તો એકે ગુસ્સો કર્યો હોય તો બીજું મનાવી લે. એટલે મે એમી ને જુદા સુવાનુ કારણ પુછ્યું અને સમજાવી પટાવી પાછી એની મુળ જગ્યાએ સુવા જવાનુ કહ્યું. મેરીએ પણ એને બોલાવી પણ હજી એનો ગુસ્સો મેરી પરથી ઉતર્યો નહોતો. બીજી બાજુ મોઢુ કરી ને એ સુવા જતી રહી. કલાક પછી ઉઠવાનો સમય થયો અને નાસ્તાનો સમય થયો. મેરીએ એમીને નાસ્તો કરવા બોલાવી તો ના કહીને બેસી ગઈ.
આટલી નાની છોકરી ને પણ જાણે સ્વમાન કેટલું વહાલું છે કે બસ મને ગુસ્સો કર્યો જ કેમ? જો કે બે મીનિટ મા બધાને બીસ્કીટ ખાતા જોઇ નાસ્તાના ટેબલ પર આવી ગઈ અને પાછી અમારી રમતિયાળ એમી બની ગઈ.
આ બાળકો સાથે કામ કરવાની એજ મઝા છે. એમની રીસ પણ લાંબી ટકતી નથી અને એમનો ગુસ્સો પણ લાંબો ટકતો નથી.
આ બાળકોને ભલે બીજી બહુ લાંબી સમજ નહિ હોય પણ એટલું એમને ખબર છે કે ટીચર એમને ખુબ વહાલ કરે છે અને મને પણ એજ સંતોષ આ બાળકો સાથે કામ કરીને મળે છે. રીસાયા પછી પણ દોડતાં આવીને વળગી પડે એનાથી વિશેષ શું જોઈએ.

શૈલા મુન્શા. તા ૦૫/૦૨/૨૦૧૧.

હોઠ તો હસે પણ, ભીતર હૈયું હોય વેદના સભર;
શબ્દ તો નીકળે, પણ વાચા મૌન તે તો અલગ વાત છે.

ગગન ગોરંભાય, વાદળ વરસીને વિખરાય;
વ્યાકુળ ચાતક તરસે એક બુંદ, તે તો અલગ વાત છે.

પનિહારી પનઘટને ઘાટ, નિહાળતી પિયુની વાટ;
ના દુર દુર ઊડતી કોઈ ડમરી, તે તો અલગ વાત છે.

આવતી જોઇ વિપદા,સહુ શાહમૃગ ખોસે શિર રેત મહીં;
ડણક એક સાવજની ધ્રુજાવે જંગલ તે તો અલગ વાત છે.

એક લસરકે બદલાય ફલકને, સર્જાય ચિત્ર અવનવું;
કોઈ ચિત્રકાર પીંછી ન પકડે, તે તો અલગ વાત છે.

જનમ મરણ સહુ પ્રભુને હાથ, સ્વીકારે સહુ નત મસ્તકે;
એક સાવિત્રી લાવે સત્યવાન પાછો, તે તો અલગ વાત છે.

શૈલા મુન્શા. તા. ૦૪/૨૬/૨૦૧૧
www.smunshaw.wordpress.com

દમાની આ વર્ષે આવ્યો છે. પાંચ વર્ષનો દમાની આફ્રિકન અમેરિકન છોકરો છે. વાંકડિયા વાળ અને ચહેરે મોહરે સામાન્ય બાળક જેવો જ લાગે પણ મંદ બુધ્ધિ બાળક મા એની ગણતરી થાય. ઘરમા એકનો એક એટલે જલ્દી રમકડાં કે કોઇ વસ્તુ બીજા સાથે હળીમળી ને રમી ના શકે. ઘરમાં તો એ ચાલે પણ સ્કુલમાં એમ ના થાય. ધીરે ધીરે અમે એને બધા સાથે મળીને રમવાની ટેવ પાડી.
આ પ્રકારના બાળકોની એક ખાસિયત હોય. એકનો એક સવાલ એ દરરોજ કરે. ક્લાસમાં આવતાની સાથે પુછે ઘરે ક્યારે જવાનુ? અમે કહીએ ત્રણ વાગે, એટલે બીજો સવાલ પુછે બપોરે ઊંઘીને પછી જવાન? બારી બહાર જો તડકો દેખાય તો ખુશ પણ જો વાદળિયું વાતાવરણ હોય તો એને ના ગમે.
અમે દરરોજ બધા બાળકોને એમના નામના અક્ષરો ઓળખતા શીખવાડીએ. દરરોજ એક ના એક અક્ષર પણ તોય આ બાળકો ને યાદ ના રહે. દમાની માંડમાંડ એના નામના અક્ષર ઓળખતા શીખ્યો હતો.એના નામમાં “Damani” આ આલ્ફાબેટ આવે. આજે બપોરે અમે બાળકોને A B C D મોટા સ્માર્ટ બોર્ડ પર કરાવતા હતા. અચાનક જ્યારે “u” અક્ષર આવ્યો તો દમાની બોલી ઉઠ્યો આતો ઊંધો “n” છે.
એની આ નિરક્ષણ શક્તિ પર હું અને મેરી ખડખડાટ હસી પડ્યા. કોણ કહે આ બાળકો મંદબુધ્ધિના છે?

શૈલા મુન્શા. તા. ૦૪/૧૨/૨૦૧૧.