February 8th 2012
હમણા ચાર દિવસ પહેલા અમારા ક્લાસમાં નવો છોકરો આવ્યો, નામ એનુ મિકાઈ. મા આફ્રિકન અમેરિકન અને બાપ મેક્સિકન. મિકાઈ આ જાન્યુઆરી માં પાંચ વર્ષનો થયો પણ પહેલા કોઈ સ્કુલમા ગયો નહોતો. વાચા પણ પુરી ખુલી નથી.અમેરિકા ના રિવાજ મુજબ આ જાતના બાળકોની બધી જાતની તપાસ થાય. જાતજાતના લેબલ લગાડાય. બાળક મંદ બુધ્ધિનો છે તો કેટલા પ્રમાણમા અને તોફાન કરે તો કેવા પ્રકારનુ વગેરે વગેરે.
અમેરિકા દેશની એક બીજી ખાસિયત. ઘણા મા બાપ હોય પણ પરણેલા ના હોય. બાળકની જોઈન્ટ કસ્ટડી હોય એટલે બન્ને જણ બાળકનુ ધ્યાન રાખે પણ સાથે ના રહેતા હોય. એમા બાળકની શી દશા થાય એની તો કલ્પના જ કરવી રહી.
મિકાઈ પણ મા સાથે રહે અને બાપનુ ઘર થોડું દુર. પહેલા બે ત્રણ દિવસ મિકાઈ ની મા એની સાથે અમારા ક્લાસમા રહી. પેપર વર્ક પુરૂં થાય નહિ ત્યાં સુધી મિકાઈ હાફ ડે આવતો હતો. અમે જોઈ શક્યા કે મા મિકાઈ નુ કેવું ધ્યાન રાખતી હતી. જેટલો સમય અમારી સાથે હતી ત્યારે મોટાભાગનો સમય ફોન પર ટેક્ષ મેસેજ મોકલતી હોય. કપડાં પણ ચોખ્ખા ન હોય. બાપ તો આખો દિવસ સાથે હોય નહિ. ચાર પાંચ દિવસ પછી મિકાઈ સ્કુલ બસ મા આવતો થયો.
આજે જ્યારે એ આવ્યો ત્યારે એને સખત શરદી થયેલી હતી નાક માથી સતત વાસ મારે એવું પસ જેવું લીંટ નીકળી રહ્યું હતું અને શરીર ગરમ હતું.તરત અમે એને સ્કુલ ની નર્સ પાસે લઈ ગયા. મિકાઈ ને ૧૦૧ ડીગ્રી તાવ હતો.
મા ને ફોન કર્યો મિકાઈ ને ઘરે લઈ જવા માટે તો અમને કહે કે થોડી વાર લાગશે કારણ મારી પાસે ગાડી નથી ને હું એના ફાધર ને ફોન કરૂં છું.
મિકાઈ ને લેવા એના ફાધર લગભગ ૯.૦૦ વાગે આવ્યા. ત્યાં સુધી અમારી દૈનિક કાર્યવાહી અટકાવી અમે મિકાઈ ની દેખરેખ મા રહ્યા.
સવાલ એ નથી કે અમારે એક બાળકની દેખભાળ કરવી પડી પણ સવાલ એ છે કે આમ મા બાપ જ્યારે જુદા રહેતા હોય અને સંબંધો મા લાગણી ને બદલે ભૌતિક સુખ ને પ્રાધન્ય હોય ત્યારે બાળકની શી દશા થાય અને એમા પણ બાળક જ્યારે મંદબુધ્ધિ હોય, પોતાની તકલીફ વ્યક્ત કરી શકતું ના હોય ત્યારે જરૂર એ વિચાર આવે કે શિક્ષક તરીકે અમે જેટલી લાગણી આ બાળકો ને આપીએ છીએ એટલી પણ કાળજી માબાપ કેમ નહિ લેતા હોય
કવિ બોટાદકર ની કાવ્ય પંક્તિ આવા સમય મને અચૂક યાદા આવે કે “જનની ની જોડ સખી નહિ જડે રે લોલ”
આવી પણ મા હોઈ શકે એ મારી કલ્પનાની બહાર છે, ને એક મા તરીકે મારા આ બાળકો ને જેટલી હુંફ ને જેટલો પ્રેમ આપી શકું તેટલો આપવાનો પ્રયત્ન હું કરૂં છું અને મારા ક્લાસમા થી બીજા ક્લાસમા ગયા બાદ પણ જ્યારે આ બાળકો મને સ્કુલ મા આવતાં જતા સામે મળે ત્યારે વહાલથી વળગી પડે ત્યારે મને થતા આનંદ નો કોઈ હિસાબ નથી.
સદા આમ જ મારા કાર્ય પ્રત્યે નિષ્ઠાવાન રહું એવી શક્તિ પ્રભુ આપે એજ મનોકામના.
અસ્તુ.
શૈલા મુન્શા તા.૦૨/૦૮/૨૦૧૨
January 20th 2012
લાલ પીળીને વાદળી
ઈંન્દ્રધનુના રંગે સોહાતી
જાય લહેરાતી વાદળો સંગ
પતંગ મારી ઊંચે ને ઊંચે.
કદી મરડાતી ડાબેને જમણે
કદી હોય ઉપર ને કદી નીચે
રંગોની આભા ભરી ગગને
પતંગ મારી ઊંચેને ઊંચે.
ઉન્નત મસ્તકે હોડ હવા સંગ
તોય ડોર મજબુત ધરા પર
ઝુમતી પટરાણી અંબર પર
પતંગ મારી ઊંચેને ઊંચે.
જીવન મારૂં વહે પતંગ સમ
સુખ દુઃખ રહે નીચે કે ઉપર
આત્મબળ ને સ્વમાન સદૈવ
ઉજાળે જીવન-જ્યોત ઊંચે.
શૈલા મુન્શા. તા ૦૧/૨૦/૨૦૧૨
January 4th 2012
અંતર ન રહે સ્વજનો થી
કદી ય અંતર થી.
ભલે વસે સૌ જોજનો દુર,
તોય કદીના અંતર, અંતર થી.
કદી કો સાવ નજદીક ને
પુરાયના અંતર કદી,
ભલે નજરો થી ઓઝલ તો યે
છલકાય જાય અંતર કદી.
રહી જાય રાત અધુરી,
ને રહી જાય વાત અધુરી.
રોક્યું રોકાયના જો હૈયું,
તો વહી જાય વાત અંતર થી.
વહેતી નદીના કિનારા બે,
રહે સામ સામે તોય અંતર,
જો હો ચાહતને, બસ વિશ્વાસ
એક પુલ મિટાવે સદા એ અંતર.
અંતર ન રહે સ્વજનોથી
કદી ય અંતરથી,
એક જ્યોત ઝગમગે
શ્ર્ધ્ધાને પ્રેમની અંતરથી.
શૈલા મુન્શા. તા ૦૧/૦૪/૨૦૧૨
January 3rd 2012
જાન્યુઆરી ૨૦૧૨ની વાત છે. નવું વર્ષ શરૂં થયું. અમેરિકામાં નાતાલની સ્કૂલમાં બે અઠવાડિયાની રજા પડે. બાળકો સહિત અમે પણ ખૂબ ખુશ થઈ જઈએ. સ્કૂલની નોકરીમાં આ એક અગત્યનો લાભ. દર બે ત્રણ મહિને નાનુ મોટું વેકેશન આવ્યા કરે, અને એમાં પણ જ્યારે તમે દિવ્યાંગ બાળકો સાથે કામ કરતાં હો ત્યારે આવા વેકેશન અતિ આવશ્યક હોય છે. ક્લાસમાં બાળકો ની સંખ્યા ભલે ઓછી હોય પણ દિવસ પુરો થતાં તમે તન અને મન બન્ને રીતે થાકી ગયા હો.
વેકેશન પછી સ્કૂલનો પ્રથમ દિવસ હતો. અમારા ક્લાસમાં ત્રણ થી પાંચ વર્ષના બાળકો હોય. તમે જરૂર કલ્પના કરી શકો કે આટલા નાના બાળકો પંદર દિવસ ઘરે રહીને પાછા સ્કૂલમાં આવે ત્યારે અમારે ફરી એકડે એકથી શરૂઆત કરવી પડે. રજા તો ખરી પણ નાતાલની! જે અમેરિકનો માટે મોટો તહેવાર. પાર્ટીને જલસા! બાળકોને તો કેક, કુકી અને આઈસક્રીમ ખાવાની મઝા પડી જાય.
જાન્યુઆરી મહિનો અને ઠંડીનો સમય, પંદર દિવસ મઝા કર્યાં પછી પાછું સવારે વહેલા ઊઠી ને આવવાનુ. બે ચાર દિવસ તો બધા બાળકોના ચહેરા ઉંઘરેટા લાગતાં, માતા પિતાને પણ બાળકોને વહેલાં જગાડવામાં નાકે દમ આવતો.
રિકાર્ડો જેવો ક્લાસમાં આવ્યો કે તરત દેખાઈ આવ્યું કે ભાઈએ બરાબરની મજા કરી છે. વેકેશન ની અસર એના શરીર પર દેખાતી હતી. આમ પણ મેક્સિકન છોકરાં થોડા ગોળમટોળ તો હોય જ પણ રજા ની મજા બરાબર દેખાતી હતી. વાચા વધુ ઊઘડી હતી. વધુ બોલતો થઈ ગયો હતો પણ બધું સ્પેનિશમાં. આટલા મહિનાની મહેનત પર પાણી ફરી વળ્યું હતું. રજા પડતાં પહેલા ઘણુ અંગ્રેજી બોલતા શીખ્યો હતો પણ ઘરે રહી બધું ભુલી ગયો.
બધા બાળકોમાં રિકાર્ડો જ સહુથી વધુ ખૂશ દેખાતો હતો જાણે સ્કૂલમાં આવવા માટે તત્પર હોય. એક કારણ એ પણ હોઈ શકે કે એ બે વર્ષથી અમારી સાથે હતો. ક્લાસમાં આવતાની સાથે જ મને વળગી ” Good Morning Ms. Munshaw, Good Morning Ms. Burk” બોલતાની સાથે જ
કાંઈ કેટલુંય બોલી દીધું. એની કાલી કાલી ભાષા સાંભળવી એટલી મીઠી લાગતી હતી કે પરાણે વહાલ કરવાનુ મન થઈ જાય, પણ બધું કડકડાટ સ્પેનિશમાં! એકબાજુ અમને હસવું આવતું હતું અને બીજી બાજુ રિકાર્ડોના મોં પરની ચમક અને કૌતુકભરી આંખો જોઈ લાગતું હતું કે પંદર દિવસમાં જાણે રિકાર્ડો મોટો થઈ ગયો હોય એવો લાગતો હતો.
અમને સાન્તા ક્લોઝે આપેલું નવુ જેકેટ હોંશભેર બતાવી કાંઈને કાંઈ બોલી નાખ્યું.
એની વાતો સાંભળી (સમજ્યા વગર) પણ અમારી તો સવાર સુધરી ગઈ. હસી હસીને નવા વર્ષના શુભ દિવસની શરૂઆત થઈ.
રિકાર્ડો અને એના જેવા અસંખ્ય બાળકો મારા ત્રેવીસ વર્ષના અમેરિકા વસવાટના એ યાદગાર મણકા છે જેને મને જીવવાનું બળ અને કોઈ પણ પરિસ્થિતિનો હસતા મોઢે સામનો કરતાં શિખવાડ્યું
ઈશ્વરને એ જ પ્રાર્થના કે આ દિવ્યાંગ બાળકોની નિર્દોષતા અને ચહેરાની મુસ્કાન કદિ વિલાય નહી.
અસ્તુ
શૈલા મુન્શા
www.smunshaw.wordpress.com
શૈલા મુન્શા. તા. ૦૧/૦૩/૨૦૧૨.
December 14th 2011
વીતેલાં વર્ષો યાદોનો ખજાનો ભરી જાય,
ને બાકી જે પળ, દિલનુ ચેન હરી જાય!
વર્ષોની બાદબાકીને જીવનનો ગુણાકાર,
સરવાળે તો થઈ જાય દુઃખોનો ભાગાકાર!
વર્ષ એક ઉમેરાયને, અંત ઘડીનો ભાસ,
મનની મુરાદ એવી, મળે અમરત્વ કાશ!!
ચકડોળ ચાલે જિંદગીના સુખ દુઃખનું કેવું,
વલોવી હળાહળ, નિતારે અમૃતકુંભ જેવું!
વહીખાતાંમાં હિસાબ નફાતોટાનો જ લખાય,
મરણ બાદ માનવીના સત્કર્મો સદા જોવાય!
શૈલા મુન્શા. તા. ૧૨/૨૨/૨૦૨૦
December 12th 2011
ટ્રીસ્ટન એક આફ્રિકન બાળક. જ્યારે એને અમારા ક્લાસમાં દાખલ કર્યો ત્યારે એની ઉંમર લગભગ સાડા ત્રણ વર્ષની હતી એટલે એ અડધા દિવસ માટે આવતો હતો, પણ એટલો સમય પણ એને સાચવવો એ અમારા માટે જાણે મોટી જવાબદારી હતી. એનું કારણ જે છોકરાને કશી વાતનો ડર ન હોય અને વિફરે ત્યારે શું કરે છે એનુ ભાન ન હોય ત્યારે ક્લાસના શિક્ષકની જવાબદારી ઘણી વધી જાય. એ બાળકને કાંઈ ઈજા ના થાય, કોઈ બીજું બાળક એની અડફેટમાંના આવી જાય એ બધી બાબતોનો ખ્યાલ રાખવો ક્લાસના શિક્ષકોને જ રાખવો પડે.
એ વર્ષે મીસ મેરીએ તો રીટાયર થવાનું નક્કી જ કર્યું હતું પણ એ મને મજાકમાં કહેતી કે આ ટ્રીસ્ટનના કારણે હું વહેલી રીટાયર થાઉં છું, કારણ આવતા વર્ષે તો એ આખા દિવસ માટે સ્કુલમાં આવશે.
બીજા વર્ષે Miss Burk નવી ટીચર મારી સાથે જોડાઈ. શરૂઆતમાં તો એને પણ સમજના પડી કે ટ્રીસ્ટનને કેમ સંભાળવો? એક શિક્ષિકા તરીકે કામ કરવાનો એને માટે પહેલો અનુભવ હતો અને એમાં પણ નાના દિવ્યાંગ બાળકોને સંભાળવા એ ખરેખર ધૈર્ય રાખવા જેવું હતું. એ રોજ મને કહેતી “મીસ મુન્શા તું છે તો મને ઘણી રાહત છે. તારો આ બાળકો સાથે આટલા વર્ષ કામ કરવાનો અનુભવ મને ઘણો કામ લાગે છે.”
એક વાત અમને સમજાઈ ગઈ હતી કે ટ્રીસ્ટન ને પોતાની મમ્મીની કમી ઘણી મહેસૂસ થતી હતી.
ટ્રીસ્ટનની મમ્મી એકલા હાથે ટ્રીસ્ટનનો ઉછેર કરી રહી હતી સાથે સાથે નોકરી પણ કરતી એટલે સવારે વહેલાં એ ટ્રીસ્ટનને ડેકેર જ્યાં બાળકોની સંભાળ લેવાય ત્યાં મુકી આવતી અને ટ્રીસ્ટન ત્યાંથી સ્કૂલે આવતો. ત્રણ વાગે સ્કૂલમાંથી પાછો ડેકેરમાં જાય. એની મમ્મી નોકરીએથી નીકળી ટ્રીસ્ટનને લઈ ઘરે જાય અને નવડાવી, ખવડાવી ઊંઘાડી દેતી હશે. જે થોડો સમય મળતો હશે એમાં એ ટ્રીસ્ટનને એનું ધાર્યું કરવા દેતી હશે એટલે જ ટ્રીસ્ટનને બધે જ પોતાનુ ધાર્યં કરાવવાની ટેવ પડી હતી.
બપોરે જ્યારે બાળકો ને ઊંઘાડીએ ત્યારે રોજ ટ્રીસ્ટન ની ધમાચકડી ચાલુ થાય. એક દિવસ મને વિચાર આવ્યો કે એની મા નુ કોઈ શર્ટ કે કોઈ કપડું જેમા માની કોઈ સુગંધ હોય જેનાથી ટ્રીસ્ટન ને મા પોતાની પાસે છે એવી અનુભૂતિ થાય તો કદાચ ફરક પડે, કારણ મે ભારત મા ને અહીં અમેરિકા આવ્યા બાદ પણ એ જોયું છે કે બાળક જેમા એને મા ની સુગંધ નો અહેસાસ થાય એ કપડું કે સાડલાનો ટુકડો કે શાલ હમેશ પોતાની પાસે રાખે, જાણે એનાથી એને શાંતિ ને સલામતી નો અહેસાસ થતો હોય. ટ્રીસ્ટન ને પણ શાંત કરવા આ ઉપાય મે મીસ બર્ક ને સુચવ્યો. મીસ બર્ક તો કોઈ પણ ઉપાયે ટ્રીસ્ટન ને શાંત અને હસતો રમતો રહે એમા રાજી હતી.
માને જણાવ્યું કે તમે જે પરફ્યુમ છાંટતા હો તે એક જુના શર્ટ પર છાંટી ને મોકલાવો અને જ્યારે મા એ શર્ટ મોક્લાવ્યું તે અમે ટ્રીસ્ટન ના ઓશીકા પર ચડાવી બપોરના સુવાના સમયે ટ્રીસ્ટન ને આપ્યું ને જાણે ચમત્કાર થઈ ગયો.
ટ્રીસ્ટન રડ્યા વગર પહેલી વાર પાંચ મીનિટ મા સુઈ ગયો, અને હવે દરરોજ સુવા ના સમયે અમને કોઈ હેરાનગતિ થતી નથી.
નવ મહિના જેની કોખમાં જીવન પાંગર્યું એ નાતો ને એ સોડમ બાળક ક્યારેય ભુલતું નથી, માટે જ તો એંસી વરસની ઘરડી માનો ખરબચડો હાથ જ્યારે પણ દિકરાને માથે ફરે એમા મળતું સુખ કોઈ સ્વર્ગ ના અહેસાસ થી કમ નથી.
શૈલા મુન્શા. તા. ૧૨/૧૨/૧૦૧૧
December 6th 2011
ડેનિયલ અમારો નાનકડો મેક્સિકન છોકરો. હજી તો મે એની ઓળખાણ જ કરાવી છે અને અમારા મિત્રો મે એ લાડકો પણ થઈ ગયો. હમણા ઘણા દિવસથી એના વિશે લખાયું નહોતુ તો નવીનભાઇ ની તાલાવેલી વધી ગઈ. મને કહે ડેનિયલ ક્યારે આવશે?
તો લો આજે ડેનિયલ વિશે વધુ રસપ્રદ વાતો.
ડેનિયલ ની અમારા ક્લાસની પ્રવૃતિ મા પ્રગતિ ઘણી સરસ છે. સ્માર્ટ બોર્ડ પર જાતે ક્લીક કરતા શીખી ગયો છે અને જ્યારે અમે એ બી સી ડી વગેરે બધા બાળકો ને સાથે કરાવતા હોઈએ તો પોતાના વારાની રાહ જોઈને ખુરશી પર બેઠો રહે છે.
ક્લાસમા થી જ્યારે કાફેટેરિયા મા જમવા જઈએ તો લોબીમા દરેક ક્લાસની બહાર બુલેટીન બોર્ડ હોય જ્યાં એ ક્લાસના બાળકોએ કરેલું કામ, મુકેલુ હોય. ડેનિયલ એ ચિત્રો ને ઓળખતો થઈ ગયો છે. અને જો વાઘ જુએ તો મારી સામે બે હાથના પંજા બતાવી ગર્જે. સફરજન નુ ચિત્ર જુવે તો તરત એપલ, એપલ, બોલવા માંડે.
બધી હોશિયારી સાથે મા ના લાડની અસર પણ દેખાય. જો ભાઈ નુ ધાર્યું ના થાય તો ચાલતા ચાલતા જમીન પર ચત્તોપાટ સુઈ જાય. મા કદાચ લાડ કરીને ઉંચકી લેતી હશે પણ અમને તો એમ કરવું પાલવે નહિ, બધા બાળકો એનુ અનુકરણ કરે તો અમારૂં કામ ખોરંભે પડી જાય.નિયમિતતા અને શિસ્તબધ્ધતા શીખવવા તો મા બાપ બાળકો ને સ્કુલ મા મોકલે છે.
હમણા નવેમ્બર મહિના મા “થેંક્સ ગીવીંગ”નો તહેવાર ગયો. અમેરિકા મા આ તહેવાર બહુ મોટા પાયા પર ઉજવાય અને એ દિવસે જમવામા ટર્કી એ મુખ્ય વાનગી કહેવાય. કોણ જાણે બિચારી કેટલીય ટર્કી નુ નિકંદન એ દિવસે નીકળતું હશે.સ્કુલ મા પણ આખો મહિનો જાત જાત ની ટર્કી ના ચિત્રો ને બધું આર્ટ વર્ક ક્લાસમા થતું હોય અને પછી ક્લાસની બહાર બોર્ડ પર મુકાતું હોય.
પહેલે દિવસે ડેનિયલે જ્યારે એ ચિત્ર જોયું તો ખુશ થઈને મારો હાથ પકડી “કુકી” “કુકી” કરવા માંડ્યો. પહેલા તો મને સમજ જ ન પડી પણ પછી ખ્યાલ આવ્યો કે ભાઈસાબ ટર્કી ટર્કી કહેતા હતા. અમે કેટલીય વાર એને સાચો ઉચ્ચાર કરાવવાની કોશિશ કરી પણ એની જીભ તો “કુકી” પર જ અટકી ગઈ હતી.
એટલું મીઠડું એ તોતડી જબાન મા બોલતો હતો કે પરાણે વહાલ ઉભરાઈ આવે. ઘણીવાર મને એને ઉંચકીને વહાલથી બાથમા લઈ લેવાનુ મન થાય પણ માથે હાથ ફેરવીને અટકી જઉં.
આ બાળકો ની આવી મીઠી મધુરી વાતો મન ને ખુશ કરી દે છે ને, કામનો થાક ઉતારી દે છે.
શૈલા મુન્શા. તા ૧૨/૦૬/૨૦૧૧
November 7th 2011
રેખા હથેળીની બદલતી નથી કોઇ મંઝિલ,
ના હો હથેળી તોય બસ સલામત મંઝિલ.
સડક લાંબી યા ટુંકી, માનવી પહોંચે ના કદી મંઝિલ,
અડગ વિશ્વાસને દડમજલ, પહોંચાડે મંઝિલ.
આશ હૈયે ફુલનીને, ચુભ્યા કાંટા ન દિશે મંઝિલ,
જખમ એ વેદનાના, પહોંચાડશે જરૂર મંઝિલ.
ધુળ કચરાતી પગ તળે, નહિ કોઈ મંઝિલ
બની કોડિયું પાથરે ઉજાશ, પામે નિજ મંઝિલ.
ઓ માનવી!
ન બેસ ભરોસે નસીબને, ખુદ બનાવ મંઝિલ,
હામ બસ એવી, ખુદ ઢુંઢતી આવે તુજને મંઝિલ.
શૈલા મુન્શા. તા ૧૧/૭/૧૧
November 1st 2011
ગયા વર્ષના અંતે બ્રેન્ડન ના મા બાપે એનુ નામ સ્કુલમાં થી કઢાવી લીધું હતું કારણ એ લોકો શહેર છોડી બીજે જવાના હતા ને અમારા સહિત સ્કુલના બીજા બધાં પણ દુઃખી થઈ ગયા હતા. બ્રેન્ડન બધાનો જ ખુબ લાડકો હતો. P.E.ના શિક્ષક Mr. Keahy તો એને જોતાની સાથે જ ઊંચકી લે. પોતે તાડ જેવા ઊંચા અને બ્રેન્ડન બટુકજી એટલે વાંકા વળીને રમાડવાને બદલે સીધો ઊંચકી જ લે. બ્રેન્ડન પણ એમનો ખુબ હેવાયો, જેવા એમને દુરથી જુવે કે દોડીને સામે જાય.
ખબર નહિ કે શું થયું પણ બ્રેન્ડન ના મા બાપ નુ જવાનુ મોકુફ રહ્યું ને ઉઘડતી સ્કુલે અમે બ્રેન્ડનને પાછો અમારા ક્લાસમાં જોયો. બધા ખુશ ખુશ થઈ ગયા. બ્રેન્ડન પણ અમને બધાને જોઇ રાજી રાજી થઈ ગયો. બે મહિનામાં જાણે મોટો થઈ ગયો હોય એવો લાગતો હતો.
વાચા પણ થોડી ખુલી હતી. ક્લાસની બધી પ્રવૃતિ મા ભાગ લે.બધા સાથે ગીત ગાય ભલે બીજાને સમજ ના પડે કે એ શું ગાઈ રહ્યો છે, પણ આ આ આ કરી સુર પુરાવે. એના નામના અક્ષરો ઓળખતાં શીખ્યો અને સમજાય એમ બોલતાં પણ શીખ્યો.
રીતભાત મા અને બધા નિયમો નુ પાલન કરવામાં ક્લાસના બધા છોકરઓમાં બ્રેન્ડન મોખરે. બધા રમતા હોય અને પાછા ભણવાના ટેબલ પર બોલાવીએ તો એક બુમે કોઈ આવે નહિ પણ બ્રેન્ડન તરત જ આવે. સંગીત કે કોમ્પ્યુટરના ક્લાસમા લઈ જઈએ ત્યાં બધાનો એ લાડકો.
આજે હું જમીને પાછી આવી તો Miss Burk એ મને બ્રેન્ડન વિશે વાત કરી. “છેલ્લા બે ત્રણ દિવસથી બ્રેન્ડન તારી ગેરહાજરી માં તોફાને ચઢે છે. ટ્રીસ્ટન નુ જોઈ હવે એ પણ ટેબલ નીચે ભરાઈ જાય છે અને જે કામ કરવાનુ કહુ એને બદલે પોતાની મરજી પ્રમાણે જ કરે છે, ખોટું ખોટું હસ્યા કરે અને જાણે એમા બહાદુરી કરી હોય તેમ મારી સામે જુવે છે. એક જગ્યા એ બેસવાને બદલે ક્લાસમાં દોડાદોડી કરે છે”
હું તો માની જ ના શકી, કારણ મારી હાજરી મા મેં એને ક્યારેય એવી રીતે જોયો નહોતો. એક કારણ એ પણ હોઈ શકે કે બ્રેન્ડન ગયા વર્ષે પણ મારા જ ક્લાસમા હતો અને જાણતો હતો કે મારી સાથે કામ વખતે કામ અને રમવા વખતે રમવાનુ. પહેલેથી જ એ શાંત હતો એટલે ક્લાસના નિયમો નુ પાલન જલ્દી શીખી ગયો હતો, જે બીજા બાળકો ને વાર લાગે.
મીસ બર્ક ની વાત સાંભળી મને હસવું આવ્યું. એને નવાઈ લાગી, પણ મને ખ્યાલ આવી ગયો કે બ્રેન્ડન હવે પહેલાનો શાંત બ્રેન્ડન નથી રહ્યો.
ડાહ્યો તો હજી પણ છે પણ હવે બીજા બાળકો સાથે વધુ ભળી ગયો છે અને આમ પણ જ્યારે ક્લાસમાં ટ્રીસ્ટન જેવો તોફાની બારકસ હોય તો ભલા સંગ નો રંગ તો લાગે જ ને.
નાના કે મોટા સહુ કોઇને સારી કરતાં ખોટી વસ્તુનુ અનુકરણ કરતાં વાર નથી લાગતી.
શૈલા મુન્શા. તા/૧૧/૦૧/૧૧
October 18th 2011
નેહા નયન માટે ઘરેથી મેથીની ભાજીનુ થેપલું અને દહીં લઈ આવી હતી. આજે નયન ને થેપલું ખાવાની ઈચ્છા થઈ હતી.
બે દિવસ પહેલાં નયન ને ફરી હોસ્પટલ માં દાખલ કરવો પડ્યો. દારુ પીવાની લત કેમે કરી છુટતી નહોતી. વર્ષો ની લતે શરીર ખોખલું કરી નાખ્યું હતું. દારૂ સાથે સિગરેટ પણ સંકળાયેલી હતી.
કહેવાય છે ને કે “आमदनी अठ्ठनी खर्चा रूपैया” આમ જ ચાલતું રહે તો ઘર, અને ઘરની વ્યક્તિઓની શી હાલત થાય? એવું નહોતું કે નયન ને સમજ નહોતી પડતી, પણ સ્વભાવ બદલવો મુશ્કેલ હતો. બાળકો મોટા થતાં ગયા તેમ તેમ પપ્પાની આદતો વિશે માહિતગાર થતા ગયાં. સ્વભાવની તુમાખી નયન ને ઠરીને ક્યાંય નોકરી કરવા ના દેતી. એને હમેશ એમ જ લાગતું કે એજ સાચો છે અને બીજાને તો કાંઈ ખબર નથી પડતી.
હોસ્પિટલમા બેઠા બેઠા નેહા પોતાના ભુતકાળને વાગોળી રહી. કેટલા અરમાન ને મીઠા મધુરા સપના મનમાં ઉછેર્યા હતા. પોતાનુ ઘર અને પોતાનો સંસાર.
અમેરિકા વસતાં માસી બે ચાર વર્ષે જ્યારે પણ આવતાં અને આવી ને જેવી એમની બેગ ખોલતાં એક મહેક રૂમમાં ફેલાઈ જતી. નાનકડી નેહા અચંબિત આંખે એમના કપડાં, મેકપ નો સામાન, નહાવાનો સાબુ શેમ્પુ બસ જોયા જ કરતી. પોતાના માટે લાવેલા કપડાં ને ઢીંગલી એ રૂવાબભેર આસપાસની બહેનપણીઓને બતાવતી અને તોરમા ને તોરમાં કહેતી ” જો જો ને, એક દિવસ હું પણ અમેરિકા જઈશ” માસી ને જોઈ એને પણ નાનપણથી અમેરિકાની લગની લાગી હતી.
પરણવાની ઉંમર થઈ, મા બાપે મુરતિયા જોવાના શરૂ કર્યા એવામાં નયન પણ અમેરિકાથી છોકરી જોવા મુંબઈ આવ્યો હતો. નેહાના માસી ને નયન એક જ શહેરમાં રહેતા હતા એટલે સ્વભાવિક માસી એ પોતાના બેનની દિકરી ને જોવાની પણ ભલામણ કરી હતી.
નેહા ને નયન મળ્યા. ટુંકી વાતચીત અને માસીની ભલામણ ને કારણે વાત પાકી થઈ ગઈ ને ઘડિયાં લગન લેવાયા. નયન તો લગનના આઠમા દિવસે પાછો અમેરિકા આવી ગયો ને લગભગ ત્રણેક મહિના માં બધા કાગળિયાં ને પાસપોર્ટ વગેરે આવી જતાં નેહાએ પણ અમેરિકાની ફ્લાઈટ પકડી.
વિમાન ની મુસાફરી ના એ કલાકો નેહાએ કંઈ કેટલીય કલ્પનાઓ થી ભરી દીધા. વાસ્તવિકતા નો સામનો હ્યુસ્ટન એરપોર્ટ ઉતરતાં જ થઈ ગયો. ફક્ત માસી જ એમની મોટી વેન લઈને લેવા આવ્યાં હતા. નયન ને અગત્યની મીટિંગ હતી એટલે એ આવી શક્યો નહિ. માસી માટે એ સહજ બાબત હતી પણ નેહાની આશા પર પાણી ફરી વળ્યું.
થોડા વખતમાં નેહા અમેરિકન જીંદગી થી ટેવાઈ ગઈ. વોલમાર્ટમા જોબ શરૂ કર્યો. ભારત ની B.A. ની ડીગ્રી ની અહીં કોઈ ગણના નહિ. સારી નોકરી માટે અહીંનો અભ્યાસ જરૂરી, પણ નેહાને એ કરવાનો મોકો કે પ્રોત્સાહન કાંઇ પણ નયન તરફથી ના મળ્યું.
નયન આ સ્વભાવને લીધે એ કોઇ નોકરી માં લાંબુ ટકતો નહિ અને બધો ગુસ્સો નેહા પર ઉતારતો. એક દિકરો ને એક દિકરી નો પરિવારમાં ઉમેરો થવાથી નેહા પર જવાબદારી વધી ગઈ. કરકસર કરી એણે બાળકો મોટા કર્યાં.
નેહાને મદદ કરવાને બદલે નોકરી ન મળવા માટે પણ એ નેહાનો વાંક કાઢવા માંડ્યો. ઘરમાં બેઠા દારૂ પીવાનુ પ્રમાણ વધતું ચાલ્યું. ઘરની રસોઈને બદલે હોટેલના ચસ્કા વધવા માંડ્યા.ઘરમાં ખાવા પીવાથી માંડી ટીવી પણ નેહાએ નયન ની મરજી પ્રમાણે જ ચાલુ કરવાનો. નેહાની વોલમાર્ટની નોકરી નયન ને હિણપત ભરેલી લાગતી. નેહા રવિવારે કામપર જાય તો કેટલું સંભળાવતો.
નેહાને એક જ આશ્વાસન હતું કે બાળકો સમજુ નીકળ્યા ને સારૂં ભણી સારો જીવનસાથી પણ શોધ્યો. બન્ને પોતપોતાના સંસારમાં સુખી હતા. દિકરો તો મા ને ઘણીવાર કહેતો “શા માટે તું આ બધું સહન કરે છે? પપ્પાથી છૂટાછેડા લઈ તું સ્વતંત્ર થા.”
નેહાના મનમાં પણ ઘણા વખતથી આ વિચાર ઘોળાતો હતો. મનથી એને નયન માટે કોઈ લાગણી રહી ન હતી. પોતે પગભર હતી. શા માટે આ અપમાન ને અવહેલના સહન કરવી. જેને માટે કોઈ લાગણી નથી એ વ્યક્તિ સાથે એક ઘરમાં રહેવાનો શો અર્થ?
નેહા વકીલને મળી છુટાછેડા ના પેપર તૈયાર કરાવી રહી હતી ને નયન નો ફોન આવ્યો.
માંડ માંડ મોઢામા થી શબ્દો નીકળ્યા. “નેહા મને સાઉથ વેસ્ટ મેમોરિયલ હોસ્પિટલ માં લઈ જઈ રહ્યા છે”
વર્ષોની દારૂની લતે લીવર નકામુ કરી નાખ્યું હતું. થોડા વખત પહેલા પણ ઓચિંતો ઘરમા પડી ગયો ને પગનુ હાડકું ભાંગ્યુ હતુ ને હોસ્પિટલમાં રહેવું પડ્યું હતું, તોય અક્ક્લ આવી નહોતી કે મારો સ્વભાવ નહિ બદલું તો કોણ મારી દેખભાળ કરશે?
અત્યારે બેઠા બેઠા બે દિવસ પહેલાનો નયન નો ફોન મા ધ્રુજતો અવાજ યાદ આવી ગયો. બાથરૂમ જતાં લથડિયું આવી ગયું ને મોંભેર પછડાયો. ૯૧૧ ને ફોન કરી એણે મદદ માંગી ને બીજો ફોન નેહાને કર્યો. મારતી એમ્બ્યુલન્સે નયનને હોસ્પિટલમા દાખલ કર્યો. શરીર માં કાંઈ રહ્યું નહોતું હાડકાનો માળો હોય એવો લાગતો હતો. નેહા થેપલું ને દહીં ઘરે થી લાવી હતી. માંડ અડધું થેપલું ખાધુ ને આંખ ઘેરાઈ ગઈ એટલે નેહા ઉઠીને બહાર આવી.
મનોમન વિચારી રહી. શું કરૂં? આવી હાલતમાં છોડીને પણ ક્યાં જઉં? લાગણી ભલે ના રહી પણ માનવતા હજી મરી પરવારી નથી મનથી સંબંધ ભલે ન રહ્યો ને ભરમ ભલે ક્યારનોય ભાંગી ગયો પણ લોક જો પારકાં ને પોતીંકા કરે તો નયન હજી મારો પતિ છે ને માણસાઈ ખાતર પણ હું એનો સાથ હમણા તો નહિ જ છોડું.
આ મનોમંથન શું એકલી નેહા નુ જ છે? કંઇ કેટલીય વ્યકતિઓ ભલે મનમેળ કે તનમેળ ના હોય તોય જીવન નિભાવી જાણે છે.
શૈલા મુન્શા. તા ૧૦/૧૮/૨૦૧૧
